Qırım muzeyleriniñ mudirleri ve vazifeli şahıslarını medeniyet degerliklerini Ukrainanıñ sıñırından keçirgenleri içün mesuliyetke çekmek ve ondan ğayrı medeniyet sanktsiyaları deye bilingen sanktsiyalarnı tatbiq etmekni planlaştıralar. Bunı, Qırım.Aqiqat Radiosınıñ informatsion talabına cevaben Ukrainanıñ Medeniyet nazirliginde ikâye ettiler.
Muessiseniñ malümatına köre, 2016 senesinde İvan Ayvazovskiy adına Milliy resimler galereyasınıñ qararnen 38 resimini ilhaq etilgen Qırımdan Rusiyege alıp bardılar. Bu munasebet ile Ukrainanıñ qıtadaki qısmında cinaiy işniñ alıp barılması başlandı. Rusiye tarafı, öz yurisdiktsiyası çerçivesinde areket etkenini iddia ete.
Abideler ve körülmege lâyıq yerlerniñ meseleleri boyunca Halqara şura yanındaki Ukraina milliy komitetiniñ icraiy mudiri Yelena Serdük, muzey kollektsiyalarınıñ çıqarılması – Rusiyeniñ yarımadada bu saadaki yekâne cinayeti degildir, dep qayd ete.
Arheologik abidelerniñ çaypalması yapıla. Bütün bu cinayetlerni qayd etip, olar aqqında dünya toplulığını haberdar etmek kerekYelena Serdük
– Rusiyeliler muzey kollektsiyalarındaki taşılğan degerliklerni naqil etkenlerinden ğayrı, arheologik abidelerniñ çaypalması yapıla. Men Qırımda yapılğan keniş mıqyaslı tetqiqatlarnı başqa türlü izalap olamayım. Bunıñ emsali yoq. Arheologik kollektsiyalar yerli muzaylerde qalmayıp, olarnı toplu surette Rusiyege alıp keteler. Bu, Suvdağğa aittir. Andaki degerliklerni Ermitajğa alıp keteler. Eski Kermen, Mangup Qale, Tavriya Hersonesi qoruğında qanunsız arheologik tetqiqatlar yapıla. Ukraina Cinaiy kodeksine binaen bu, 298-nci madde – abidelerni qanunsız tetqiq etüv ve çaypav. Böylelikle, Ukraina Rusiyege qarşı yalıñız muzey kollektsiyaları içün iddialarınıñ bildirmesi ile sıñırlanmamalı. Bütün bu cinayetlerni qayd etip, olar aqqında dünya toplulığını haberdar etmek kerek.
Milliy ukrain halq dekorativ sanatı muzeyiniñ mudiri Lüdmila Strokova «skif altını»nıñ taqdirini hatırlay ve Qırım muzey hadimleriniñ işine diger taraftan baqmağa teklif ete.
Qırım muzey hadimleri Rusiye aytqan şeylerni yapmasalar, ya işsiz qalacaqlar, ya da, ondan da beteri, taqip etilecekler. Biz kimni cezalamaq isteymiz?Lüdmila Strokova
– 2016 senesinde Niderlanddaki mahkeme «skif altını»nı Ukrainağa teslim etmege qarar berdi. Ceryan bugünge qadar devam ete. Biz Qırım tarafınıñ arizası boyunca apellâtsion mahkemeniñ tayin etilmesi kününi bekleymiz. Qırımdaki vaziyetni monitoring altında tutmağa pek qıyın. Men bilgenim qadarı ile, yerli muzey hadimlerine Ukraindaki zenaatdaşlarınen munasebette bulunmaqnı yasaq eteler. Bu sebepten bizler yalıñız Rusiye kütleviy haber vastalarından alınğan malümatqa irişe bilemiz. Doğrusı, Qırım muzeylerinden Rusiyege bir şey eksponatlarnı zapt etmek içün çıqarıla, dep olamayım. Olar sergilerni Rusiye Federatsiyasında keçire ve Ukraina qanunlarına binaen vaqtınca işğal etilgen territoriyadan çıqış ve kiriş tertibini bozalar, dep tüşünmeyler. Lâkin Qırım muzey hadimleri Rusiye aytqan şeylerni yapmasalar, ya işsiz qalacaqlar, ya da, ondan da beteri, taqip etilecekler. Biz kimni cezalamaq isteymiz?
Ukraina adliyecisi, halqara uquq boyunca mutehassıs Roman Şahmatenko, duyulacaq bir cezanı yalıñız Qırım muzeyleriniñ hadimleri çekmemeli, dep saya.
Dünya toplulığı, Qırım degerlikleriniñ çıqarılmasında iştirak etken Rusiye teşkilâtları içün er türlü grant, sponsorlıq, donorlıq programmalarını qapatmaq kerekRoman Şahmatenko
– Asılında işğal etilgen territoriyadan eñ qıymetli şeylerni işğalci devletke çıqarıp başlağanda, biz kollaboratsionizm aqqında aytamız. Uquq noqtai-nazarından böyle areketler, aqsız yerde öz başına yapılğan areketler olaraq qabul etile. Medeniyet degerlikleri izinsiz sıñır tışına alıp ketilgende bu, cinaiy maddedir. Böyle cinayetler işlegenlerinden şübheli sayılğanlar qıtadaki Ukrainağa kirişi yasaq sayılalar. Diger taraftan dünya toplulığı, Qırım degerlikleriniñ çıqarılmasında iştirak etken Rusiye teşkilâtları içün er türlü grant, sponsorlıq, donorlıq programmalarını qapatmaq kerek. Lâkin bu, yalıñız muzakereler yolunen, siyasiy şekilde yapılacaq ceryan. Er şey Ukrainanıñ diplomatiyası ile alâqalı.
(Metinni Vladislav Lentsev azırladı)
