Lviv – Lvivde Ukrainada köçip kelgenler ve lvivlilerniñ birinci festivali soñuna kelmekte. Bu raatlıq künleri Donbassnıñ işğal etilgen topraqlarından ve Qırımdan köçip kelgenler çıqışta bulundı, jazz ve halq yırlarını icra etti, tatlı ve qavelernen sıyladı, subet ve muzakerelerge qoşuldılar. Teşkilâtçılarnıñ qayd etkenine köre, bunıñ kibi tedbirniñ esas maqsadı – medeniy tecribe ile paylaşuv ve köçip kelgenler aqqında yañlış fikirler ile küreştir. Qırımtatarlarnıñ medeniyeti ve ananelerine ayrı diqqat ayırıldı.
Rustem ömür arqadaşı ile 5 ay evelsi Aqmescitten Lvivge köçip kelgenler. Qırımnı siyasiy sebeplerden degil, zenaat işinden terk ettiler: onıñ zenaatı – Web mütehassısı, ğarp sanktsiyalarından sebep onıñ içün Qırımda çalışmaq qıyın oldı.
«Bundan ğayrı, anda serbest laf etmek zor, – dep qoşa Rustem. – Ukraina zamanında bizler istegenini ayta edik, şimdi ise yanımızdan keçken insanlarnıñ munasebetini köremiz: menfiy yanaşqanlar çoq».
Çift emin: ğarbiy Ukrainadan olğan insanlar qırımtatarlar aqqında pek az bileler.
«Olar ne tarihımız, ne medeniyetimiz, ne de adlarımıznı bileler, er şey olarğa yat, – dep aytalar köçip kelgenler. – Bizler olar içün başqamız. Bugün keçirilgen festival kibi tedbirler bizim aqqında, qırımtatarlar aqqında, çoqça malümat bermek kerek. Al-azırda qırımtatarlar pek mot oldı, trenddemiz, 24 yıl devamında bizni körmegen ediler».
Festivalniñ birinci künü Lvivde Rustem Skibin kölmekçilik dersini berdi. Muzıkalı sanada – «CanDuetniñ» icrasında qırımtatar ve azerbaycan folku ve cazı ve eñ parlaq qırımtatar icracılarından biri Elvira Sarıhalil «Acoustic Quartet» caz taqımı ile beraber.
Ressam Zera Ablâzisova Lvivdeki festivalge Aqmescitten camda yapılğan resimlerni ketirdi. Onıñ eserlerinde – qırımtatar örnekleri ve halq ağız yaratıcılığınıñ süjetleri. Er biriniñ ayrı timsalleri bar.
«Mında muzıkanıñ resmi yapıldı, bizim halq aletimiz – saz. Bu qaranfil – ikmet timsalidir, dep añlata ressam. – Onı qadınlarnıñ baş örtülerinde yapılğan nağışlarda qullana ediler. Qaranfil analıq, anağa sayğını ifadeley. Er bir işniñ etnografik qıymeti bar – qara-beyaz fotoresim, esasen müzey fotoresimleri qullanıla».
Zera işğal etilgen Qırımda yaşamağa devam ete, Rusiyeniñ yarımada işğalinden soñ qıtağa eki kere kelgen edi. Yarımadada keçirilgen bunıñ kibi tedbirlerde iştirak etmey – vatandaş olaraq mevamı böyle: «Ukrainağa sayğım ve sevgimni ifadelemege keldim. Mence, Qırımda aqılı yerinde olğanlar (eali – QA) yaşamalı, bu sebepten anda yaşaycam, dep qarar berdim».
Tedbirde bulunğan Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarov bildire ki, Ukrainada ve onıñ tışında bulunğan qırımtatarlar birleşip, Qırımnıñ Ukraina nezareti altına keri qaytarılması içün ğayret köstermeliler.
«Men Lvivde yaşamağa mecbur olğan o qadar qırımtatarını mında körmege istemez edim. Men mında dostlarına musafirlikke serbest kelgen ve evine – Qırımğa – qaytqanlarnı körmek isteyim», – dedi Çubarov.
Festival iştirakçileri ile körüşkende Meclis reisi Amerika Qoşma Ştatları, Avropa ve Türkiyede qırımtatar merkezleriniñ açılmasını ilân etti. Festival çerçivesinde KurbasyfeatManu leyhasınıñ ukrain ve qırımtatar nağmeleri esasında «Na naşіy yuloytsі» instalâtsiyası taqdim etildi.
«Krım SOS» cemaat teşebbüsiniñ koordinatorı Alim Aliyevniñ aytqanına köre, tedbirni tekrarlamağa planlaştıralar.
«Üç kün içinde farqlı formatlarnı sınap baqtıq – ananeviy şeylerden başlap sanalaştırmağa qadar. Qayd etmeli ki, bütün tedbirlerge çeşit insanlar kele edi», – dep ayttı Aliyev.
Faalniñ bildirgenine köre, Lvivde köçip kelgenlernen bağlı çeşit uydurmalar endi bar: misal olaraq, olar qaba yanaşalar, separatistler bar, ukraince laf etmeyler, er vaqıt bir şey talap eteler ve bir şey yapmaylar.
«Bu sebepten Lvivlilerni ve köçip kelgenlerni bir-birinen yaqınca tanış etmege qarar berdik. Sentâbr 13-te köçip kelgenler ve yerli cemiyetler aqqında umumiy munaqaşamız olacaq. Resmiy şeylerni aytmaycaqmız, bu gruppalarnı Lvivge nasıl etip alıştırmağa mümkün olğanını laf etecekmiz. Meraqlı musafirlerni davet ettik, olarnıñ arasında felsefeci ve dissident Miroslav Marinoviç, «Ukrainskaya pravda» baş muarriri Sevgil Musayeva ve digerleri».
«Köçip kelgenler ve Lvivdekilerniñ festivali sentâbr 1-de başladı. Tedbirni «Lvivdeki Qırım evi» qırımtatar medeniyet merkezi, «KrımSOS» cemaat teşebbüsi teşkil ettiler, «Vozrojdeniye» halqara fondu da qoltuttı.
Bugünde-bugün Lviv vilâyetinde Qırımdan köçip kelgen aman-aman 3500 insan otura.
