Link açıqlığı

Saatnıñ esas haberi

Türkiye içün bir sürpriz: Türkiye matbuat vastalarınıñ Putinniñ Ankara ziyareti aqqında haberleri


Ankara, Türkiye – Tarihiy körüşüv, Rusiye tarafından bir jest, Rusiye ile gazqa bastıq... Bunıñ kibi maqale serlevalarını Rusiye prezidenti Vladimir Putinniñ dekabr 1-de olıp keçken Türkiye ziyaretinden soñ Türkiye kütleviy haber vastalarında körmek mümkün. Rusiye prezidentiniñ onıñ Türkiye zenaatdaşı Recep Tayip Erdoğan ile körüşüvi arfesinde kün tertibi aydınlatılğan edi. Esas mevzular arasında Qırımdaki vaziyet, şu cümleden qırımtatarlar, em de olarnıñ liderleri – Mustafa Cemilev ve Refat Çubarovnıñ – Qırımğa kiriş yasağı bar edi. Lâkin Türkiye matbuatı Putin ve Erdoğannıñ körüşüvinden soñ Qırım mevzusına ğayet az diqqat ayırdı. Gazetalarnıñ birinci saifelerinde 2015 senesi yanvar 1-den itibaren olacaq 6%-lı gaz endirimi, yañı gaz borusınıñ qurucılığı, em de Suriye vaziyeti yer aldı.

Türkiye kütleviy haber vastaları Rusiye prezidentiniñ Mustafa Kemal Atatürk dürbe ziyaretini ayrıca qayd ettiler.

Hürriyet neşiri yaza ki, Türkiye ve Rusiye devlet gimnleri yanğırağan vaqıtta Rusiye lideri ara-sıra qollarına baqıp, «Merhaba, asker» sözlerini ezberlemege tırıştı. Birazdan da aynı bu sözlernen askerlerni selâmladı.

«Rusiye Türkiye Cumhuriyetiniñ qurucısına büyük sayğı köstere. Türkiyeniñ birinci prezidenti devletlerimiz arasında dostane munasebetler qurulmasına qoşqan issesi bizim içün ğayet müimdir», – dep yazdı Rusiye prezidenti Anıtkabirniñ mahsus kitabında.

Rusiye ve Türkiye prezidentleri Vladimir Putin ve Recep Tayip Erdoğan qapalı körüşüv keçirip, beraber matbuat konferentsiyasını ötkerdiler. Onıñ devamında ticaret, iqtisadiyat ve energetik saalarda tizilgen añlaşmalar aqqında tarif ettiler.

Putin Bulğaristan izni olmasa, «Cenübiy aqım» leyhasına devam etemeycegini bildirdi. Bundan ğayrı, Rusiye lideri Türkiyede yañı gaz borusını qurmaq niyetini aydınlattı.

Rusiye prezidentiniñ aytqanına köre, Moskva cermay gaz saasında işbirlik inkişaf etkeninden sebep «Türkiye iş ortaqlarınıñ ricalarınen» yanvar 1-den itibaren 6%-lı gaz endirimini bermege qarar aldı.

Anadolu neşiriniñ malümatına köre, Türkiye energetika naziri Taner Yıldız Rusiyeniñ endirim teklifini müsbet olaraq tanıdı. Lâkin Rusiye gaz endirimli olsa, qullanıcılar da bunı tesir eteceklermi-yoqmı sualine, aşıqmamağa çağırdı.

«Bu aqqında aytmaq pek ertedir. Muzakereler kârğa köre degil, BOTAŞ (Botash Petroleum Pipeline Corporation Türkiye energetik şirketi – muarrir) masraflarına köre devam ete», – dedi Yıldız.

Putin Türkiyedeki Mersinde qurulacaq «Akkuyu» atom elektrostantsiyası aqqında aytıp, bu meselede problemler olmağanını ayttı.

AES qurucılıq añlaşması ta 2010 senesi imzalanğan edi.

Türkiyeniñ bir sıra matbuat vastası «tarihiy körüşüv» olaraq adlandırğan tedbir muvafaqiyetli olıp keçti, lâkin eki devlet yolbaşçısı yalıñız bir mevzuda bir-birinen razı olmadılar – Suriye zıddiyeti.

Sır degil ki, Recep Tayip Erdoğan prezident Başar Asadnıñ rejimine qarşı çıqqan insanlardan biridir, Putin ise Suriye prezidentine qoltuta.

