Rusiye kontrol etken Qırım akimiyeti qırımtatar bayramları ve añma tedbirlerini Meclis yerine keçirecek ola. Qırımtatar sürgünligi arfesinde Kremlge qoltutqan Müftiylik «Çatırdağ seferi» ananeviy aktsiyasınıñ keçirilmesini ilân etti. Meclis reberligi semetdeşlerini tedbirge qoşulmamağa çağırıp, Rusiyeniñ yarımadada yapqanlarına narazılıq bildirmege rica etti.
Çatırdağ seferi mayıs 18 künü arfesinde qırımtatarlar tarafından 2010 senesinden berli keçirile. Dağnıñ eñ yüksek noqtası – 1527 metr. Tedbirde esasen gençler iştirak ete. İlk yılları tedbir qırımtatar gençlik teşkilâtları tarafından teşkil etile edi, soñra Meclis de qoltuttı.
Dağğa çıqqanlar 1944 senesi sürgünlikte elâk olğanlarnı dua ile añıp, qırımtatar halqınıñ milliy gimnini icra ete ediler. Bir çoq insannıñ qolunda qırımtatar bayrağı bar edi.
2015 senesi mayıs 18 matem mitingi yasaq etilgen edi, ve Çatırdağ seferi Meclis tarafından sürgünlik yıllığında keçirilmesine izin berilgen esas matem tedbiri oldı
2014 senesiniñ adise-vaqialarından soñ aktsiya kene de keçirile edi, ve Rusiye kontrol Qırım akimiyeti oña yol bermemek içün belli bir manialar qoymadı. 2015 senesi mayıs 18 matem mitingi yasaq etilgen edi, ve Çatırdağ seferi Meclis tarafından sürgünlik yıllığında keçirilmesine izin berilgen esas matem tedbiri oldı.
Malüm ki, aprel 26-da Rusiyege boysunğan Qırım Yuqarı mahkemesi Meclisni ekstremist teşkilât tanıp, onıñ faaliyetini yasaq etti. Bir aftadan soñ al-azırda yarımadanıñ Rusiye akimiyeti ile iş tutqan Qırım ve Aqyar musulmanları Diniy idaresi ananeviy Çatırdağ seferi keçirilecegini ilân etti.
«Er yıllıq tedbir çerçivesinde gençler Qırım timsallerinden biri olğan Çatırdağğa çıqacaqlar. İştirakçiyer sürgünlik vaqtında elâk olğanlarnı dua ile añıp, milliy bayraqnı tikleycek ve milliy gimnni icra etecekler», – dep aytıla Müftiylikniñ ilânında.
Berilgen malümatqa köre, tedbir mayıs 15-te saba başlanacaq, millet mensüpligine baqmadan, qırımtatar genotsidiniñ qurbanlarına añmaq içün er kes davetli. QAMDİ saytında aytıla ki, Müftiylikten ğarı, cemaat ve gençler teşkilâtları aktsiyanıñ teşkil etmesine issesini qoştılar.
«İşğalcilerge bir şamar»
2010 senesinden berli seferni teşkil etken faaller işbu aktsiyağa alâqaları olmağanını bildirdiler.
«Bıltırları mayıs ayında sürgünlük qurbanları hürmetine Çatırdağ seferlerini teşkil ete edik. Bu yıl da teşkil etilecek eken. Amma bu sefer biz teşkil etmeymiz. Merasimnen bağlı tavsilâtlı malümatlardan haberimiz yoq», – dep aytıla qırımtatar faalleri Asan Egizov, Dilâver Akiyev, Asan Emirsaliyev ve Abduraman Egizniñ beyanatında.
Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reberligi bu yıl Çatırdağ seferini boykot etmege çağırdı. Temsil organınıñ reisi Refat Çubarov bildirdi ki, aktsiya teşkilâtçıları – QAMDİ bütünley Qırımnıñ rus akimiyetine boysuna, olar ise bu tedbirni öz maqsadlarınen qullanacaqlardır.
«Bundan ğayrı, semetdeşlerimiz kün-künden Qırımda qırımtatarlar ve musulmanlarnıñ aq-uquqları bozulğanına indemegen QAMDİ reberligi işbu aktsiya vaqtında Qırımnı işğal etken Rusiye Federatsiyasınıñ bayrağı ve timsalleri köterilmesine izin berecegine esaslanalar», – dep ayttı Meclis reisi.
