Aqyar, qomşu Rusiyeniñ bölgeleri ile qıyas etilgende, biñ kişi içinde qayd etilgen nikâhlar sayısı boyunca rekordlar qıra. Bunı, şeer ZAGS (Vatandaşliq vaziyeti aktlarını qayd etüv organı – QA) idaresniñ mudiri İrina Jarikovanıñ aytqanına esaslanıp, Kremlniñ kontroli altında bulunğan şeer akimiyetiniñ matbuat hizmeti bildire. Onıñ aytqanına köre, 2017 senesinde şeerde dört biñden ziyade nikâh oluv aqqında yazı qayd etildi. Aynı zamanda çiftlerniñ çerigi Aqyar sakinleri olmayıp, çetel vatandaşları ve Rusiye bölgeleriniñ sakinleri olalar. Keçken afta içinde Qırımda 257 çift munasebetlerni resmiyleştirdi, olardan 77-si resmiy qaydını Aqmescitte yaptırdılar.
Qırım sakinleriniñ teşebbüsçi grubu azası, «Ştorm» cemiyet teşkilâtınıñ yolbaşçısı Yelena Antonova, Qırımda nikâh oluv Ukrainanıñ qıtadaki qısmında bir talay zorluqlarnen qarşılaşmasına sebep olacaq, dep qayd ete.
Qırım sakinleri, yarımadada nikâh oluvnıñ Rusiyeden başqa iç bir yerde uquqiy quvetke malik olmağanını tüşünmeylerYelena Antonova
– Qırım sakinleriniñ ekseriyeti, yarımadada nikâh oluvnıñ Rusiyeden başqa iç bir yerde uquqiy quvetke malik olmağanını tüşünmey. Zorluqlar, adet üzre, Ukrainanıñ qıtadaki qısmında balalar içün vesiqalar yapqanda başlana. Nikâhnıñ keçersiz olğanı ve onı ğayrıdan yapmak kerek olğanı añlaşıla. Bunıñ neticesinde vesiqalardaki qarışıqlıq sebebinden ana ile balasında farqlı soyadlar olıp, babalıqnı isbatlamaq kerek ola. Bu, uzun bir ceryan ve er şeyni tertipke ketirmek içün çoq vaqıt ve para kete. Teessüf ki, reformalarğa baqmadan, Adliye nazirligi vaqtınca işğal etilgen territoriyalarnıñ sakinlerine ayatnı qolaylaştırmay.
Qırım tarihçısı Gülnara Abdulayeva, Rusiye, Qırım sakinlerini Rusiye sakinlerine deñiştirüv boyunca izçen bir demografik siyasetni alıp bara, dep saya.
Rusiye zapt etken topraqlarda er vaqıt aynı şu olğan ealini deñiştirüv siyasetini alıp bara. «Evel-ezelden berli ruslarnıñki olğan Qırım» aqqında mif de bundan peyda oldıGülnara Abdulayeva
– Biz 1944 senesinden soñ Qırımda endi ealiniñ deñiştirilgenlerini körgen edik. Daa evel bu, 1780-nci yıllarda oldı. Rusiye zapt etken topraqlarda er vaqıt aynı şu olğan ealini deñiştirüv siyasetini alıp bara – em o zaman, em de şimdi. Oña, evlenüvlerinden özüni yarımadanıñ tamır sakini sayacaq balaları doğsun dep, Qırımğa mümkün olğanı qadar çoq adamnı ketirip yerleştirmek kerek. Evelden endi bu olğan edi – «Evel-ezelden berli ruslarnıñki olğan Qırım» aqqında mif de bundan peyda oldı. Asılında Qırımda pek çoq adam yaşap olamaz. O, bunıñ içün uyğun degil. Bugün anda endi 2 milliondan çok (sakin – QA) yaşay, ve em arbiy, em de tsivil hadimler kelmege devam eteler. Men kene de ümüt etem ki, olar Qırımda tamır atmaz, çünki vaziyet er daqiqa deñişmek mümkün.
Qırımtatar Milliy Meclisi azası, Qırımtatar halqınıñ aqlarını qorçalav komitetiniñ reisi Eskender Bariyev, Ukraina içün, kelecekte yapılacaq Qırımnıñ deokkupatsiyası hususiyetlerini şimdiden endi er taraflama ögrenip, qarar bermek kerek olğanından emin.
Biz şimdi endi Ukraina qanunlarını öyle bir yazmaq kerekmiz ki, Qırımğa kelgen Rusiye sakinleri daa soñra onı tezce terk etsinEskender Bariyev
– Jeneva konventsiyasınıñ ükümlerine köre, işğalci devletniñ zapt etken territoriyasında ealini deñiştirmege aqqı yoq. Biz, daa soñra halqara teşkilâtlarğa bermek ve bütün seviyelerde Rusiyege tazyıqnı devam etmek içün bu adiselerni qayd etemiz. Anda yalıñız qayd etilgen nikâhlar degil, aynı zamanda bütün mal-mülk alış-verişi boyunca añlaşmalar ve başqa vesiqalar keçersizdir. Biz şimdi endi Ukraina qanunlarını öyle bir yazmaq kerekmiz ki, Qırımğa kelgen Rusiye sakinleri daa soñra onı tezce terk etsin ve bizni raat bıraqsınlar. Kreml zapt etken topraqtan çekilse bile anda özüniñ «beşinci kolonna»sını qaldırmağa tırışacaq. Bu sebepten men Qırımnıñ deokkupatsiyası ve Qırımda kollaboratsionizm aqqında qanunlarnı daa çabik qabul etmege davet etem.
(Materialnıñ metin versiyası üzerinde Vladislav Lentsov çalıştı)
