Mına bu mevzunı kötermege isteyim. Söz kelimi, tamam bu mesele keçenlerde doğğan kününi qayd etken Sibiriya saibiniñ eñ sevimlisidir. Mevzu ise, Ukrainanıñ devlet tilidir.
Bu mevzu daima saylavlar arfesinde köterile ve ondan soñ, sönip kete. Bu mevzu siyasetçilerniñ ayın – oyunlarında keñ qullana. Bu meseleniñ soñu yoq. Onı sebep körip, Qırım ve Donbassqa ordular kirsetildi. Eñ esası, bu mesele ne içün saylavlardan-saylavlarğa qadar köterile – işte, evelden yazğanım kibi, malümatnıñ yetişmemezligindendir.
Çoq yıllar evelsi, institutnı bitirip, ekim-psihiatr olıp çalışqanda, meni Kiyevge ihtisas yükseltüv kurslarına yolladılar. Anda kelip çıqqanda, Qırımdan yekâne ekim olğanım añlaşıldı. Kurslarğa Ukrainanıñ çeşit regionlardan vekiller keldiler. Lvov şeerinden kelgen ekimnen pek dostlaştım. Adı – Solomiya edi. Ömür boyu onı qıdırmağa tırıştım, amma, soy adı ve adres,ni unuttım.
Solomiya ukrain tilinde laf etmek degil, bu tilde yırlay edi. İrmaq kibi şırılday edi. Men onı diñlep, ayrette qala edim. Men movanı sevip qaldım. Onıñ dört yaşında qızçığı telefon açıp, temiz ukrain tilinde laqırdı etkende quvançımnı sığdırıp olamay edim. Açıq ağıznen diñlep, tanış olmağan sözlerni soray edim.
O vaqıt birinci kere ukrain tilinde laqırdı etmege bailadım. Pek utana edim. Çünki sözler çirkin çıqa edi. Amma, qorqumnı yeñmege areket ettim. Soray-soray, tekrarlay edim. Cümlelerni zornen tize edim. Krovosisâ Azirovnen teñeştirsek, o menden qat-qat yahşı laf ete edi. Dostum kibi şirin laf etmege istedim. Dülber Solomiya kibi ukrain tilinde yırlamağa istey edim.
Künlerden bir kün, menim aytqanlarımnı eşitken Solomiya maña rus tilinde şunı ayttı: «Liza, sen rus tilinde o qadar dülber laf etesiñ ki, atta yırlap ta beresiñ. İrmaq kibi şırıldaysıñ. Men seni diñlep, ayrette qalam. Men seni pek yahşı añlayım, sen de meni añlaysıñ. Bir şey añlamasam, senden sorayım, sen de öyle yapasıñ. Seni diñlemege pek hoş kele. Rus tilinde qonuş. Özüni qıynama, men de saña qılınmam. Vaqıt keçken soñ, ögrenirsiñ. Em bu movanı, rus tilini kibi qolay qullanırsıñ. Şimdilik men seni añlayım, onıñ içün rusça laf et».
Men, canım dostumnıñ sözlerini ömür billâ unutmadım. Onı körip, quçaqlamağa pek isteyim, çünki aramızda iç bir vaqıt añlaşılmamazlıq olmağan edi. İç bir vaqıt biri-birimizni aşalamadıq. Aytqanlarımıznı añlay edik. Em de çoq laf ete edik: sevgi, tibbiyet, Kiyev, Qırım, Lvov aqqında subetleştik…Ukraina aqqında söyleştik. Bizim yekâne bir devletimiz aqqında..
Şimdi de rus tilinde yazam. Bu tilde tüşünem. Qorantamda da bu tilni qullanamız. Siz menim yazğanlarımnı oquysıñız. Ukrainliler, çehiyalılar, poloniyalılar, qırımtatarlar, ruslar, frenkler…Er kes rus tilinde yazğanlarımnı oquy. Em de, devlet tilinde olmağanı içün, bir kimse menden vazgeçmedi, dostlarımnıñ sayısı eksilmedi. Aksine, oquyıcılarımnıñ sayısı arttı. Ve saifemde til meselesi sebebinden bir kimse başqasını sıqıştırmadı.
Til meselesi – mahsus uydurılğan ve mecburen köterilgen bir meseledir. Asılında o yoq. Ve men, bunıñ delili olam!
Liza Bogutski, qırımlı, bloger, uquq qorçalayıcı
«Bloglar» rubrikasında bildirilgen tüşünceler müelliflerniñ noqtai nazarını bildirip, muarririyetnen aynı olmaması mümkün
