Camala: «Men istegenime daa irişmedim»

Kateryna Nekrecha

Ukraina yırcısı Camalanen biz Kyivniñ merkezinde körüştik. Sanatçı bütün vaqtını çekimler ile repetitsiyalar arasında keçirse de, Qırım auditoriyasınen alâqalar onıñ içün er vaqıt birinci yerde turalar. Camala evini hatırlağanda közyaşlarını tutamay. O, Qırımğa ne içün barmağanını añlattı ve öz muvafaqiyetiniñ tarihını ikâye etti.

– Yaqınlarıñ saña ne deyler: Camalamı, Susanamı?

– Aqayım, eñ yaqınlarım Susana deyler. Taqımım ve dostlarım qısqadan Ca dep muracaat eteler. Bu adlarğa munasebetim birdir.

– Muvafaqietniñ tarihı aqqında aytqanda, buña nasıl irişilgeni aqqında çoqusı allarda tüşünmeyler. Sende bu nasıl oldı?

– Bu dünyada er bir kişi kibi men de sevgen işimni yapam. Ve eger insan bir şeynı isteknen, coşqunen, sevginen yapsa, bu işke pek çoq emek sarf etse – ister muzıka, ister ise sanat, jurnalistika ya da siyaset olsun – adamlar bunı mıtlaqa duyarlar. İnsan yapqan işine yarım stavkalıq, yarım ayaqlıq degil de, bütün küçüni berse, onıñ neticesini mıtlaqa körecegine inanam.

Bazan bir türkü çıqarasın, amma o, istegeniñ kibi qabul etilmey. Lâkin umumen keçken yoluña çetten baqsañ, kene de onıñ yuqarığa doğru ketken tüz bir yol olğanını köresiñ. Areket büyük olmasa bile, daimiy olmaq kerek. Bu kün içün, öz muzıkam, ailem, ülkem içün neler yaptım?

Muvafaqiyetime bayağı muqayt baqam. Elbette, oñıñ içün pek çoq emek berildi, lâkin men istegenime daa irişmedim. Mende ilham potentsialı daa bar, dep sayam, daa ziyade yazmaq ve aytmaq istegim bar. Meni eşitirlermi – bu endi başqa meseledir.

– Bu özüñe inanuv, bu hayal nasıl peyda oldı?

– Yırcı olmaq istegim üç yaşımda peyda oldı. Men er vaqıt konsertim olacaq, maña çiçekler berileceq, er kes quvanç taşqınlığı yaşaycaq dep hayal ete edim... Ondan soñ uzun yol başlandı: muzıka mektebi, Aqmescit muzıka oquv yurtu, Milliy konservatoriya... Men muzıka aqqında pek çoq şey bilem ve bilgilerimni başqalarnen paylaşmaq isteyim. Faqat muzıkaşınas olıp da muzıka aqqında aytmaq maña az kibi körüne. Nazariye degil de, ameliyat muim. Bu meselede özüme toqtamağa izin bermeyim.

– Saña fikirleriñnen balalığıña qaytmağa rica etecegim. Ana-babañ öz vatanlarınıñ tışında tanıştılar. Babañ Qırımğa qaytmaq istey edi, amma bunıñ içün oña ermenilerden olğan anañnen ayrılışmaq kerek edi... Bu qolay degildir.

– Men anamnen babamdan ayrette qalam. Olar kerçekten eñ yahşılar. Olar meni em muzıkacı, em insan olaraq yetiştirdiler. Özlerinde yaşlıq olmadı, toqtamağan küreş içinde ediler. Tek şimdi, özüm birisiniñ qarısı olğan soñ olarnıñ bizler içün öz munasabetlerini feda etkenlerini añladım. Biz Qırımda, vatanda yaşayıq, muim anlarnı balalıqtan başlap siñirip alayıq dep. Tamırlar, vatan, vatanperverlik – bular qorantada, qanda olacaq şeyler. Men öz ülkemni pek sevem, mında olıp keçeyatqanlarğa yüregim yana. Çoq meselelerni añlamayım ve eyiliştirmekniñ yolunı bilmeyim, amma bunıñ içün ölmege azır olğanım... Bütün bularnı maña anamnen babam aşladılar.

– Qırımğa kelgen soñ başqa balalar arasında özüñni pek de raat is etmegeniñni bilem...

