2014 senesi olıp keçken Maydan vaqialarından evel uzaq şeerlerde oturğan adiy ukrainler içün qırımtatarlar uzaq, yat ve añlaşılmağan insanlar edi. Demek ki – şübe doğurğan ediler. Yuqarı Radada olarnıñ bir, amma bazıda eki deputatı ola edi, olarnıñ soyadları da zornen aqılda qala edi. Memurlarnıñ munasebeti de aynı edi: rayon memuriyetlerinden başlap prezident kâtibiyetine qadar.
Bankovayada Viktor Yuşçenko reberlik yapqan vaqıtta devlet yolbaşçısınıñ ofisine kâtibiyet dep aytqan ediler. O vaqıt qırımtatarlarğa olğan işançsızlıq eñ parlaq şekilde aks oldı. Meclis ğayelerge köre Yuşçenkoğa qoltutqan edi. Leonid Kuçma ve Viktor Yanukoviçniñ esas raqibi yolbaşçılıq etken «Naşa Ukrainağa» Ukraina Halq Areketi kirgen edi. Cumhuriyetniñ parlamentinde qırımtatarlar Ukrainağa qoltutqan küçler ile adet üzre «Qurultay – Ruh» adlı koalitsiyağa birleştiler. Meclis liderleriniñ mevamı ardı-sıra ve deñişmesiz edi. Lâkin genotsidni yaşağan halqnıñ problemlerini al etecek qanunlar öyle de qabul etilmedi.
Qırım ükümetini sabıq komsomolcı, soñra da büyük «vatanperver» olğan Anatoliy Matviyenko idare etmege keldi. O, yarımadanıñ şimal tarafında «ukrain Las Vegasını» qurmağa teklif etti. Matviyenko büyük ğayesi ile beraber öyle de ketti. «Tecribeli ruslarnıñ» yerli akimiyeti ise bücet parasını hırsızlamağa devam ete edi... Qırımtatarlarğa olar külip ayta ediler: «Soñ, Yuşçenko yardım ettimi?».
Soñra Yanukoviç Meclis ile iş tutacaq kibi yapıp, onı boysundıracaq oldı. Qırımtatarlar Ukrainanıñ mustaqilligi başında alğan qararlarından vazgeçmediler: milletçi-demokratlar yalıñız meslekdeşleri ile birleşe bilirler. Er daim akimiyetniñ yanında, «altında» ya da «arqasında» olğanlar, bunı añlap olamağan ediler. 90-ıncı senelerden berli küçni ürmet etmege alışqan Vasiliy Cartı ömürniñ soñunda kimge rastkelgenini añladı: onı Yanukoviç boysundırdı, amma Meclis liderlerini – yoq. O vaqıt Nazirler şurasınıñ yardımı ile Aqmescitteki Cuma cami qurucılığı meselesi çezilmege başladı.
Maydandan soñ qırımtatarlarnı duşman saymaq aqıl hastalığınıñ işareti oldı
2014 senesi dekabr ayına qadar Ukrainada qırımtatarlar yat ve şübe doğurğan kibi kele ediler. Aynı o vaqıt Kiyevdeki Mustaqillik Meydanı üzerinde kök tamğalı bayraqlar dalğalanmağa başlağan edi. Olar olmasa edi, kimse şaşmaz edi. Amma olar bar ediler, ve birinci atış ve qandan soñ da ketmediler. Maydandan soñ qırımtatarlarnı duşman saymaq aqıl hastalığınıñ işareti oldı. Faqat tuvğan yerinden sürgün etilgen qırımtatar halqınıñ aq-uquqlarını belgilegen qanunlar pek keç qabul etildi – zapt etilgen Qırım kete edi...
İşğalden soñ yarımadanı terk etken ukrain ve ruslar Qırım ile ayırılıqnı küçük vatandan ayırıluv dep sayalar. Bu ise qırımtatarlarnıñ Vatanıdır. Aramızda yaşağan 20 biñ köçip kelgen qırımlı onı unutmay ve hatırlay, bizler ise Qırımnıñ keri qaytacağına ümüt etemiz. Amma siyasetçiler bazı muzakerelerde onıñ keri alınması aqqında aytmağa bile unutalar.
Anvar Derkaç, jurnalist
«Bloglar» rubrikasında bildirilgen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqtaiy-nazarlarını aydınlatıp, muarririyetniñ baqışları ile aynı olmaması mümkün