Qırım ukümeti Tuzla adasında bulunğan, meydanlığı 6500 kvadrat metrden ziyade olğan topraq arsasını Rusiyeniñ mülkiyetine berdi. Bunı, Keriç boğazındaki köpürniñ qurucılığında sımarışçı olğan «Taman» federal avbomobil yollarınıñ idaresi» istey edi.
Ukrainanıñ Vaqtınca işğal etilgen territoriyalar ve devlet içinde mecburen köçken şahıslarnıñ meseleleri boyunca nazirligi Qırım ukümetiniñ areketlerini taqbih etti ve dünya toplulığını Tuzlanıñ qomşu Rusiyege berilmesini tanımamağa davet etti. Tuzla beli bir vaqıtlarda Taman yarımadası ile bağlı edi, lâkin keçken asırnıñ 1920-nci yıllarında ondan Tuzla adası ayırıldı.
Ukrainanıñ Vaqtınca işğal etilgen territoriyalar ve devlet içinde mecburen köçken şahıslarnıñ meseleleri boyunca nazirligi rehberiniñ birinci muavini Yusuf Kurkçi, Qırımnıñ ilhaqı kontekstinde adanıñ bir qısmınıñ alıp berilmesini emiyetli dep saymay.
İşğalci ukümet anda ne yapsa, yapsın, onıñ bütün qararları iç bir degersiz, dep tanılacaqlarYusuf Kurkçi
– Bu ceryan, Keriç şeer şurası tarafından Tuzlanıñ alıp taşlanmasına razılıq berilgeninden başladı. Ondan soñ bunı, Qırımnıñ Rusiyege tabi başlığı Sergey Aksönovnıñ, Tuzladaki topraq arsasınıñ alıp berilmesi aqqında buyruğı ile pekittiler. Yani bütün adanıñ berilmesi aqqında söz yürsetilmey. Keriç boğazı üstünden keçken köpürniñ işletilmesi, belli ki, nasıldır arsasınıñ işletilmesini de közde tuta. Böylelikle, Rusiye işhanesine, sadece, bu meseleni tehnikiy ve uquqiy ceetten tertipke ketirmek kerek edi. Maña qalsa, men Tuzlanıñ bir qısmınıñ berilmesinden büyük bir problema yapmaz edim, çünki Ukraina ve bütün dünya Qırımnıñ ilhaqını tanımaylar. Ada ise coğrafiy ceetten onıñ territoriyasına qoşulıp yazılğan. İşğalci ukümet anda ne yapsa, yapsın, onıñ bütün qararları iç bir degersiz, dep tanılacaqlar. Biz epimiz Qırımnıñ qaytacağından, ve bütün böyle problemalarnıñ Ukrainanıñ menfaatına çezileceginden emin olmaq kerekmiz.
Qırım siyasetşınası Dmitriy Omelçuk, Qırımnıñ Rusiyege tabi ukümetiniñ Tuzla meselesinde kelecekni tüşünip areket etkenini tahmin ete.
– Bizde Qırımnıñ Cenübiy yalısında Üsküt (Privetnoye) denilgen qasaba bar. Sovet Birliginde onı bir qaç kere de Aluşta şeer şurasınıñ, de Suvdağ şeer şurasınıñ balansına alıp bere ediler – ve bundan kimse bir türlü zorluq çekmey edi. Tuzlağa kelgende de aynen: Qırım sakinleri içün bunıñ iç bir emiyeti yoq. Lâkin halqara uquq noqtai-nazardan, uzun perspektiva içün, – maña köre, bunıñ sırı tamam mındadır.
Tuzla etrafındaki eski çatışma unutıdı, hususiy bir itirazlar ve qavğa-şamatalar olmazDmitriy Omelçuk
Rusiye ukümeti bundan evel de Tuzlağa diqqatını ayırğan edi. 2003 senesiniñ sentâbrinde Krasnodar diyarınıñ valisi Aleksandr Tkaçöv, Taman adasından Keriç tarafına doğru, sıñırdaki Tuzla adasına qadar damba qurmağa başlamaqnı buyurdı. Rusiyede bunı, Taman yarımadasınıñ yalı sızığınıñ ve belniñ yuvulıp eşilmesini toqtatmaq kerekligi ile aqlay ediler. Peyda olğan çatışmanı toqtatmaq içün Ukraina ve Rusiye prezidentleri Leonid Kuçma ve Vladimir Putin, Azav deñizi ve Keriç boğazınıñ qullanılmasında emekdaşlıq aqqında Añlaşmanı imzaladılar. Bundan soñ dambanıñ qurucılığı toqtatıldı, çatışmanı ise soñuna yetken dep saydılar.
Dmitriy Omelçuk, ilhaqtan soñ adanıñ bir qısmınıñ berilmesi halqara dava doğurıp olamaz, degen neticege kele.
– Şimdi, elbette, Tuzla etrafındaki eski çatışma unutıdı. Bugün ise dünya toplulığı ketken sayın Qırım mevzularına daa az diqqat ayıra. Menim fikrimce, hususiy bir itirazlar ve qavğa-şamatalar olmaz. Topraqnıñ alıp berilmesini içki qarar ile resmiyleştirirler, ve bunen er şey bitecek. Büyük bir şamata çıqarmaq içün sebep yoq. Mence, kelecek 50 yıl içün er şey öz sırasında.
(Metinni Vladislav Lentsev azırladı)
