2014 senesi mart 16-da Qırım ve Aqyarda yarımadanıñ statusı boyunca sözde «referendum» keçti. Dünyada tanılmağan rey berüv, Qırımnıñ ilhaq etilmesine ve «resmen» Rusiyege qoşulmasına ketirdi.
Saylavda iştirak etkenlerniñ aman-aman episi «Qırımnıñ, Rusiye Federatsiyasınıñ subyekti aqları ile Rusiyenen ğayrıdan birleşmesi içün» rey berdi. Faqat «referendum»nıñ neticeleri, tıpqı saylavcılarnıñ iştiraki kibi, sahte sayılalar.
Rey berüvde resmiy ecnebiy közeticiler yoq edi. Ondan ğayrı, «referendum»nıñ ketişatını sözde «nezaketli adamlar» közete edi.
Bu, Rusiyeden ve Qara deñiz flotunıñ Qırımdaki bazalarından ketirilgen arbiyler edi. 2014 senesi fevral 27 kününe keçer gecesinde silâlı adamlarnıñ bir gruppası (Vladimir Putin daa sonra olarğa «nezaketli adamlar» deycek) Qırımnıñ Yuqarı Şurası ve Nazirler Şurası binalarını zapt etti. Deputatlar avtomat namluları altında muhtariyetniñ yañı baş naziri – «Rus birdemligi» lideri Sergey Aksönovnı sayladılar.
Daa soñra Amur vilâyetindeki Belogorsk şeerinde ve Qırımdaki Bağçasarayda «nezaketli asker»ge atta eykeller açıldı.
Mart 21-de Rusiye prezidenti Vladimir Putin, Qırım ve Aqyarnıñ Rusiye topraqlarına qoşulması aqqında qanunnı imzaladı.
Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevral 20 kününi, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti. 2015 senesi oktâbr 7-de Ukraina prezidenti Petro Poroşenko munasip qanunnı imzaladı.
Halqara teşkilâtlar Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini taqbih ettiler. Ğarp ülkeleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı tatbiq etti.
Rusiye, yarımadanı işğal etkenini red etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenüvi», dey.
Ukraina TİNi başlığı Pavlo Klimkin, Ukraina, mahkemelerde davalar açıp, Qırımnıñ ilhaqı ve Donbasstaki çatışma içün Rusiyeden 50-den ziyade milliard dollarnı alacağına umüt ete, dep bildirgen edi.
2016 senesiniñ noyabrinde Gaagadaki Halqara cinaiy mahkemeniñ (HCM) prokurorı, 2014 senesiniñ baarinde Rusiye tarafından yapılğan Qırım ilhaqı ile alâqalı vaziyetniñ azırlıq tahqiqatını ilân etti.
Prokurornıñ hulâsasında: «Qırım ve Aqyar territoriyasındaki vaziyet, devam etken işğal vaziyetine musaviydir», – denile.
Bu munasebet ile HCM prokurorı aşağıdaki cinayetlerni tahqiq etmek niyetinde:
- qırımtaarlarğa qarşı zulum
Bölgeniñ 19 biñge yaqın sakini devlet içinde mecburen köçken şahıslar oldı, qırımtatarlarnıñ vekilleri ve musulman olğan diger Qırım sakinleri ise zulum ya da qorquzuvğa duçar olalar.
- öldürüvler ve alıp qaçuvlar
2014 senesiniñ martından başlap, Qırımdaki vaziyet ile alâqalı olaraq eñ az 10 kişi ğayıp oldı. Ekseri allarda, qurban dep tahmin etilgenler, Qırım ilhaqına qarşılıq köstergen kişiler olaraq belli edi, olarnıñ alıp qaçılmasını «Qırımnıñ özüni qorçalavı» arbiyleştirilgen gruppasınıñ areketleri ile bağlay ediler.
Bu metin birinci kere 2017 senesiniñ martında derc etilgen edi
