Türkiye Avropa birligi vatandaşları içün vizasız rejim kirsetecegini bekley. Faqat maqsadına irişmesi içün migrantlarnıñ Avropa Birligine yete bilmek içün esas yollardan biri olğan memleket başqaları içün sert viza qaidelerine kirsetmek kerek. Bunıñ kibi talaplar em Türkiyede, em de onıñ tışında açuv sebebi oldılar.
15 yıldan berli Avropa birligine kirecek olğan Türkiye çoqtan berli Avropa birliginden vatandaşları içün vizasız rejim kirsetilmesini istey. Migratsiya meseleleri boyunca Avropa birligi ve Türkiye sammitinde Ankara Avropa Birligine yol alğan migrantlarnıñ çoqusını memleketinde qaldırmaq şartı ile böyle bir rejimge nail oldı. Bazı muzakereler alâ devam ete; mart 18 ya da 19 künü añlaşma neticeleriniñ ilân etilmesi beklenile.
Añlaşıla ki, migrantlar buhranı Türkiyege Avropa birligi tarafından müsbet bir adım atılmasına imkân berdi, muzakereler çoqtan berli keçirile. Avropa Birligi Ankaradan bir şey talap ete – liberal türk viza sistemasını sert olacaq. Al-azırda aman-aman 80 memleketniñ vatandaşları Türkiyege vizasız kele bile ve 40-den ziyade memleket internetten alınğan elektron vizalar rejiminden faydalana bile. Brüssel Ankara Avropa birliginiñ sert viza siyasetinden örnek alsın istey.
Turizm telüke altında
Al-azırda Türkiyege 60 künge turizm ya da biznes maqsadınen vizasız barğan Ukraina vatandaşları Türkiyeniñ yañı deñişmelerinden zarar körmeycektir: yaqın vaqıtta Avropa birligi olarğa da vizasız rejim imkânını berir, amma başta Kyiv de belli bir şartlarnı yerine ketirmek kerek.
Qazahistan ise ciddiy qasevetlene. Turizm şirketleri eñ çoq tüşüne. Qazahistanda, asılında, iç turizmi de yoq, tış turizm ise birinciden Türkiyege bağlı – şimdi 30 künlik olsa da, vizasız rejim bar, dep ayta Dauren Cumadilov, Qazahistannıñ Almatı şeerindeki turizm şirketlerinden biriniñ reberi. Qazahistan turizm operatorları bildire ki, memleketniñ vatandaşları içün türk vizaları kirsetilse, adamlarnıñ baqışları deñişecek.
Türkiye de pek memnün degil, andaki turizm saası kâr ve iş yerleriniñ esas yollarından biri ola
Türkiye de pek memnün degil, andaki turizm saası kâr ve iş yerleriniñ esas yollarından biri ola. Keçken küzde Rusiyede turizm şirketlerine Türkiyede raatlıqnı teşkil etmege yasaq etildi, zararları endi is etile: yanvar ayında Antalya kurort regionında keçken yılğa baqqanda Rusiye turistleriniñ sayısı 81% az edi.
Ankara, misal olaraq, Mısır, İsrail, Azerbaycan ve İran turistleri içün memleket ziyaretini zorlaştırmay,
«Şimdiki liberal viza rejimi Türkiye turistlerge ne qadar muhtac olğanını köstere», – dep ayta Murat Bilhan, İstanbuldaki Türk-asiya strategik tedqiqler merkeziniñ reis muavini.
Vizasız Türkiyege, deñiz üzerinden Yunanistanğa
Ekinci taraftan ise, Türkiye AB ile vizasız rejimni tüşüne, bu memlekette bulunğan biñlernen migrantlarnıñ ihtiyaclarına o qadar para sarf etilmeycek, migrantlar Avropağa kete bilmek içün Türkiye ile vizasız rejimden faydalana – Türkiye qabul etken 2 million Suriye qaçağı sayılmay.
Avropa birliginiñ malümatına köre, 2015 senesi AB memleketlerine tüşken 1 million 200 biñ migranttan 888 biñi Türkiyeden keçti. Olarnıñ arasında eñ çoq Suriyeli, Afgan ve İraqlılar bar, amma Faslı, Pakistanlı, Bangladeşli, Somalili, Cezairli ve Lübnanlılar da az degil.
Közeticiler qayd eteler ki, Avropa birligi Türkiyege öz viza talaplarını tevsiye etip, olarnı bir şey aytmayıp kirsetmege talap etmey, ve, nasıl olsa da, Ankara öz maqsadlarına nasıl irişecegini özü belgiley. «Avropa Birligi Türkiyeden bir şey talap etecek vaziyette olğanını tüşünmeyim, amma nezaketli bir şekilde rica ete bile», – dep ayta Amanda Pol, Brüsseldeki Avropa siyaseti merkeziniñ baş siyaset mütehassısı ve türk meseleleriniñ mütehassısı.
Al-azırda Türkiyege kelgen «vizasız» memleketlerniñ vatandaşlarını sıñırda teşkermeyler, pasport keçerli olsun yeter; elektron vizalarnı alğanlarnıñ eñ azından sebebini ögrenmek kerekler – amma amelde türk sıñırcıları bunı da yapmay.
Soñki vaqıtta Türkiye nezaret etilemeycek migratsiya telükesini taşığan bir sıra devletniñ vatandaşlarınıñ kirişlerini zorlaştırmaq içün bir qaç adım attı. Böylece, Ankara İraqlılar içün sıñırda avtomatik viza almaq imkânını lâğu etti – artıq olar evelden Türkiye konsullığına muracaat etip, adiy viza almaq kerekler. Üçünci memleketten kelgen Suriye vatandaşlarınıñ da vizası olmaq kerek – amma Suriye-Türkiye sıñırından kelgenler eskisi kibi cenkten sığınaq qıdırğanlar olaraq qabul etile. Lâkin Avropa birligi Ankaradan ziyadesini istey.
Maqaleni Charles Recknagel ve Sergey Draçuk azırladılar
Metnniñ asıl nushası – Radio Svoboda saytında
