Ğarp Sovetler Birligini añdırğan vaziyetke oğrağan Rusiye dissidentlerine faal sürette yardım etmek kerek, dep ayta sovet dissidenti, uquq qorçalayıcı ve qırımtatar halqınıñ lideri Mustafa Cemilev. Bunı o, yalıñız Radio Svobodağa degil, bütün halqara forum ve körüşüvlerde aytqan edi. Onıñ fikirince, Rusiye cemiyetinde deñişmeler olmaq kerek, amma ukrainler ve Ğarp yardım etmese, bu deñişmeler dünya içün telükeli ola bile. Subetimizni Mustafa Cemilevge Rusiyeniñ şimdiki vaziyetinde Sovet Birligini neler añdıra sualinden başladıq.
– Bugünki Rusiye rejimi ve terroristik sovet rejimi arasında farq büyük degil. Bu sebepten insan aqları, insan itibarını qorçalağan adamlar sovet rejiminde olğan qıyınlıqlarğa rastkeleler. Farqlı fikirler içün basqı. Şunıñ içün dünya toplulığı buña diqqat ayırmalı.
Elbet de, farqlar da bar, misal olaraq, sovetler zamanında uquq qorçalayıcı malümatnı derc etip olamağan edi, şimdi ise onı aydınlatmaq mümkün, soñra ise ceza alasıñ.
Rusiye rejimi sovetler zamanınıñ soñki yılları qullanılmağan usullarnı qullana. O vaqıt adamlarnı qaçırıp öldürmegen ediler, şimdi ise bunı yapalar.
Dünya toplulığınıñ buña ve Rusiyeniñ istilâcı tışqı siyasetine büyük diqqat ayırması ğayet müimdir.
– Siziñ fikiriñizce, Ğarp ve em büyük, em de kiçik nesilniñ bir çoq Rusiye dissidenti ile sıq munasebetleri olğan Ukraina nasıl yardım ete bileler? Olarnen körüşkende nasıl bir yardımğa ihtiyacları bar aytalarmı?
Bizler Rusiyeniñ içinde deñişmeler olacağına ümüt besleymiz
– Mence, Rusiye dissidentlerine yardım etip olamayıq. Olarnıñ Rusiye vaqialarınıñ aydınlatması ile problemleri yoq, meselâ. Allahqa şükür, şimdi em İnternet, em de telefon bağı bar. Olar malümatnı yollay bileler. Lâkin Rusiye akimiyeti buña qulaq asmay.
Olarnıñ Rusiye kütleviy haber vastaları ile alâqaları yoq. Böylece, toplulıqqa tesirleri pek azdır.
Bundan ğayrı, Ğarpta Rusiyede insan aqlarınıñ bozulması ile aktsiyalarnı ötkermek kerek.
Doğrusını aytqanda, bizler Rusiyeniñ içinde deñişmeler olacağına ümüt besleymiz. Bu sebepten yalıñız cezalar yeterli olmaycaq. Amma halq Rusiyede faal sürette keçirilgen teşviqattan azat etilmeli.
Şunıñ içün rejimge qarşı cezalar quvetleştirmeli, aks alda Putinniñ istilâsı artacaq.
– Eskiden Rusiye rejimi sistemanıñ temelini qoyğan qabarcılıqnı meydanğa çıqarğan adamlarğa birden cevap bergen edi. Bücetten bir qaç yüz million dollarnıñ hırsızlığını aydınlatqan uquqçı Sergey Magnitskiyni hatırlasaq, yeterdir, o, apshanede elâk oldı. Siziñ fikiriñizce, al-azırda Rusiye rejimi içün bu adamlar uquq qorçalayıcılardan daa da telükelimi? Ya da bu Ğarpnıñ Sergey Magnitskiyniñ ölüminden soñ tizgen «Magnitskiy cedveli» ile bağlı, onıñ ölümine alâqası olğan Rusiye memurları cezalanğan edi?
Qırımğa kelgende ya da rejimniñ diger areketleri aqqında aytqanda ziyalılar bile çeşit laflar ayta
– Mence, bu cedvelni kenişletmek ve iqtisadiy cezalarnı quvetleştirmek kerek. SWIFT halqara ödev sistemasını da söndürmek kerek. Rejimge qoltutqanlar oñaytsızlıqnı is etip, çorlanmalı. Hırsızlağan paranı masraf etalmayıp, bundan raatsız olmalı.
Rusiyedeki halqnıñ isyan köterecegine ümüt etmemek kerek, mence, bu telükelidir. Rus isyanı ne olğanını bilemiz, bunıñ neticesi hayırlı olmaz.
Rusiyede adamlar pek yavaş añlaylar. Adamlarnıñ çoqusı alâ daa teşviqatnıñ tesiri altındalar, eñ azından, böyle körüne. Çünki Qırımğa kelgende ya da rejimniñ diger areketleri aqqında aytqanda ziyalılar bile çeşit laflar ayta. Rusiye akimiyeti bir şeyni acımağan teşviqat tesiri altında olğanları belli. Rejim teşviqatnıñ alternativası olmasın dep, buña büyük emiyet bereler. Bilgeniñiz kibi, doğru malümatnı bergen yekâne ATR qırımtatar telekanalı bile qapatıldı.
Maqaleniñ asıl nushası – Radio Svoboda saytında
