Rusiyeniñ FSBsi Qırımda aqsız yerde mal-mülk veya para talap etüv boyunca cinaiy işni açtı. Noyabrnñ 23-nde Rusiye telükesizlik hadimleri Bekir Degermenci, Asan Çapuh, Kâzim Asanov, Qurtseyit Abdullayev ve Ruslan Trubaçnı yaqaladılar. Yaqalav operatsiyası esnasında milliy areketniñ veteranı 83 yaşlı Veciye Kaşka yaramadı. Adise yüz köstergen yerden onı «acele yardım» maşinası alıp ketti. Onda Kaşka vefat etti.
FSBniñ versiyasına köre, yaqalanğan faaliyetçiler Türkiye vatandaşından aqsız yerde hususan büyük miqdarda para talap ete ediler. Aynı zamanda telükesizlik hadimleri yaqalanğanlarğa «meclisovtsı» («Meclis adamları») deyler. Albu ki, Meclis azası Gayana Yüksel bildirgeni kibi, olarnıñ iç birisi Meclis azası degildir.
Yaqalanğanlar aqsız yerde para talap etüvde qabaatlandı. Qırımtatar milliy areketiniñ faaliyetçisi Nariman Celâl, Qırım.Aqiqat içün adiseni izalar eken, «zarar körgen» Türkiye vatandaşı Yusuf Aytan, Veciye Kaşkanıñ qorantasını qandırıp, ondan büyük miqdarda para hırsızlağan bir «dolandırıcı»dır, dedi.
«Yaqalanğan faaliyetçiler, bu qorantanıñ vaziyetini bilip, türkni, alğan parasını qaytarmaq kerekliginde qandırmağa tırışa ediler. Neticede ya türkniñ özü bu diqqattan qurtulmaq istedi, ya da telükesizlik hadimleri bu grup faaliyetçilerge tazyıq etmek içün fursattan faydalanacaq oldılar», – dey Celâl.
Bu malümatnı diger bir qırımtatar faaliyetçisi Zair Smedlâyev da tasdiqlay.
Paranıñ qoldan qolğa berilmesi ise «mahsus operatsiya» rejiminde olıp keçti. Onıñ artından telükesizlik hadimleri deral yaqalav ötkerdilerZair Smedlâyev
«Bu, Yusuf Aytannıñ birinci pis işi degil. Maña onıñ para alıp qaytarmağanı ve alfons olaraq belli olğanı aqqında evelden de aytqan ediler. O, merhumege bayağı para borclu olıp, onı çoq vaqıt qaytarmadı. Qadın bu munasebetle Türkiyede qırımtatar diasporasınıñ yolbaşçısına muracaat etmege mecbur oldı. Suhbetten soñ Aytan paranı qaytarmağa söz berdi ve borcunı qaytarmaq içün körüşüv tayin etti. O, kerçekten de paranı berdi ve Veciye Kaşka oña senedini qaytardı. Bu sebepten şimdi, senet qaytarılğan soñ onıñ asılında bar olğanını isbatlamaq pek qıyın olacaq. Paranıñ qoldan qolğa berilmesi ise «mahsus operatsiya» rejiminde olıp keçti. Onıñ artından telükesizlik hadimleri deral yaqalav ötkerdiler», – dep izalay Smedlâyev Qırım.Aqiqat içün bergen intervyude.
Faaliyetçi, Aytannıñ «ştattaki» provokator olğanına emin degil.
Zair Smedlâyev, tahminlerini paylaşıp: «Büyük ihtimal ile o, maliy işlerinde perişan olğanı içün mahsus hizmetlerniñ diqqatını çekti ve cinaiy taqipten qurtulmaq içün olarnen işbirligi yapmağa razı oldı», – dey.
Onıñ fikrine köre, böyle yaqalavlarnıñ maqsadı, Qırımda olıp keçkenlerni dünyağa bildirmege tırışqanlarnı susturmaqtır.
«Yaqalanğanlarnıñ episi Veciyeniñ yaqın dostları edi. Olar oña ev qurmağa yardım ete, beraber qıtağa bara ediler. Bekir Degermenci ise Avropa Birligi ülkelerine barıp, Qırımda insan aqlarınıñ bozuluvı aqqında ikâye ete, PASE ve OBSEde çıqışlar yapa edi. Kaşka da defalarca televideniyede çıqışta bulundı, Türkiyedeki diasporamıznen körüşüvler yaptı. Rusiye akimiyeti, Qırımda insan aqları boyunca BMTniñ yañı qararına cevap olaraq yarımadada olıp keçkenine şikâyet ete bileceklerge qarşı taqiplerni arttırdı – bunı endi aytqan edim. Mında men yalıñız bu tendentsiyanıñ devam eteceğini körem», – dey Smedlâyev.
Faaliyetçi operatsiyanıñ ekinci maqsadını, Meclisni itibardan tüşürmek ve «cinaiy struktura» olaraq köstermek, şeklinde bildire.
Bu, Mecliske ğayrıdan çalışmaq imkânınıñ berilmesini talap etken BMTge olar tarafından özlerine has şekilde berilgen cevaptırZair Smedlâyev
«Olar bizim temsiliy organımıznı, aydutlıq ve aqsız yerde mal-mülk ve para talap etüvden çekinmegen cinaiy elementlerniñ birleşmesi suretinde köstermek isteyler. Bu, Mecliske ğayrıdan çalışmaq imkânınıñ berilmesini talap etken BMTge olar tarafından özlerine has şekilde berilgen cevaptır. Belli ki, olar bu organnı eski şekilde tiklemezler. Ve Meclisniñ qanuniy tanılması içün tek bir yol bar – o da, onı «cinayetçilerden temizlep», tamamıle «yañıdan teşkil etmektir», degen fikirni halqara cemaatçılığına yetkizmek isteyler. Bu, olarnıñ alternativ, özlerine boysunğan Meclisni meydanğa ketirmek ımtıluvlarını aqlay», – dep tüşüne Smedlâyev.
Meclisniñ reisi Refat Çubarov da aynı fikirdedir.
«Qırımdan kelgen haberlerniñ talili şunı köstere ki, Rusiyeniñ FSBsi anda keniş mıqyaslı mahsus operatsiyanı ötkere. Onıñ maqsatları, milliy areket faaliyetçileriniñ yañı yaqalanuvları ve Qırımtatar Milliy Meclisiniñ itibardan tüşürilmesidir», – dep qayd ete o.
Zair Smedlâyev emindir ki, Qırım faaliyetçilerni «siyasiy» yerine «umumiy cinaiy» maddeler boyunca taqip etüv tendentsiyası devam etecek.
Biz bunı sovetler zamanında endi keçtik. O zaman da KGB, siyasiy işlerniñ çoqlaşqanını eslep, dissidentlerni hırsızlıq, huliganlıq ve atta «zorlav teşebbüsi»nde qabaatlay ediZair Smedlâyev
«Buña oşağan şey ekinci çeçen kampaniyasından evel Çeçenistanda yapılğan edi. O vaqıt kütleviy haber vastalarında çeçenlerniñ «terorist halq» sureti yaratıla edi. Neticede cenk ve repressiyalar içün temel atırldı. Demek, faaliyetçilerni cinayetçiler sıfatında kösterüv işi devam etecek. Biz bunı sovetler zamanında endi keçtik. O zaman da KGB, siyasiy işlerniñ çoqlaşqanını eslep, dissidentlerni hırsızlıq, huliganlıq ve atta «zorlav teşebbüsi»nde qabaatlamağa başladılar. Büyük ihtimal ile şimdi bu anane canlandırıla», – dep yekün çekti Zair Smedlâyev.
