Qırımtatar Milliy Meclisi reisiniñ muavini Ahtem Çiygoz bir buçuq yıldan berli apiste yata. Kremlge boysunğan Qırım prokuraturası onı Qırım parlamenti biñasınıñ yanında 2014 senesi fevral 26-da kütleviy nizamsızlıqnı teşkil etmeknen qabaatlay. Qırım.Aqiqat radiosı yayınında mahkeme esnası ve onıñ qanunğa uyması aqqında onıñ apayı Elmira Ablâlimova ile laf ettik.
– Elmira, bir buçuq yılğa keri qaytayıq. Ahtemnı apis ete bilecekler, tutıp qapata bilecekler kibi bir duyğu bar edimi?
Ablâlimova: Öyle olacağını tahmin ettik, çünki eger hatırlasaq, başta Mustafa Cemilevge Qırımğa kirmeni yasaqladılar, soñra Refat Çubarovğa, olarnı aqiqaten sürgün ettiler. Üçünci bayağı belli, itibarlı bir adam Ahtem edi, er kes onıñ noqtaiy-nazarını ve içtimaiy-siyasiy faaliyetini bile edi.
– Basqı, qorqutuv oldımı?
Ablâlimova: «Qayğıdaşlar» mından ketmege daa yahşı olacağını ayta ediler. Yani şimdi ketseñiz yahşı olur, soñra ya apis, ya da başqaoğursızlıq.
– «Qayğıdaş» kimge aytasıñız?
Ablâlimova: Malümatnı bilgen insanlarğa.
– Tuvğanlar er zaman uquq qoruyıcılarnıñ areketlerini adaletsiz sayalar, bunı añlayım. Amma ep bir taqiqatçılarnıñ ve makemecilerniñ areketlerini ne qadar adaletli sayasıñız?
Ablâlimova: Aqlısıñız, obyektiv olaraq da Ahtemni ve bu cinaiy işnıñ daa eki şahsını – Mustafa Degermenci ve Ali Asanovnıñ apiste olğanları tolusınen qanunsız. Kerçekten, cinaiy iş, eki kişiniñ ölüminden açıldı, soñra cinayet terkibi olmağanı içün qapandı, soñra kene açıldı. Añlaşılğanına köre, nasıl iliştirmek, tutmaq variantlarını qıdırdılar. Ahtemni tutqanlarda cinaiy iş de yoq edi, neni köstermege de bilmey ediler. Yarım yıl devamında olar taqiqat cinaiy izolatorında manasız oturdılar. Ahtemge mahkemesiz, adliyecisiz apis müddetini uzattılar. Bizim şikâyetimizden soñ başqa basamaqnıñ mahkemesi evelki tarihnen mahkemeciniñ qararını tasdıqladı. Bu olmaycaq bir şey. İş er bir protsessual qısımda sıpdı, demek ki, o qadar tıraçsız yapıldı. Bir sıra hata. Amma biz sımarlanğan ceryandamız. Ve qorumamıznıñ eñ delilli muracaatlarını mahkeme red ete.
– Elmira, qarşıdaki küçniñ tarafdarlarını aytsaq, yani Rusiyege qoltutqan küçlerni, olar celp etildimi?
Ablâlimova: Yoq. Biz işnen tanış oldıq, ve anda qabaat etken taraftan açıq-aydın vazife: mitingde bulunğan adamlarnı tanımaq içün anda olğan «Rus birligi» tarafdarlarına fotosüretlerni köstermek. Bazı sorğularda olar açıq-aydın köstereler: bu Çiygoz, bu Çubarov. Taqiqat er şeynen qırımtatarlarnı qabaatlay. Fevral 26-da tayaqlarnen ve gaznen kelgen qırımtatarlar sakin turğan «Rus birligi» tarafdarlarına qarşı küç qullandılar.
– Şaatlardan Qırımda belli olğan insanlar barmı?
Ablâlimova: Devlet qabaatlandırğan tarafı şaatlardan – elbet de. Bu bugünki Qırımnıñ başı Sergey Aksenov, Devlet Şuranıñ memurları, şimdi Moskvada bulunğan Devlet Dumasınıñ mebusları, kilse vekilleri. Olar şaatlar kibi keçeler, amma faal iştirakçiler ediler.
– Elmira, siziñ fikiriñizce, sımarlanğan işniñ şahsı ne içün Çiygoz oldı?
Ablâlimova: Hususan, Cemilev ve Çubarovnıñ sürgünliginden soñ Ahtemniñ itibarı, şübesiz. Em de o, er zaman şimdiki Rus akimiyetine qırımtatarlarnıñ Qırımda telükesiz yaşayışı aqqında ayta edi. Bizde insanlar ğayıp olğan edi – Reşat Ametovnı hatırlaysıñız, qanunsız tintüvler keçe edi, bizneske «ücümlar», kütleviy haber vastalarınıñ qapatılması. Ahtem öz ümdelerden keri çekilmey edi. Mence, bu noqtaiy-nazarı tevqif içün sebep oldı. Bundan ğayrı, şimdiki akimiyetke hızmet etken qırımtatarlar ondan intiqam alalar, o, olarğa kerek degil. Bu menim subyektiv fikrim.
– Öz ayatıñız içün qorqasıñız kibi malümat keçti – eviñizge kirmek ıntıluvlar olğan edi. Öylemi?
Ablâlimova: E, iyün 16-da azbarıma kirmek ıntıldılar. Bu insanlar kim olğanını bilmeyim. Qomşular olarnı körip şamata köterdiler, fenernen yarıqlattılar, endi aqşam saat 11-lerge yaqın edi. Olarnıñ diqqatları neticesinde er şey yahşı bitti. Men militsiyağa, Taqiqat komitetine ve Federal telükesizlik hızmetine ariza berdim. Alâ daa iç bir areket yapılmadı.
