Georgiy Logvinskiy: İstegi – Qırımdan qırımtatarlar içün türme etmege, amma özleri neticede mabüs olur

Kiyev – Qırım separatistlerini nasıl tarzda cezalamaq, Qırım qaydı olğan qırımlılar ne zaman rezident olur ve ne içün alâ daa yarımadanıñ qaytarıluvı içün mesülietli olğan icraiy akimiyet organı teşkil etilmegen, – bu aqta Qırım.Aqiqatqa Ukraina halq deputatı, «Qırım» firqalarara birliginiñ azası Georgiy Logvinskiy añlattı.

– Özüñiz Qırımdan degilsiñiz. Ne içün Qırım meselesi ile oğraşmağa qarar aldıñız? Qıtaiy Ukrainada bu meseleni tüşüngen zenaatdaşlarıñıznıñ sayısı çoq degil…

– Öyle degil, menimce. Zenaatdaşlarımnıñ çoqusı Qırım meselesi ile oğraşmaqnı öz borcu olaraq tanıy. Menim içün parlamentte bu esas vazifedir. Nice yıllar devamında Mustafa Cemilevniñ safdaşı olam. Parlamentte qırımtatar halqınıñ payı boyunca bulunam. Uquqçı ve adliyeci olaraq er kes öz işini becermek kerekligini tüşünem. Bu menim iş yolağımdır. Onı eyi seviyede becermege tırışam.

– Qırımtatar halqınıñ payı boyunca aytqanıñız ne demek?

– Qırımda saylavrlar olmağanından sebep, Qırımtatar Milliy Meclisiniñ temsilcilerini er bir firqa cevdeline kirsetmek kibi teklif peyda olğan edi. Arseniy Petroviç Yatsenük bunıñ ile razı oldı ve cedvelde bir yer ayırdı. Bundan da ğayrı, Petro Poroşenko Blokunda eki yer berildi – Mustafa Cemilev ve, ümüt etem ki, şu künleri deputat olacaq Refat Çubarovdır. Lâşko Radikal firqası da buña razı oldı, amma aqiqaten ise Meclis temsilcileri, ne içündir, cedveline kirmedi.

– Amma qırımlı Zlata Ogneviç kirdi.

– Yoq, bu Meclisniñ muayyen soy adları ile tevsiye cedveli edi. Başta olar ne içündir cevdelden yoq oldı, soñra ise kiremediler. Şunıñ içün men Qırım ile oğraşam, çünki müim bir mesele. Eger de Qırım ile daimiy sürette oğraşacaq insan olmasa, onı nevbetteki arbiy baza, buzlatılğan ziddiyet ile nevbetteki territoriyağa çevirirmiz, Nagornıy Karabah ya Pridnestrovye kibi

Qanun ağlarında

– Qırımlılar ve Meclisniñ de, şu cümleden, Qırım qaydı olğan vatandaşlarnı rezidentler sırasından çıqarğan «Qırım serbest iqtisadiy zonası aqqında» qanunına itirazı ğayet çoq. Bazı siyasetçi ve mütehassıslarnıñ fikrine köre, işbu qanun ukrain şahsiy ticaretniñ menfaatını aks ete ve onıñ qabul etilmesi içün para tölenilmesi mümkün edi. Böyle bir tenqitten soñ onıñ alâ daa lâğu etilmegeniñ sebebi ne?

– Keliñiz vazifelerni böleyik. «Lobbist» degenimiz, mında mahsus bir meraq bar olğanını belgiley, misal içün, mahsulatnıñ ğayrıdan işlevi ve qaysı bir malğa bergi berile, qaysı birisine ise yoq kibi sualler.