Rusiye Türkiye iqtisadiyatınıñ eñ büyük yatırımcısı olğanından sebep eki devlet yolbaşçısı subetini devam etmege mecburlar.

Gündem neşiriniñ malümatına köre, Putin «eali Başar Asadğa qoltutqanını» qayd etti. Türkiye lideri ise «Suriye reberligi vatandaşlarını yoq ete», dep ayttı.

«Asadnıñ rejimi üküm sürgen vaziyette qabaatlıdır: memleket darma-dağın etildi, er angi silâ qullandı, tarihiy eskerler yoq etildi, medeniyet yoq etildi, adamlar vahşiyce öldürildi, 7 mln. insan qaçaq oldı, ve menim memleketim de 1,6 mln qaçaqnı qabul etmege mecbur qaldı», – dedi Türkiye lideri.

STAR gazetasınıñ saifelerinde Türkiye baş naziri Ahmet Davutoğlunıñ aytqanlarını körmek mümkün. «Rusiye Türkiye munasebetleri – tarihiy. İleride de örnek olacaq», – dep qayd etti Davutoğlu.

Bir çoq Türkiye kütleviy haber vastası emiyet bermegen Qırım ve qırımtatarlar mevzusı kene de STAR gazetasında aydınlatıldı. Lâkin mında da yalıñız Türkiye lideriniñ aytqanları qayd etildi:

«Qırımtatarlarnen bağlı mesele baqıldı. Bizler qırımtatarlar mevzusını tafsilâtlıca muzakere ettik. Rusiye tarafı bu meselege müsbet yanaşıp, qırımtatarlarğa aq-uquqlar bergenini bildirdi».

«Qırımtatarlar evelden olmağan aq-uquqlarnı aldılar. Qırımtatar tili bile devlet tili oldı. Muzakerelerde Rusiye halqnıñ menfaatları ve amanlığını tüşüne, dediler. Bir de bir sualler peyda olsa, olar (Rusiye tarafı – muarrir) dialogğa azırlar. Sağ olsunlar», – dedi Türkiye prezidenti.

Dekabr 1-de Türkiyedeki qırımtatarlar diasporası Ankara ve İstanbulda Putinniñ ziyaretine qarşı keçirgen narazılıq aktsiyaları aqqında Milliyet gazetası yazdı. Onıñ malümatına köre, Ankaradaki Qırımtatarlarnıñ medeniyet ve yardımlaşma dernegi Putin ziyareti sebebinden narazılıq aktsiyasını ötkerdi. Onıñ iştirakçileri «Rusiye, Qırımdan elini al», «Putin, Qırımdan ket» kibi şiarlarnı seslendire ediler.

Dekabr 25-te qırımtatar halqınıñ lideri Mustafa Cemilev ve Qırımtatar Milliy Meclis reisi Refat Çubarov Türkiye reberligi ile körüştiler. Bir çoq insan bunıñ Putinniñ Türkiye ziyareti ile alâqası bar olğanını aytqan edi.

Mustafa Cemilevniñ özü ise Türkiye ve Rusiye prezidentleriniñ körüşüvini izaatlap, Ankara kendi pozitsiyasını quvetleştirmege qarar bergenini ayttı.

Ukraina prezidentiniñ qırımtatar halqınıñ işlerinden vekâletlisi Mustafa Cemilevniñ Facebook resmiy saifesinde derc etilgen beyanatqa binaen, Rusiye eyyetiniñ bir künlik Ankara ziyareti eki devlet yolbaşçısınıñ bir saat devam etken matbuat konferentsiyasınen yekünlengenini aytqan Mustafa Cemilev, Türkiye prezidenti işğalde qalğan qırımtatar halqınıñ meselesine emiyet bermegenini dedi.

«Türkiye prezidenti keskin siyasiy mevzulardan qaçaraq, iqtisadiyat meselelerine diqqat ayırdı, – aytıla beyanatta, – Qırım işğali mevzusında Recep Tayip Erdoğan qırımtatar halqı qardaş halq olğanını qayd etip, Türkiye közünden qaçmağanını bildirdi.

«Hulâsa olaraq 8 ay evelsi seslendirilgen neticelerni hatırlatmaq mümkün: Türkiye Rusiyeniñ Qırımda yapqan istilâ areketlerine qarşı çıqıp olamay. Buña devletniñ iqtisadiyat ve energetik bağlılığı, em de ğayet kergin olğan tış siyaset vaziyeti keder ete», – aytıla qırımtatar halqınıñ işlerinden vekâletlisiniñ beyanatında.

XS
SM
MD
LG