Bugün Qırımda biri-birinen qarışmağan eki alem bar. Birincisinde bir çoq adamlar ömürni yañıdan qurmaq, ticaretni Rusiye qanunlarına köre deñiştirmek, alışmağa ıntılalar. Ve Ukrainada yaşağanlarnı yavaş-yavaş unutmağa tırışalar. Bu, de-fakto. Amma, de-yüre olğan alem tabiiy ki, Qırımğa normal ayat sürmege bermez.
Qırımlılarnıñ eseriyeti hayal içinde bulunğan vaqıtta, Rusiye ve onıñ tarafdarlardan ğayrı bu hayalnı iç bir kimse tanımay. Qırım dünya haritasından silindi. O, Ukraina territoriyasında boz tüsteki leke.
Qırımlılar er şeyni unutmağa tırışsalar da, olar ep bir suniy alem, qanunsız akimiyet, demokratiyağa zıt kelgen yaşauış, kiyik Asiyağa ait qanunlar boyunca yaşaylar.
Mında mal-mülkni satıp-almaq imkânı yoq, çünki añlaşmalar şübeli. Mında naqliye saası müşkül vaziyette. Mında Ukraina vatandaşları duşman devletniñ pasportlarını almaq mecburlar. Mında iqtisadiyat ale daa Ukrainağa bağlı. Qırımlılar içün yarımadanı terk etmege ya da mında qaytmağa qıyın. Bütün dünya buña işğal dey. Qırımlılarnıñ çoqusı ise, «qavuşuv»ğa işanalar.
Elbette, bunı aytmaq daa qolay, adaletli olacaq olsañ ise, «işğal», «separatism», dep aytmalısıñ. Amma, bu sözler vicdan azabınıñ sebepçileridir. Faqat, tamam bu sözler ileride de dünya matbuat vastalarında seslendirilecek. Çünki, adliye tarafından eñ doğru terminler.
Qırımlılarnı teñqid etmek kerekmeydir. İnsan, ağır vaziyetke tüşkende, kerçek ayattan çetleşmeli. Bunıñ aqqında ta Freyd yazğan edi, onıñ yazılarnı da red etmek mümkün, amma, olar müimligini coymazlar.
Demek, psihologlar buña qorçalav usulı, deyler. Onı qullanğan adamlar, begenmegen mevzulardan vazgeçeler. Bazıları atta bir malümatnı diger malümatqa deñiştirmege areket eteler.
İşte, qırımlılarnıñ bir qısımı çeşit qorçalav usullarını işleteler, meselâ, özüni nahoş duyğulardan çetleştireler, menfiy malümatnı qabul etmeyler, ya da bir de bir areketniñ mecbur ve faydalı olğanına öz-özüni işandıralar.
Qayd etmeli ki, rusiyeli matbuat vastaları kerçek ayattan qaçuvnı alğışlaylar. Olar tarqatqan yalanlar, alışqanlıqnı doğurıp, «hastalarnı» diger soy malümatqa nefretni besley.
Matbuat vastaları, er alda psihologik silânı qullana. «Rusiyege qavuşma», «tarihiy adaletniñ tiklenüvi» kibi ibareler, insan miylerine siñe ve biraz vaqıt keçken soñ, normal qabul etile. Mezkür ibareler, kimlergedir, havfsızlıq alâmetleri kibi körüne.
Onıñ içün, rus kanallarnı seyir etkenler başqasını baqıp olamaylar. «Rus dünyasından» ğayrı başqa bir şey körmeyler. Ukraina ve Avropada buña «zombirovaniye» deyler.
İşte, qırımlılar da buña oğradılar. Bir-eki ay içinde deñiştiler. Stesske oğrağan, rus ordularnıñ Qırımnı zapt etkenleri, memuriy binalarnıñ basıp alınması ile ukrain kanallarından marum qaldılar. Yerliler, Kreml istegen kanallarnı baqmağa mecburlar.
Stress vaziyetinde adamnıñ pisihikası menfiy şeylerden qurtulmağa aşıqa. Onıñ içün qırımlılar «rus dünyasına» ait sözlerni aytıp başladılar: «işğal» yerine «qavuşma», «terroristler» yerine «Donbass imayecileri» ve ilâhre.
Añlamlarnıñ deñişmesi sayesinde qırımlılar hayal aleminde yaşaylar. Bu kibi alemde teñqid degen söz yoq.
Nastâ Drozd, qırımlı, bloger
«Bloglar» rubrikasında bildirilgen tüşünceler müelliflerniñ noqtai nazarını bildirip, muarririyetnen aynı olmaması mümkün