İlhaq etilgen Qırımda Rusiye ukümeti muntazam surette din serbestligini boza. Bunı Qırım aq-uquq qorçalayıcıları gruppasınıñ vekilleri «Qırımda din ve itiqat serbestligi» esabatınıñ mart ayındaki taqdim merasimi esnasında bildirdiler. Bu vesiqada, yarımada Rusiye tarafından ilhaq etilgem soñ 4 yıl içinde vatandaşlardaki türlü aqlarnıñ bozulması vaqiaları taqdim etildi.
Soñki üç yıl içinde FSB, Rusiyede yasaq etilgen «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtınıñ Qırımdaki beş ocağı – eki dane Bağçasarayda ve birer dane Aqmescit, Aqyar ve Yaltada yoq etilgenlerini ilân etti. Rusiyede yasaq etilgen bu fırqanıñ işine alâqadar olğanından şübheli sayılğan Qırım musulmanlarına qarşı mahkeme işleri bugünge qadar devam ete.
Ukrainada ve Rusiyede din siyasetiniñ hususiyetleri ve ilhaq etilgen Qırımda musulmanlarğa tazyıq etüv aqqında suallerge Qırım.Aqiqat Radiosı efirinde «UMMA» Ukraina musulmanlarınıñ diniy idaresi muftisi Said İsmagilov cevap bere.
– Ukrainada şimdi bütün konfessiyalarnıñ vekilleri barışıqlı yaşaylar, demek mumkünmi?
– Ebet, lâkin böyle vaziyet er bir devlette olamaz. Er yerde cemiyet, sadece bir-birine külümsiremek degil de, beraberlikte nasıldır hayırlı işlerde iştirak etmek içün azır degil. Bir-birine qarşı olğan kerginlikni, işançsızlıqnı ğayıp etmek, dinler arası dialognı alıp barmaq. Ukraina – bunıñ imkânı olğan unikal bir devlettir. Bunıñ içün tarihiy sebep bar: ülkemizde er daim hristianlıq ve islâm, hristianlıq ve yeudiylik, yeudiylik ve islâm, hristianlıqnıñ türlü dalları bir-biri ile kesişe edi. Bu endi asırlarca devam etken dialog, ve o, mentallikke tesir etti.
– Bunda Menlik inqilâbınıñ musbet tesiri barmı?
– Ukraina tek bir inqilâptan keçmedi, lâkin Menlik inailâbınıñ eñ büyük qazançlarından biri, türlü dinler tarafından ukrainlerniñ azatlıqqa, adaletke, insan aqlarına ıntılışlarına qol tutuvdır. Bu, birleştire. Ve eñ soñu, Donbasstaki cenk ile Qırımnıñ zapt etilmesi de halqnı sadece dialog qurmaq degil de, aynı zamanda beraberlikte iş yapmağa mecbur eteler. Böylelikle, bizde unikal şarait peyda oldı. Ondan da ziyade, şimdi Ukrainada tolerantlı olmaq mot oldı, ve bu, Quranğa binaen, musulmanlarğa daa ziyade has olmaq kerek.
– Hatırlatıñız, İslâm İisus Hristosqa nasıl munasebette buluna?
– Pek musbet. Onıñ islâmdaki siması, hristianlıqtaki simasından farqlaşa. Bizde de İisusnı babasız, dindar Meryemden doğdı, dep sayalar. O, peyğamber ve Allahnıñ elçisi edi, mucizeler yapa edi. Lâkin musulmanlar, hristianlarnıñ onıñ Tañrı oğlu olğanı aqqında noqtai-nazarına qoşulmaylar. O, insan ve peyğamber İsadır.
– Qırımda işğalci ukümet em musulmanlar, em de başqa konfessiyalarğa ait insanlarnı ne içün taqip ete?
– Qırım Hanlığı yoq etilgen soñ bu, yarımadanıñ Rusiye tarafınan yapılğan işğaline birinci kere oğrağanı degil. Qırım Rusiyege, tolusınen kontroli altında olğan territoriya, arbiy baza ve Avropa ile Türkiyege qarşı teren bir anklav sıfatında kerek. Ekseriyetle Rusiye siyasetine qarşı çıqqan ve esaslı olaraq Rusiyeni duşman sayğan musulman-qırımtatarlarnıñ buña qarşı munasebeti, razı olmağanlarnı ğayıp etmek, bastırmaq, sustırmaq teşebbüslerine ketirdi. Bu aşkârdır ve bunı kimse gizlemey. Lâkin 21-nci asırda Stalinniñ usullarınen iş yapmaq mumkün degil. Dünya toplulığı yañı bir sürgün etilüvge yol bermeycek. Bu sebepten Rusiye Qırım musulmanlarını yavaş-yavaş repressiyalar katogı astına ayday ve türlü usullarnen olarnı bölmek istey. Şimdilik bunıñ faydası yoq.
– Ve bunıñ içün bir manaçıq olaraq «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtına olğan yasaqnı qullana, öylemi?
– Şahsen mende, bir mufti olaraq, olarnıñ ideologiyası, yapqan işelerine çoq sualler bar. Lâkin aqiqat şöyledir: Qırımda teşkilâtnıñ tarafdarlarını noqtai-nazarları içün taqip eteler. Cinayet içün degil de, insanlarnıñ inanğan şeyleri içün. İhtimal ki, bu demokratik cemiyet ile tiraniya arasında sıñırdır. Lâkin insanlar toplaşuvlar ve diger şeyler içün olarnı repressiyalar beklegenini añlasa, atta musulman ananesine köre, bu faaliyet ile oğraşmamaq aqılğa daa doğru yatqan şeydir. Umumen, Rusiyede musulmanlarğa tolerantsız munasebet bar. Olar ise anda 25 million kişi. Lâkin em devlet, em de turmuş seviyesinde islamofobiya seviyesi pek yüksektir. Soñu körünmegen yasaq etilgen kitaplar ve teşkilâtlar cedvelleri, sözde ekstremiz içün aqiqiy apis muddetleri.
– Qırımda ilhaqtan ve Kyiv patriarhatınıñ Ukraina ortodoks kilsesine ait kilselerniñ zapt etilmesinden soñ musulmanlar hristianlarnı camilerge davet etti. Bu ne edi?
– Bu tamam şimdi aytqan şeyimiz – qol tutuv edi. Pek çoq kişi taaciplene, amma musulmanlar içün bu, ananeviy şey. Daa Muhammed peyğamberimiz hristianlarğa islâmda ekinci muqaddes yer olğan özüniñ Medinedeki camisinde ibadet etmege izin bergen edi. Yani Qırım musulmanları bu vaziyette öz peyğamberleriniñ yapqanını yaptılar.
(Metinni Vladislav Lentsev azırladı)