İşbu qanunnıñ şekli bile beklenilgen şekilge uymay. Qanun nasıl tarzda qabul etkenini aytamam. O vaqıt men parlament vekili degil edim. Amma bugün mesele nede? Biz Qırım ile ümde munasebetlerni bir tertipke ketirmelimiz. İşğal etilgen topraq peyda olğanda, yuridik meseleler meydanğa çıqa, misal içün, gumanitar ve cinaiy uquq ziddiyeti, bergi ve vatandaşlıq uquq meseleleri. Anda mahuslatnı yollamağa mümkünmi, yoqmı, añlaşılmay. Bu qanun bunı tertipke ketirdi. Amma şimdi qayd etilecek noqtalar da bar. Fizikiy insanlar aqqında aytacaq oslaq, olarnı rezidentler sırasından çıqardılar. Bergi uquğı ceetinden baqacaq olsaq, meselelerniñ 90% böylece çezildi. Rezident olmağan kimdir? Rezident olmağan Ukraina vatandaşınıñ aqları, rezidentke köre, daa da çoqtır. Misal içün, bergi beyannamesini bermey bile, çetel nomeraları ile maşinasında kele bile. İşbu qanun bu şeylerni muayyen bir nizamğa ketirdi.

«Amma «rezident olmağan» ibaresi öz başına mürekkeptir. Bu qanunğa kirsetilecek deñişüvler üzerinde çalışamız, amma, daima olğanı kibi, farqlı fikirlerniñ sayısı çoq. Menim fikrim: yalıñız ukrain şirketleri ile çalışmalımız, ve aynı şu yöneliş boyunca qanunnı deñiştirecekmiz. Özüni ukrain şirketi olaraq tanımağanlar tış iqtisadiy faaliyetine devam etip olamaz.

– Ya, misal içün, Qırımda bulunğan ve işğalden evel ukrain subyektleri olaraq qayd etilgen Firtaşnıñ «Titan» zavodı ve Ahmetovnıñ aşlıq terminalı şimdi de ukrain olaraq qala, sanki. Qırımda olar şimdi Rusiye qanunlarına köre qayd etilgen ve işğal etilgen cumhuriyetiniñ bücetine para töleyler. Siz ise olarnıñ Ukraina bücetine de bergi tölegenini teklif etesizmi?

– İç te. Keliñiz menim kontseptsiyamnı terence ögreneyik. Bugün Qırım boyunca islâatlarnı istegenlerniñ, uquq qorçalayıcılarnıñ mevamından biraz farqlıdır. Meselâ, Qırımda bulunğan şirketlerge bergi miqdarını belgilemege teklif eteler. Men ise böyle adımnı mantıqsız körem, çünki devletimiz anda bulunğan vatandaşlarınıñ havfızlığını temin etip olamadı. Dünya ameliyatnı köre, ziddiyet zonasında yaşağan şahıslar bergiden boşatıla.

Qırımda şahıs ve şirketlerni üç gruppağa bölmek mümkün.

Birinci gruppa – qanunnı bozğanlar, cinayet qafadarları. Ukraina toprağınıñ zaptında iştirak etken ediler. Demek, olarğa nisbeten Cinaiy kodeksiniñ qaideleri qullanılmalı: tevqif, mahkeme ükmü, mülkniñ apis etilmesi, er kün devletimizge olğan zararnıñ olarnıñ esabatına tazmini ve ilâhre.

Ekinci gruppa – banklarnı açıp, iqtisadiy faaliyet ile oğraşqan, Qırım iqtisadiyatını öz kârına inkişaf ettirgen, işğalni öz menfaatında qullanğan şahıslar. Bu bir bozuluv olğanını añlamaq kerekmiz. Amma bu şahıslarnen diger uquqiy munasebette bulunmalımız.

Vaziyet esirleri olğan üçünci büyük gruppa bar. Bu insanlarnıñ aqlarını qorumalımız. Anda mahsulatnı ketirgenimiz içün bizni takbih etkende, o bizim vatandaşlarımız olğanını aytamız. Qırım – Rusiye dep qıçırğan vatandaşlar aqqında bile qabaatları nisbiy olğanını aytmağa mümkün. Malümatnı böyle şekilde menimsegenleri içün olarnı nice seneler devamında azırlay ediler.

– İşğal etilgen territoriyada faaliyetine devam etken ukrain ticaret temsilcileri qaysı birine aittir?

– Gruppalar terkibinde yuridik ya fizikiy şahıs olğanına bağlı degil. Bu insanlarnıñ faaliyetine bağlı. Eger de insan Rusiye pasportını elde etse, onı tanımaymız ve mesülietke çekmeymiz. Şirket Rusiye qanunlarına köre qayd etilse, onı bu sebepten mesülietke çekmeymiz.

