Saylanğan Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy mayısnıñ 2-nde müftiler ve musulman din adamlarınen körüşti. Siyasetçi bu körüşüvde onıñ strategiyası memleketni birleştirmekten ibaret, dep işandırdı, şunıñ içün, onıñ fikirince, Ukrainanıñ bütün vatandaşlarınen, hususan vaqtınca işğal etilgen Qırım ve Donbasta yaşağanlarnen, konstruktiv dialog başlatılmalı.
«Umma» Ukraina musulmanları diniy idaresiniñ müftisi Said İsmagilovnıñ qayd etkenine köre, bugünki künde Volodımır Zelenskıynıñ diniy teşkilâtlarğa nisbeten atacaq adımları añlaşılmay.
– Volodımır Zelenskıy pravoslav kilseleriniñ liderlerinen körüşken edi, ve, elbette, musulman müftilerinen körüşmege isteymi kibi sualim peyda oldı. Bu aqta Facebookta yazdım, bir saattan soñ Zelenskıynıñ ştabında çalışqan yardımcısı telefon etip, böyle bir ğayeleri bar edi ve olar yazğanımnı körgenler, dep bildirdi. Ertesi künü körüşüv oldı. Yañı prezidentniñ atacaq adımları aqqında malümat pek az, men ise müfti olaraq devlet-kilse munasebetlerinen meraqlanam. Diniy teşkilâtlardan uzaqlaşacaq, olarnen bağ tutacaq ya da olarnıñ faaliyetine tesir etmege tıracaqmı? Ukraina musulmanlarınıñ eñ büyük qısmı yaşağan Qırım ve Donbasnen bağlı ğayeleri ne?
Said İsmagilov Volodımır Zelenskıynıñ körüşüvde aytqanları aqqında tarif ete.
– Musulmanlarnıñ problemlerini añlamağa tırıştı. Körüşüvde üç müfti bar edi, er biri istek ve ihtiyaclarını ayttı. Bundan soñ Volodımır Zelenskıy bizni üç şeyge qısqadan çağırdı. Birinciden, ukrain cemiyeti içinde saylavlarda peyda olğan zıddiyetlerni bitirmege istey, – cemiyet yaşamağa ve birleşmege devam etmeli. Ekinciden, Volodımır Zelenskıynı Ukraina iqtisadiyatına yatırımlar, şu cümleden musulman memleketlerinden yapılacaq soyları, meraqlandıra. Müftilerden olarğa qoltutmalarını istep, çetel yatırımlarınıñ saqlap qaluv ve telükesizlik kefaletlerini öz boynuna almağa azır, dedi. Niayet, dinlerara barışıq meselesine kelip, dinlerara dialog devam etecek ve farqlı kilse ve diniy idareler zıddiyetlerge başlamaycaq, dep ümüt etkenini bildirdi.
Rusiye kontrolindeki Qırım musulmanları diniy idaresiniñ müfti muavini Ayder İsmailov «RİA Novosti» Rusiye haber agentligine izaat berip, Volodımır Zelenskıynıñ yerli musulmanlarnen dialog qurmaq niyetine sert cevap berdi:
«Lafta Ukraina musulmanlarınıñ diniy liderleri beş yıl devamında qırımlı musulman ve Qırım musulmanları diniy idaresini aqaretledi, şu sebepten konstruktiv dialognı quracaq olğanlar başta Qırım musulmanlarından ve hususan qırımtatar halqından afu soramalı».
Said İsmagilov afu meselesinen razı degil.
İşğal altındaki topraqta öz halqına qarşı repressiyalarğa yardım etkenlerini bilmegenimizni tüşünip yañılalarSaid İsmagilov
– Özümni ayta bilem – men er kün işğal etilgen Qırımda musulmanlarnıñ problemlerini sorap meraqlanğan edim. Bu müddet devamında tintüvler çoq oldı, repressiyalarğa oğrağan musulmanlarğa informatsion, maddiy ceetten qoltutmağa tırışa edik. Siyasiy repressiyalar neticesinde apiske alınğanlarnıñ balaları babasız qaldı. Cami, medreselerde tintüvler keçirildi, Rusiyede yasaqlanğan edebiyat oquv yurtlarına gizliden qoyulğan soñ olarnı qapata ediler. Bizler er tintüv ve apis cezasını, şu cümleden Qırım musulmanları diniy idaresiniñ teşebbüsi ile olğan soylarını, aytamız. İşğal altındaki topraqta öz halqına qarşı repressiyalarğa yardım etkenlerini bilmegenimizni tüşünip yañılalar. Qırımdaki dindaşlarımız ögünde bir de bir qabaatımız ve ayıbımız yoq.
Qırım Muhtar Cumhuriyeti musulmanları diniy idaresiniñ müftisi Ayder Rustemov Volodımır Zelenskıynıñ aytqan ukrainalılar arasında bağ qurulması nasıl ola bileceginen bağlı tüşüncelerini paylaşa.
– Prezidentimizni añlağanım kibi, laf bir muracaat aqqında kete – çıqarmağa istegen video. O, bizler, ukrainalılar, arasında destruktiv degil de, konstruktiv bildirişüv müim ola, dep qayd etti. Volodımır Zelenskıy böyle munasebet qurulmasında iştirak etmege teklif etti. Amelde nasıl olacağını ileride körecekmiz. Rusiye propagandası ep bir toqtamaycaq. Elbette, lafta diniy liderler işine devam etecek – olar bu propagandanıñ parçaları ola, ve bunı öz isteginen yapqanlarını tüşünmeyim. Amma şimdi laf olar aqqında degil – laf bizler aqqında kete, anda ve esas Ukrainada yaşağan adiy insanlar, Ukraina vatandaşları arasında munasebet qurmaq kerekmiz.
Ukrainalı dinşınas Ruslan Halikovnıñ qayd etkenine köre, saylanğan Ukraina prezidenti içün eñ müimi – inauguratsiyadan soñ çeşit din vekillerinen muntazam sürette çalışmaqtır.
– Körüşüv açıq ve laf etmege azır olğanını köstere, amma mesele muntazam işke ne qadar azır olacağınen bağlı. Bir kere körüşmek yahşı bir şey, ve, belki, çeşit din liderlerinen subetleşmek mecburiy edi. Böyle körüşüvler devam etecektir. Volodımır Zelenskıy pek tez seslendi, bu yahşı bir işaret, müsbet deñişmeler bar. İleride ise bu iş ne qadar muntazam olacağına baqacaqmız. Amma onı inauguratsiyadan evel, işke başlamazdan evel keçirmek qıyındır. İnauguratsiyadan soñ böyle körüşüvler olacaqmı baqarmız – Zelenskıynıñ diniy işler mesleatçısı ya da bu meselelerni idare etken nazir ola bile.
(Metinni Vladislav Lentsev azırladı)
Katerina Nekreçaya, Qırım.Aqiqat Radiosınıñ prodüseri, alıp barıcı ve mahsus leyhalarnıñ müellifi
