Qırım.Aqiqat Qırımtatar Milliy Meclis reisi, Ukraina millet vekili Refat Çubarov ile subetleşip, büyük intervyü azırladı. Birinci qısımda o öz ailesi, içtimaiy saifeleriniñ qullanuvı ve qonuşmağa isemegen jurnalistleri aqqında tarif ete.
– Refat ağa, ilk sevdañız ne zaman olğan edi?
– Bu yerde iç bir istisna olmaz. Bu mekteptir. Bütün oğlan ve qızçıqlarda olğanı kibi – büyük sınıflarda.
– Ya aileñiz, evlâtlarıñız aqqında qonuşsaq: perdeni biraz açarsıñızmı?
– Menim üç balam bar– üç qızım. Öyle oldı ki, Mevlâm maña oğlan bağışlamadı, amma ümüt etem, torunlarımdan biri oğlan bala olur. Bekleymiz.
– Siziñ eñ büyük qusurıñız ve esas faziletiñiz?
– Men ancaq keçken sene tütün içmekten vazgeçmege qarar aldım. Bundan evel ise çoq yıllar devamında tütün içtim. Şimdi añlayım ki, büyük hata yapqanım. Amma ciddiy bir zilden soñra tütünden vazgeçtim. Adam er zaman sağlam olmağa tırışmalı, çünki başına kelecek imtianlarnı o tasavur etip olamaz. İşte bu imtianlarnı aşmağa azır olmaq kerek.
– Facebookta ilk yazıñıznı ne vaqıt yazğan ediñiz? Bu içtimay ağda ne zaman qayd olunğanıñız aqılıñızdamı?
Seni meraq etken ya da ğarezlik iss etken adamlarğa mında doğrudan doğru hitap ete bilesiñ
– Bu 2012 senesi edi. Menim muafazakâr tabiatım bar, ve yañı bir de bir şeyge qoşulmaq içün men bunıñ kerekligini iss etmek keregim. Men bir-qaç yıl devamında Facebooknı eslep baqa edim. Bu maña ciddiy olmağan şey kibi köründi. Amma bir ande añladım ki, bunen bir çoq imkânlar teminlenmek mümkün. Seni meraq etken ya da ğarezlik iss etken adamlarğa mında doğrudan doğru hitap ete bilesiñ. Aytmağa istegeniñni betlerine ayta bilesiñ. Bunı añlağanımnen, men bir-qaç ayda Facebook meydanına urıp kirdim.
– Siz izaat yazasıñız, tartışmalarğa qoşulasıñız, Mecliske, qırımtatarlarğa dair mevzularda ğayretnen davranasıñız. Sanki buña celp etilgensiñiz, Facebookta yazılğanlar, jurnalisterniñ yazğanları sizge meraqlı olğan kibi körüne... Bu kerçekten de öylemi?
– Men, sanki, bütün vaqıtımı Facebookta keçirem, kibi körünedir. Amma, meselâ, Yuqarı Radanıñ salonı... Bir-de-bir mevzuda, men endi özüm içün qarar alğan olsam, ne kerek maña şu mevzunıñ muzakeresini diñlemege? Bu büyük bolluqtır. Amma ketmege de mümkün degil, çünki rey bermege kerek. Böyle olsa, ekseri allarda, qulaqlıqnı sol qulağıma alıp, muzakere ketişatını, nasıl olsa da, taqip etem. Ögümde ise – telefon ya da planşet, böylece, haberlerni baqam, mektüplerni cevaplayım, Facebooktaki bildirmelerni izaatlayım.
– Sizde jurnalislerniñ, KHV, Facebook qullanıcılarınıñ «qara cedveli» barmı?
Bilhassa tanığan adamlarım arasında bu qadar çamur köterilir dep tüşünmegen edim
– Bir arada men, subetlerdeki bildirüvlerge – pis, aqaretleyici soylarına – pek gürdeli cevap bere edim. Hususan, işğal vaqıtında ve Qırımğa kirişim yasaqlanğan soñ ilk yıllarda. Ve böyle adamlarğa olarnıñ tarzında cevap bere edim: maña ne qadar çoq aqaret atılğan olsa, o qadar da qattı surette qarşılıq bere edim. Bu adamlarnı men birden, tertipke qoymayıp, yasaqlay edim. Bu qadar çamur, bilhassa, bilgenim adamlar arasında köterilecegini iç bir vaqıt tüşünmey edim. Rus işğalcileri kelgeninen, bu adamlar özlerini, bir tek Qırımnıñ degil de, menim de taqdirimi belgileycek olğanlar. Soñra añladım ki, olarnıñ seviyesine qadar tüşmege istemeyim. Çünki, seni aqaretlep başlağan kişi, seniñ aytqanlarıñnı añlamaq imkânından marum qalğandır.
Jurnalistlerge dair ise... Soñki vaqıtları cemiyet yaşayışınıñ er saasında aveskârlarnıñ yer alğanlarını köremiz. Jurnalistika da bu yerde istisna degildir. Eñ ciddiy mevzularğa kirişip, jurnalist öz uydurılğan ya da kerçek fobiyalarını memnün etmege tırışsa, camım ağıra. Subetdeşini açmaq ya da mevzunı aydınlatmaq yerine, o cemiyet fikirine itiqat etmege tırışa. Böyle fikirlerimnen er kes razı olmay, amma men böyle körem. Bu kibi jurnalistlernen bağ qurmamağa tırışam.
– Ne sebepten bu siz içün o qadar müim ola?
– Jurnalistniñ mesüliyeti, saylanğan memurnıñ mesuliyetinden az degildir. Jurnalist er kesni ve er şeyni tenqit ete bile. Amma olarnıñ arasından, oquyıcını problemanıñ çezüv yollarına ketirecek soylarına daa ziyade qıymet berem. Ayırmadan, sıñırsız şekilde «hıyanet» degen mevamnen bügünki vaziyetimizde razı degilim.
Jurnalistler, bir-de-bir meselelernen oğraşqanda, oquyıcını, ümütsizlikke dalmaq yerine, bu meselege kirişmege aveslendirmeli. Atta vaziyet felâketli, ve atta pek müşkül olsa bile.
İntervyuniñ devamı saytımızda derc etilecek.
(Materialnıñ metin şeklini Katerina Kovalenko azırladı)