Pridnestrovye ziddiyetinde Moldova tecribesinden faydalanmağa isteymiz. Moldova Pridnestrovye ile sıñırlarını qapattı ve Pridnestrovye şirketileri tanılmay, Moldova şirketleri olmaq kerekligini bildirdi. O vaqıt olarnı bergi ve alımlardan boşatırlar. O vaqıt Pridnestrovye şirketlerine Moldova şirketleri olaraq qayd etilmege elverişli oldı.

Serbest iqtisadiy zona aqqında qanunımız bergi ödenilmesinden boşattı, amma koordinatsiya sistemasını qurmadı. Şirketler Ukraina territoriyasında qayd etilmesini isteymiz, esabatlarnı azırlamaq, faaliyetini köstermek ve anda ketirilgenini nezaret etmek kerekler. Misal içün, böyle bir şey ola bile: Qırımğa arbiy silâlanuv içün aletler ketirile bile. Mümkün degil, şunıñ içün nezaretni pekitmelimiz.

– Yani, misal içün, Kosükniñ quş fabrikaları Qırımda bulunıp, anda kâr qazanacaq ve istilâcı-memleket bücetine bergi töleyceklermi? Bu normal bir şeymi?

– Devlet Kosükniñ şirketlerini de qorçalap olamadı. Ve mında böyle sual peyda ola: Kosükniñ mülkiyetinden vazgeçkenini talap etmege aqqımız barmı, özümiz ise onı qorçalamadıq. Eger de Kosük şirketini ukrain olaraq tanısa, onı Ukraina territoriyasında deñiştirilgen qanuniyet boyunca qayd etse, oña iddialarımız olamaz. Onı Qırımda bergi tölemege mecbur etseler, diger eki uquqnıñ ziddiyeti peyda ola: cinaiy ve gumanitar. Gumanitar uquq ceetinden, büceti – mahkeme tevqifni maküm etken cinayetçilerniñ birligine kete. Qanunsız teşkilâtnıñ terkibine kirgen insanlar ciayetniñ ortaqları ola, cinaiy uquq ceetinden anda bergilerni ödegen er biri – cinayetçidir. Öyle olmaz.

– Eger de qanunğa deñişüvler qabul etilse, Milliy banknıñ rezidentler olmağanlar aqta qararı lâğu etilirmi? Oña köre, qırımlılar qıtaiy Ukrainada bank hzımetlerinden faydalanıp olamay.

– Şübesiz. Qanundan «rezident olmağan» ibaresini çıqarmaq ya yoq mezvusında davalaramız çoq. Mevamım: meseleni añlap, oña köre areket etmelimiz. Meselelerden biri – banklarda esapnı açuv ketişatı rezidentler olmağanlar içün zorlaştırıla, biz onı qolaylaştıracaqmız.

– Qanun leyhasınıñ peyda oluv müddeti bellimi?

– Ümüt etemiz ki, 14 kün devamında qanun leyhası azırlanılır.

– Qırım işğaline alâqası olğan Qırım memur ve deputatlarnıñ cinaiy cezalavı aqqında suallerge keçeyik. Yaqın künleri separatizmge bağlı olğan 400 şahıs boyunca cinaiy işler açılğanı aqqında malümat peyda oldı. Bu aqta tafsilâtlaca tarif etseñiz.

– Bu aqta umumiy malümatnı bereyim. Çünki evelleri olğan areketlerimizniñ misali şunı kösterdi ki, soñki künleri bu şahıslarnıñ esaplarından para, mülkiyeti yoq olmaqta.

Cinaiy işler 470 insanğa nisbeten açılğan. Bu cedvel daima toldurıla. Cedvelge prokuror, mahkemeci, militsionerler ve Qırımda insan aqlarınıñ ozuluvına alâqası olğan devlet akimiyetiniñ diger vekilleri kire.

Uquqiy qıymet er bir insanğa ayrı kesile. Amma esas maddeler – Cinaiy kodeksiniñ 109, 110 ve 111: devlet akimiyetiniñ zaptı, topraq bütünliginiñ bozuluvı. İş ep devam ete. İlk 76 şeklengen şahısqa qabaat bildirildi. Aytqanım kibi, olarğa endi cezalav da belgilendi – apis cezası. Yani olar endi aman-aman apisteler. Añlatayım. Qırım qapalı bir zonadır, bunı bileler. Demek, apis cezasınıñ hususiy bir şeklidir. Qırımdan qırımtatarlar içün tevqifni yapacaq edi, amma özleri mabüs olğanlar.

