«Fevral 26 işi» boyunca mahküm etilgenler: olar kim?

İyün 19-da Kremlniñ kontroli altında olğan Aqmescitniñ Merkeziy rayon mahkemesi «fevral 26 işi» figurantlarına dair üküm çıqardı . Ali Asanov ve Mustafa Degermenci 4 yıl ve 6 ay şartlı apis müddetine, Arsen Yunusov ve Eskender Kantemirov 4 yıl şartlı apis müddetine ve Eskender Emirvaliyev 3 yıl ve 6 ay şartlı apis müddetine mahküm etilip, episine 3-er yıl sınav müddeti tayin etildi. Qırım.Aqiqat olar, yani «fevral 26 işi» figurantlarınıñ kimler olğanını hatırlap, bu işte iştirak etkenleri aqqında ikâye ete.

2014 senesi fevral 26-da Qırım Yuqarı Radasınıñ binası yanında Ukrainanıñ topraq bütünligine qol tutuv mitingi olıp keçti. 2015 senesiniñ yanvarinde Rusiye Tahqiqat komitetiniñ Qırım idaresi bu mitingdeki kütleviy qarışıqlıqlar boyunca cinaiy iş açtı. Yaqalanğanlar arasında Ukrainanıñ topraq bütünligine qol tutqanlardan Qırımtatar Milliy Meclisi reisiniñ muavini Ahtem Çiygoz ve, ondan ğayrı, faaliyetçiler Ali Asanov, Mustafa Degermenci, Eskender Kantemirov, Talât Yunusov, Eskender Emirvaliyev, Arsen Yunusov ve Eskender Nebiyev yer aldılar.

• Станислав Юрченко
• Крым. Реалии

Daa soñra mahkeme, baş şübheli – Ahtem Çiygoznı ayrı bir protsesske çıqarıp, «fevral 26 işi»ni ekige böldi. 2017 senesi sentâbr 11-de Rusiye mahkemesi onı sert rejimli koloniyada sekiz yıl apis cezasına mahküm etti. Daa soñra, 2017 senesi oktâbr 25-te, Rusiye ükümeti Çiygoznı azat etip, Türkiyege teslim etti. Andan o, Kyivge keldi.

Advokat Cemil Temişevniñ teşebbüsi ile faaliyetçi Talât Yunusov ve ATR telekanalınıñ operatorı Eskender Nebiyev, bergen ifadelerini «fevral 26 işi»ndeki diger figurantlarnıñ işlerinde delil olaraq qullanmamaq şartı ile tahqiqatnen añlaşma yapıp, özlerine qarşı qabaatlavlarnı tanıdılar. 2015 senesiniñ dekabrinde Talât Yunusov şartlı olaraq 3,5 yılğa ve Eskender Nebiyev şartlı olaraq 2 yıl ceza müddetine mahküm etildiler.

2018 senesi iyün 19-da, birinci yaqalanuvlardan üç yıldan ziyade müddet keçken soñ, Kremlniñ kontroli altında olğan Aqmescitniñ Merkeziy rayon mahkemesi işniñ diger figurantlarına qarşı ükümlerini ilân etti.

Mustafa Degermenci

Mustafa 1989 senesi mayıs 22-de Suvdağ şeerinde doğdı. O, qorantasınen beraber Suvuq Sala (Gruşevka) köyünde yaşay. Suvdağ şeer litseyinde oqudı, ondan soñ Milliy Tabiatnı qoruv ve kurort qurucılığı akademiyasına oqumağa kirdi, otelcilik-turizm işi boyunca menecer zenaatına saip oldı. Tevqiften evel ticaret vekili olaraq çalışa edi.

Mustafanıñ qız qardaşı Mavile Degermenciniñ ikâye etkenine köre, 2015 senesi mayıs 7-de işke ketkende onı qaba bir surette telükesizlik hadimleri yaqaladı: avtozak yolunı kesti, ondan qollarında avtomatlar ile maskalı adamlar çapıp çıqtı, onı köküs qafesine ve tizlerine urıp, qollarını arqasına qayırdı, buğavlar taqtı ve Tahqiqat komitetiniñ idaresine alıp kettiler. Mustafa muvaqqat tutuluv izolâtorında eki afta bulundı. Ondan soñ ise onı Aqmescit tahqiqat izolâtorına alıp kettiler. Anda o, aman-aman eki yıl oturdı. 2017 senesiniñ aprelinde onı ev apisine yiberdiler.

«Fevral 26 işi» figurantı Mustafa Degermenci özü, bu iş boyunca qabaatlavğa uydurulğan dedi ve prokuror onıñ içün aqılğa iç uymağan ceza istegenini beyan etti.

Mayıs 4-te Rusiyeniñ kontroli altında olğan Aqmescitniñ Merkeziy rayon mahkemesiniñ oturışuvındaki munaqaşalar esnasında o: «Öyle ise qabaatlav nege esaslana, añlaşılmay. Polisniñ bütün ifadeleri köçürme kâğıt qullanılıp yazılğan kibi körüne: sözü-sözüne, aynı şu ibareler, virgüller bile aynı. Buña esaslanaraq işniñ uydurılğanı aqqında aytmağa aqqım bar. Bu yerde qırımtatarlardan başqa kimseni muhakeme etmeyler. Aceba, qarşı taraf bir şey yapmadımı? Men, mahkemeniñ unutmamasını isteyim: bu künlerde mende aqiqiy apis müddetiniñ endi üç yılı tolacaq: eki yıl tahqiqat izolâtorında ve bir yıl ev apisinde. Ne içün bunı kimse köz ögüne almay?», – dedi.