– Bu mürekkep bir balalıq edi. Amma men buña pek taqılmaq istemeyim, çünki er bir mektepli içün yañı yerde ağır ola. Lâkin «siz tatarlar, öz Tatarstanıñızğa qaytıñız» sözlerini eşitkende canım er vaqıt ağıra edi. Bu, caillikten. Olarğa qorantalarında Qırım qırımtatar halqınıñ tarihiy vatanı olğanı aytılmay edi.

– Sen bu balalarğa böyle cevap bere ediñmi?

– Bala olğanım içün cevap beralmay edim. Lâkin bugün endi bu ufaq-tefek can ağırtuvlarnıñ ne sebepten olğanını añlayım. Çünki balalarğa bu aşlanmadı. Şimdi maña öyle kele, sanki Ukraina bu meseleni qaçırdı, Qırım biraz öz başına terk etilgen edi. Atta er bir mektepte özlerini Ukraina dep saymay ediler. Bunen oğraşacaq kimse yoq edi.

– Qorantañız büyük ev qura edi, tatañnen sen çalışqan kafeñiz bar edi. Sen nasıl bir bala ediñ?

– Biz pek ağır çalıştıq, bu bir abartma degil. Saba saat 7–8-den başlap gece saat 12-gece. Sabadan bostan yolaqlarını çapalamaq, meyva, sebzeler cıyıp bazarğa alıp ketmek kerek edim. Soñ anama yardım ete, kiracılarımız yaşağan odalarnı cıyıştıra edim. Odalarımız pek sade edi – tumboçka ve yataq. Duşnen kenef tışarda ediler. Bu tam manada studentler variantı edi. Bütün konservatoriya Qırımda bizim evde raatlana edi. Ondan soñ yalığa ketip babamnen tatama yardım etmek kerek edi. Men savut yuva, salatlar kese edim, tatam yemeklerni donata, müşterilerge bere ve paranı ala edi. Dört kişi olıp, deñiz yanındaki sekiz masalı kafede işte böyle etip çalışa edik.

Men anda oquv ve urbam içün para qazana edim. Güzel kiyinmekni pek aves ete edim. O zaman pek mod sport taqımları, cinsa kurtkaları bar edi... Babam, ev qurğanımız içün bularnı almağa çaremiz olmağanını ayta edi. Ve men bunı 16 yıl devamında eşite edim. Kyivge kelip özüme birden anter, ştan, jeket, kurtka, krossovkalar alacağımı hayal ete edim... Tatamnen kelip bu paralarnı masraf etkenimizni hatırlayım. Elbet, babam bizge aşamaq içün yeterli para bere edi, lâkin ondan ğayrı da bir şey almaq istegenimni esapqa almay edi. Amma bizni çalışmağa ögretkeni içün pek quvanam.

– Ösken yeriñ olğan Maloreçenskoye (Küçük Özen – QA) aqqında ne ayta bilesiñ?

– Onı pek sağındım... Çünki evimni, azbarımnı körmegenime tezden dört yıl olacaq. Babam yalıñız palmalarımıznıñ endi balaban olğanlarını ayta. Balalıqta olar maña er vaqıt ufaq körüne edi, şimdi ise bir üç qatlı bina qadar ösip çıqtılar. Qartbabamnıñ cenazesine bile barıp olamağanıma pek yanam... Camala er vaqıt tek Qırım aqqında ayta, degenlerini eşitkende canım pek ağıra. Amma bu kerçekten de menim yüregim, böyle ağırı olsa? (ağlay – QA).

Evimizde er vaqıt adam çoq ola edi. Soylar ve dostlarımızdan 30-40 kişiniñ olması, adiy bir şey edi. Şimdi evimiz boş tura, tek anamnen babam ve köpeklernen mışıqlar qaldı. Anam yazda telefon aça ve tatamnen ekimiz kelip olamağanımızğa darıla. Tatamda eki ufaq bala bar, o İstanbulda yaşay. Şu şartlı sıñırnı da keçmek – büyük sınavdır. Şimdi endi, istesem, Qırımğa qolay-qolay bararım, dep aytamazsıñ.

– Amma yasaq yoq da?

– Tañrığa şükür, menim içün yasaq yoq. Lâkin işanç da yoq. Onıñ içün Qırımğa barmayım.

– Kyivde de ağır bir yolnı keçtiñ. Amma oquvıñnı qırmızı diplomnen bitirip oldıñ.