​– Separatistlerniñ cinaiy taqibi – timsaliy işmar, ya da nasıldır bir ziyanları olur?

– Endi 1 milliard 200 million miqdarında mülkiyet tutıp alındı. Bugün cinaiy ketişatnıñ tek bir basamağı kete, nevbetteki – qabaat, ve iş mahkemege berile. Qanuniyet işbu şahıslarğa nisbeten ğıyabiy qararnı çıqarmağa imkân bere. Madde cezaları ğayet büyük – 10-15 yıllıq apis cezası. Demek, insanlar olarğa nisbeten mahkeme ükmü olğanını ve Rusiyeden ğayrı bir di bir memleketke tüşse, yaqalanacağını bilmek kerekler.

– Eger de İnterpol olarnı qıdıruvğa ilân etse.

– Farz degil. Halqara qıdıruv bar, devletlerara qıdıruv, memleketlerara añlaşmalar. Qaysı bir memlekette yaqalanılacaqlar, belgisiz. İnterpol – mehanizmlerden biri.

– Yani, misal içün, eger de olar Şengen zonasına kirseler, olarnı anda yaqalarlar?

– Poloniya ile olğan añlaşmanıñ çerçivesinde, eger de insan işbu memlekette qıdıruvğa ilân tilse, bütün Avropa zonasında da qıdırıla.

– Aksönov ve Konstantinovğa ait olğan 1 milliard 200 million miqdarında mülkiyet aqta ne ayta bilesiz? Onı nasıl taptıñız?

– Kiyev ve Jitomir vilâyetinde daireler, maşinalar, topraq damartaları. Qıtaiy Ukrainada alâ daa tapılayatqan mülkiyetleri bar. Belki de, Aksönov ve Konstantinovğa yazılğan bir şey yoq.

Aksönov efendi bizge cevap bergeni kibi, mışıqlarda idman etken ekenmiz. Amma o, Gaydaynıñ işbu filmi ne ile bitkenini unuttı, cinayetçiler apiske tüşken ediler. Onıñ içün kinematografnı yahşıca ögrenmege tevsiye eter edim.

Vazifemiz bir tek o degil. Biz Aksönovnıñ çalışqan ofşorlarını ögrenemiz, qaysı şirketler oña ait, tuvğanları qayda, onıñ aqiqiy mülkiyeti qayda. Bunı qıdıra ve tapamız. Şunıñ içün işbu cevdel kenişletilecek.

Aytqanımız yañı 400 insan – yüksek vazifelerni eda etken memurlardır. Olar aqqında malümat toplaymız ve mahkemelerge muracaat etemiz.

– Bu cinaiy işler işğalden bir yıl keçkenden soñ qabul etilgeniniñ sebebi nedir? Çoqusı şuña şaşa ki, Ukraina akimiyeti şimdilik Qırım meselesine zaruriy diqqatnı ne içündir ayırmay. Misal içün, alâ daa Qırım qaytaruvı meselesini idare etken icraiy akimiyet organı teşkil etilmegen. Ne sebepten öyle ola?

– Razı degilim. Devlet hızmeti aqqında aytqanda, Nazirler kabinetiniñ mütenasip departamenti birden teşkil etilgenini ve bugün faaliyet etkenini añlamaq kerekmiz. Qırım boyunca departament Adliye nazirliginde birden teşkil etildi. Mülkiyetniñ qıdıruvı ve ziyannıñ esaplanması boyunca iş gruppası birden tizildi. Devlet hızmeti teşkil etilgende, serbest iqtisadiy zona aqta qanunnı idare etken teşkilât olmaq kerek edi. Amma qanunnıñ özü beklenilgeninden farqlı olğanına baqıp, Devlet hızmeti de esas vazifesini ğayıp etti.

Menimce, serbest iqtisadiy zona aqqında qanunnıñ deñiştirilmesi ile bu hızmetni de teşkil etermiz. Daa bir çalışmaycaq mehanizmni teşkil etmege keregi yoq, çalışacaq soyu olmalı.