Kiyev – Türkiye Ukrainağa maddiy yardım kösterip, Donbassqa Birleşken Milletler Teşkilâtınıñ barıştırıcılarını kirsetmek ğayesine qoltuttı. Türkiye devlet yolbaşçısı ile körüşüvniñ bunıñ kibi neticeleri aqqında Ukraina prezidenti Petro Poroşenko tarif etti. Eki liderniñ körüşüvi planlaştırılğan saatten çoq devam etip, Qırım ve qırımtatarlar meselesinen bağlı edi, dep tüşüneler siyasetşınaslar. Bazı ekspertler deyler ki, Erdoğannıñ ziyareti yalıñız Türkiyeniñ Ukraina tarafında olğanını köstermey, bu memleketniñ regionda tesirini arttırmaq istegini isbatlay.
Ukraina prezidenti Petro Poroşenko ve Türkiye Cumhuriyetiniñ yolbaşçısı Recep Tayip Erdoğan üç saat devamında Kiyevde subetleştiler. Asılında ise şahsiy muzakereler bir saat sürecek, dep planlaştırılğan edi. Bundan soñra eki prezident eki memleketniñ memurlarınıñ iştiraki ile keçirilgen Ukraina-Türkiye yüksek Strategik şurasınıñ toplaşuvında iştirak ettiler.
Türkiye Ukrainağa gumanitar yardım kösterip, ukrain büceti defitsitiniñ eksilmesi içün para ayrmağa istey, dep ayttı Petro Poroşenko Türkiye prezidenti ile körüşüvinden soñ.
«Bizler memleketimizge 10 million dollarlıq gumanitar yardım berilmesi içün minnetdarmız», – dedi Poroşenko. Ukraina prezidenti bildirdi ki, Türkiye Ukrainağa devlet bücetiniñ defitsitini qapatmaq içün 50 million dollarlıq kredit bermege qarar aldı.
Poroşenko Türkiye zenaatdaşına Ukrainağa Donbass zıddiyetiniñ al etüv meselesinde köstergen qoltutuvı içün teşekkürler bildirdi.
«Men Ukraina Şarqında zıddiyetni al etmek içün BMT barışıtırcı missiyasını davet etmek qararına qoltutqanı içün prezidentke ayrı teşekkürler bildirmek ister edim», – dep qayd etti Poroşenko. Ve dedi ki, olar Erdoğan ile iqtisadiyatnıñ farqlı alanlarında, şu cümleden avacılıq saasında işbirlik aqqında añlaştılar. Kâinat leyhaları ve Türkiye içün uçaqlar azırlanması aqqında laf kete.
Türkiye NATO memleketi olaraq Qara deñiz regionında havfsızlıqnı saqlamaq içün er şey yapa, dep ayttı Recep Tayip Erdoğan.
«Türkiye Qara deñiz regionında barışıqnı saqlap qalmaq içün bütün imkânlarını qullana – em deñiz, em avada, em qarada. Bizler NATO memleketi olaraq bütün tedbirlerni yapıp bekleymiz. Türkiye Qara deñiz regionında havfsızlıq meselesiniñ qorçalayıcısıdır», – dedi Erdoğan.
Ekspertlerniñ aytqanına köre, prezidentler daa bir sıra añlaşmalar tizgendirler, olarnıñ arasında – Qırım ve Ukraina şarqında Rusiye-Ukraina zıddiyeti meselesidir. Recep Tayip Erdoğannıñ Kiyev ziyareti yarımadanıñ Ukraina nezareti altına qaytarılması içün ğayet emiyetlidir, dep ayttı siyasiy tehnologiyalar mütehassısı Taras Berezovets Radio Svobodağa.
«Türkiyede 2-4 million qırımtatarı yaşay, ve Rusiyeniñ Qırım işğaliniñ birinci künlerinden başlar olar buña ve Türkiye ükümetiniñ passiv olğanına qarşı narazılıq bildirdiler. Erdoğannıñ özü olarnıñ fikirlerini köz ögüne ala ve qırımtatarlarğa qoltuta, – dep ayta közetici. – Onıñ Rusiye prezidenti Vladimir Putinden qırımtatar halqınıñ lideri Mustafa Cemilevge Qırımğa kirmege izin berilmesini rica etkenini hatırlayıq. Bugünki künde Türkiye Ukrainağa em sözde, em işte birdemlik köstere: bunı onıñ maddiy yardımı isbatlay».
Bunıñnen beraber, Berezovetsniñ aytqanına köre, ukrain cemaatı ve qırımtatarlar qırımtatar halqına ve Qırımnıñ statusı meselesinde Türkiyeniñ faal olacağını bekleyler.
Türkiye Ukraina meselesinde faal olıp, regiondaki tesirini arttırmaqta – ekspert
Aynı vaqıtta, bazı ukrain ekspertleri Türkiye prezidentiniñ Ukraina ziyaretine o qadar ciddiy qıymet kesmeyler. Misal olaraq, Halqara munasebetler eksperti Vladimir Nagirnıy böyle bir fikirni Radio Svobodağa bildirdi.
«Türkiye Avropa siyasetinde yerini ve rolüni quvetleştirecek ola, dep aytmaq mümkün. Devlet lideri üküm sürgen vaqialarda, şu cümlenden Ukraina-Rusiye zıddiyetinde olmağa tırışa. Türkiye Avropa Birligi ile munasebetlerde areket itmege istey, ve bu dialognıñ bir qısmı devletniñ Ukrainadaki vaqialar meselesinde faal olmasıdır», – dep qayd ete ekspert.
Qırım işğali meseleleri boyunca bir sıra siyasetşınas ve ekspert Türkiye Ukraina topraq bütünligine qoltutqanını kösterip, Rusiye ile iqtisadiyat saasında işbirlikni terenleştire ve Avropa Birligi, Kanada ve Amerika Qoşma Ştatları ilân etken cezalarğa qoşulmağa istemegenini qayd etken edi.