– Men bu beş yıl içinde üç ya da dört vokal ocasını deñiştirdim. Bir yıl koridorda oqudım, desem olur – meni kimse almaq istemey edi. Oquvnı «Traviata» operasındaki Violettanıñ parçasınen bitirdim – bu pek ağır lirik-dramatik parçadır. Tsürih operasına alındım, anda stajirovkağa kettim. Lâkin o o ülke maña pek mürekkep köründi, başqa bir mentallikke alışmağa azır degil edim.

– Yani operanı taşlamağa özüñ qarar berdiñ?

– E. Asılında meni sentâbrde «La Skala» opera studiyasına almağa endi azır ediler. Lâkin ağustosta «Novaya volna» oldı – bu, 2009 senesinde olğan edi. Ve men, bu belki de taqdirniñ emiridir, dep qarar berdim.

– «Novaya volna»da sen baş mükâfatnı aldıñ. Saña ayaq üstünde turıp elçarptılar, er kes ayrette qaldı. Bunı nasıl yapa bildiñ?

– Men yarışlarda iştirak etmekni sevmeyim. Yarışlarda yeñmek kerek.

– Yurmaladaki sanada seni Kseniya Sobçak ve Sergey Lazarev taqdim ettiler. Yıllar keçken soñ olardan birini «Avrovizion»da yeñdiñ, ekincisi Rusiyedeki prezident saylavları yarışında Qırımnıñ Ukrainanki olğanını dey.

– Bunıñ içün aferin oña! Seröja Lazarevnen ise biz eki kere balalarnıñ «Novaya volna»sında beraber jüride oturdıq. «Avrovizion»da men selâmlaşmaq içün onıñ yanına birinci olıp keldim, o biraz şaşmaladı, amma selâmımı aldı. Ve Filipp Kirkorov da aynen. Birer icadiy birlemler olaraq bu adamlarğa munasebetim normaldir. Olarğa pay piçmek istemeyim, maña köre olar yahşı adamlardır.

Oña (Lazarevge – QA) büyük tazyıq yapıla edi. Men olarnıñ oyunlarını tekmil bozdım. Olar (Rusiye – QA) bu nomerge millionlarca milliardlar masraf ettiler. Ve tam bu arada biz ortağa çıqtıq – ayaqqaptan nomerniñ sanalaştırılmasına qadar Ukrainanıñ mahsulı.

– Rusiye prezidenti saylavlarında namzet olmaq istegini bildirgen Sobçak aqqında ne ayta bilesiñ?

– Qartbabam aytqanı kibi, özüñe baq. Olarda (Rusiyede) kim prezident olacağı maña epbir. Esası, menim ülkeme toqunmasınlar, bizge asqı yapmasınlar.

– Ahtem Çiygoz ve İlmi Umerovnıñ azat etilmesi içün mahsus operatsiya azırlanğanını bile ediñmi?

– Elbette bilmey edim. Menim içün bu yahşı bir haber oldı. Bizde daa çoq siyasiy mabüs bar. Bu bizge, er bir sözge qarşı başqa bir söz tapılacağına ümüt bere.

– Soñki eki yıl devamında ayatıñda bir çoq şey oldı. Lâkin esası, aqayğa çıqqanıñdır. Seniñ içün ne deñişti?

– Eki kişi beraber olmaq yahşı. Tañri bizni, özümizge dost qıdırmamız içün, boşuna yaratmadı. O er vaqıt maña qoltuta, kerekli sözler tapa.

​– Yañı albom ne vaqıt olacaq?

– Küzde çıqaracaq edim, amma yañıdan diñlep çıqqan soñ uymağanını añladım. İngliz tilindeki albomnı ukrain tilindekinden ayırmağa qarar berdim. Ukrain tilinen çalışmağa pek sevem, o inanılmaz derecede aenklidir. Men teşviq etken muzıkada, yani jaz, fank ananelerine esaslanğan soulda çalışmaq içün daa büyük bir saa bar. Bu sebepten men samimiy bir muzıka albomını yazmaq isteyim. İş yapıla, beklegenlerniñ ümütlerini boşuna çıqarmam. İç şubhesiz, qırımtatar tilinde de albomnı beklemek kerek.

2016 senesinde Camala «Avrovizion» yır yarışında ğalebe qazandı. O, qırımtatar halqınıñ sürgün etilmesi aqqında «1944» yırını icra etip yeñdi. 2017 senesinde yarış Kyivde keçti.