Refat Çubarovnıñ zanınca, Rusiye akimiyetine hızmet etken qırımtatarlar Hıdırlez batqanını aqlap, Çatırdağ seferinde adamlarnı toplamağa vade eteler
«Çatırdağ seferi» – bu ayda eskiden Meclis, şimdi ise Qırımnıñ Rusiye akimiyeti teşkil etken birinci tedbir degildir. Bir afta evelsi Hıdırlez bayramı da aynı şekilde olıp keçti. Bu sefer tedbirni Kreml kontrol etken Qırım ükümeti teşkil etti, Meclis ise tedbirge barmamağa çağırğan edi. Neticede teşkilâtçılar bayramğa 50 biñ insan teşrif buyurğanını bildirdi, amma qırımtatar milliy areketi faalleriniñ malümatına köre, bayramğa eñ ziyade bir qaç biñ kişi keldi, olarğa da emir etilgen edi.
Refat Çubarovnıñ zanınca, Rusiye akimiyetine hızmet etken qırımtatarlar Hıdırlez batqanını aqlap, Çatırdağ seferinde adamlarnı toplamağa vade eteler.
«Rusiye işğalcileri teşkil etken Hıdırlez «bayramını» kütleviy şekilde boykot etken ve böylece işğalciler ve olarnıñ hızmetçilerine yahşı bir ders bergen semetdeşlerime daa bir kere teşekkürler bildirem. Eminim, 2016 senesi mayıs 15-de işğalciler ve hızmetçilerine uracağımız şamar da müim olacaq», – dedi o.
«Aktsiyanı küç ile aldılar»
Qırımda yaşağan Meclis reisiniñ muavini İlmi Ümerov, yarımadadaki Rusiye akimiyetini tanımağan semetdeşlerni Çatırdağ seferini körmemezlikke urmağa çağırdı.
«İşğal ve repressiyalar bitsin, ananeviy, güzel tedbirlerni, hatıra künü (mayıs 18) ve bayraq kününi ğayrıdan tiklermiz. Şimdi ise imkânımız olğanı qadar işğalciler ve hızmetçilerine olğan munasebetimizni köstermek kerekmiz», – dep yazdı İlmi Ümerov Facebook saifesinde.
Müftiylik Meclisniñ boykot çağıruvını sert bir şekilde takbih etti. Müfti muavini Ayder İsmailov sürgünlik qurbanları hatırasına bağışlanğan tedbirde iştirak etmemege çağırmaq olmaz, dep ayttı.
«Qabartalar endi. Öyle devam etse, bazı siyasetçiler cuma namazğa barmañız, Qurban bayram ve Ramazan bayramını qayd etmeñiz derler. Aqılğa uyğan bir şey olğanını tüşünmeyim», – dep ayttı o, Qırım.Aqiqatqa bergen izaatında.
Ayder İsmailovnıñ bildirgenine köre, qırımtatar gençlik teşkilâtları yardım istegen soñ Müftiylik Çatırdağ seferini keçirmege qarar aldı.
Çatırdağ seferini Müftiylik teşkil etecegine dair qarar Müftiylikte qabul etilmegenİgor Semivolos
Amma, Yaqın şarq tedqiqleri merkeziniñ müdiri İgor Semivolosnıñ fikirince, Çatırdağ seferini Müftiylik teşkil etecegine dair qarar Müftiylikte qabul etilmegen.
«Bu qararnı Müftiylik degil, Rusiye reberligi aldı. Esas vazife aktsiyanı özüne yazdırmaq, küç ile almaq edi», – dep qayd etti ekspert.
İgor Semivolosnıñ zanınca, Moskva Meclis ve Qurultay yerini alacaq qanuniy bir qurulışnı qıdıra. Onıñ aytqanına köre, boysunğan qırımtatar erbapları yañı teşkilâtlarnı qurıp olamay, bu sebepten Moskva reberligi Müftiylikni qullanacaq ola.
«Müftiylik adını taşığan qanuniy bir organ bar. Müfti işğalden evel saylanğan edi, demek ki, mahsus bir institut bar. Qırımtatar cemaatında islâm rolüne baqsaq, musulmanlar oña belli bir seviyede qoltutalar. Böylece, Rusiye bu qurulış olarnen çalışsın dep, er şeyni yapa», – dep qayd etti ekspert.
İgor Semivolosnıñ fikirince, Moskva reberleri müim qırımtatar aktsiyalarını almaq içün Müftiylikniñ yardımından faydalana, Çatırdağ seferi de istisna olmadı.
Ekspertniñ tahminlerine köre, bazı qırımtatarlar Meclisniñ sözüni diñleycek, amma aktsiyağa qoşulacaqlar da olur. Müftiylikniñ davetine kimler seslenecek – bu bazar künü, mayıs 15-te, belli olacaq.