Ali Asanov

Ali Özbekistanda doğdı. 1988 senesinde ana-babası, dört oğlan qardaşı ve bir qız qardaşı ile Qırımdaki İçki (Sovetskiy) rayonındaki Çoyunçı (Urojaynoye) köyüne kelip yerleşti. Mektepni bitirgen soñ babası Ahmet Asanovğa satılıq içün köy mahsulatını yetiştirmege yardım ete edi.

2008 senesinde Ali, İçki qasabasınıñ sakinesi Elnara ile tanış oldı. Yarım yıldan soñ toyları yapıldı. O, dört balanıñ babası.

Ali Asanov 2015 senesi aprel 15-te tevqif etildi. Rusiye telükesizlik hadimleri geceniñ der maalinde, o, aranda çalışqanda keldiler. Asanovnıñ babası Elnarağa yaqalanuv aqqında, telükesizlik hadimleri Alini alıp ketkeninden bir qaç daqqa keçken soñ bildirdi. O vaqıt o, hamilelikniñ yedinci ayında olıp, dörtünci balanı bekley edi. Asanovlar ailesiniñ yañı azası, iyün ayında, babası tahqiqat izolâtorında olğanda doğdı. Adını Mustafa qoydılar. Elnara, bu adnı aqayınen beraber tevqiften evel saylağanlarını ayta. 2017 senesi aprel 6-dan başlap Ali Asanov ev apisinde buluna.

«Fevral 26 işi» figurantınıñ advokatı Aleksandr Katelin, imayesi altında olğan şahısnı, iş boyunca zarar körgen olaraq keçken İvkin soyadlı Rusiyege qol tutuv mitinginiñ iştirakçisine darbe endirgeninde qabaatladılar, dep ikâye ete edi. Qabaatlav hulâsasında, Asanov öz darbesi ile İvkinge «cismaniy ağrı» çektirdi, denile. Lâkin advokat Katelin, kerçekte iç bir darbe olmağanını iddia ete.

Eskender Kantemirov

Eskender – Qırımda doğğan iş adamı, üç balanıñ babası. Kantemirov 2015 senesi fevral 6-da yaşağan yeri olğan Colman (Pionerskoye) köyünde yaqalandı. Rusiyeniñ Tahqiqat komitetinde Kantemirovğa şübheli tanılğanı ilân etildi. Ertesi künü evi tintildi, ve üç kün içinde qabaatlavını bildirip, eki ayğa tahqiqat izolâtorına yolladılar. Bu eki ay keçken soñ Azamatov kefilni tapa bildi ve o, oña tap üküm çıqarılğanğa qadar kefillik yaptı.

Onıñ advokatı Ayder Azamatov, Kantemir öz qabaatını qısmen tanıdı, dey. O, kerçekten de 2014 senesi fevral 26 mitinginiñ bir iştirakçisine cismaniy ağrı çektirdi. Onıñ aytqanına köre, tahqiqatta şu an qayd etilgen video bar ve «bir de-bir şeyni inkâr etmekniñ manası yoq». Daa soñra Kantemirov, kütleviy qarışıqlıqlarda iştirak etmgenini ve barışıqlı mitingge kelgenini bildirdi.

Eskender Emirvaliyev

Eskender – Suvuq Salanıñ adiy bir köy sakini. Miting yapılğanda yalıñız qasabadaki qomşusı olğan Mustafa Degermencini tanıy edi.​

2015 senesi fevral 17-de Rusiye telükesizlik hadimleri Emirvaliyevni Aqmescitteki Tahqiqat komitetiniñ idaresine, andan endi muvaqqat tutuluv izolâtorına ve andan tahqiqat izolâtorına alıp kettiler. Anda o, eki ay, aprel 17-ge qadar bulundı. Ondan soñ onı, bir yaqqa ketmeycegi aqqında senetni imzalatıp, azat ettiler.

Mahkemede o, miting aqqında KHVlerden bilip, oña öz istegi ile kelgenini bildirdi. O, kimseden talimat almağanını, lâkin keniş aks-sada doğurğan bu işte delil olaraq qullanılğan videoğa tüşkenini ayrıca qayd etti.

Arsen Yunusov

Arsen – Qırımnıñ Aqmescit rayonındaki Maryinoda yaşağan iş adamı. Küçük yaşlı balanıñ babası.

Advokat Ayder Azamatovnıñ aytqanına köre, Rusiye telükesizlik hadimleri Arsenni yaqalamadı. O, özüne qarşı cinaiy işniñ açılğanını bilgen soñ Tahqiqat komitetine imayecisinen beraber özü keldi. Anda o, «fevral 26» mitinginde iştirak etkenini ve kerçekten de iştirakçilerinden birine cismaniy ağrı çektirgenini söyledi. Tahqiqat, bu hususnı köz ögüne alıp, onıñ içün apis etüv şeklinde sıñırlav tedbirini saylap oturmadı. Onıñ advokatı bir kefil taptı, ve o, bugünge qadar şu adamnıñ kefaleti altında buluna.