Ukrainada, Rusiyede cemaatçılıq ekige bölüngenini tüşüneler. Birinci, büyükçe olğan gruppa, DHC (DNR) ve LHC (LNR)ge qol tutıp, Ukrainanıñ dağıluvını arz ete. Diger – azlıqnı teşkil etken gruppa – Rusiye Sovet Birligi sıfatından vazgeçkenini istey, çünki zaman köpçegi devletni 1961 senesi, Gagarin ve sputnik devirine degil de, 88 senesine, cumhuriyetlerniñ mustaqillik ilân etken vaqıtlarına alıp ketmesi mümkün.
İşte, bu, cenk zamanınıñ hususiyeti – er şey qara-beyaz tüslerge boyalana. Asılında ise, er şey daa çoq mürekkep. Hususan, DHC ve LHC-ni desteklegen, «#putinordunıkirset» dep qıçırğanlarnıñ al-vaziyeti diqqat çeke. Çünki, olar bir soy olıp körünseler de, ep bir farqlanalar.
Olar da ekige bölüneler. Birinciler – akimiyet etrafında bulunıp, onıñ alğışını qazanmağa isteyler. Olarnıñ fikirleri «sovet» ükümetiniñ mevamını añdıra: Ukrainanıñ eyi ve merametli şarqiy topraqları bar, anda «faşistlernen» küreşeler ve eñ esas maqsad – olarğa «halqlar qorantasına» keri qaytmağa yardım etmekten ibaret. Bu vilâyetlerni Rusiyege qoşmaq degil, «federativ Ukrainanıñ» terkibinde qaldırıp, onı idare etmek, Kiyevden mustaqil olğan ve merkezniñ qararlarını istegeni kibi eda etken bir regionnı teşkil etmek mümkün, dep sayalar. Ukraina ile olğan sıñırlar iç bir zaman bozulmasın, bufer – qaviy olmalı, Donetsk ve Lugansk ise, vaqtınca qaçırılğan Kiyev olmalı.
Bu kibi fikirde olğanlar atta, sovet usullarnı qullanalar – onıñ içün, «faşistler», «banderovetsler», «kollaboratsionitler» aqqında aytmağa pek seveler. Em de Ulu Vatan Cenkine ait alâmetlerni işleteler: er kesni azat etermiz, Varşava blokunı qoşarmız ve yerli an-anelerni inkişaf etermiz, çünki biz «doğru» halqlarnen dostluqnı pekitemiz. Bu sebepten Novorossiya olar içün - «Ukrainanıñ doğru parçasıdır».
Ekinci gruppağa kirgen adamlar da bar. Onıñ tarafdarları, Ukraina soñki 20 yıl devamında milliy menlikni tikledi, dep saya. Bu ceryannıñ eñ yüksek noqtası – Maydan oldı. Şu Maydanda, Ukraina Rusiyeden ayırıldı. Parçalanğan savutnı yañıdan yasamaq yerine, Ukrainanıñ degerliklerni qabyl etmegen insanlarğa yardım etmek kerekligini tüşüneler. Rusiye Federatsiyasınıñ terkibine Ukrainanıñ bir qısımını qoşmaq ya da şu topraqlarda diger Rusiyeni qurmaq mümkün, deyler. Bundan sebep, olar içün, Ukrainanıñ şarqındaki vaqialar «faşizm» ile küreş degil, «cenüp-şarqta» yaşağan ruslarnıñ ukrainlilernen küreşi.
Birinci gruppa – bu resmiy ve oña yaqın küçler: Lavrovdan başlap, Sergey Markovğa qadar, «Rossiya 24»ten Sergey Kürginânğa qadar. Ekincisi – radikallıq seviyelerine köre farqlanğan milletçilerdir: Holmogorovdan başlap Ölşanskiyge qadar, Prosvirninden başlap Krılovğa qadar. Birincilerniñ maqsadı – er şeyni keri qaytarmaq, Maydannıñ yeñişlerini yoq etmektir. Ekincilerniñ istegi – ukrain milliy tiklevini qullanıp, tamam bu kibi ceryannı bütün Rusiye boyunca olmasa da, iç olmadım «Novorossiya»nıñ topraqlarında başlamaqtır.
Birincileri, Rusiyeniñ özünde deñişmeler yüz bergenini istemeyler: olar içün er şey yeterli. Ekinciler aksine, şu deñişmeler aqqında arzu eteler, Rusiye aqiqiy imperiya olıp ta, tek ruslarnıñ devletine çervirilmesini isteyler.
Birincilerniñ vazifesi – Ukrainada vaziyet kergin, ekincilerniñ - DHC ve LNC-niñ vaziyeti eyi olmalı. Birinciler içün, «Novorossiya» Kiyevniñ küçsiz qalması içün, ekincilerge, milliy menlik tikleviniñ bir misali içün kerek.
Eñ meraqlısı şu ki, bu gruppalar arz etken Rusiyeni qurmaq niyeti peşinde olıp, Ukrainanı tikleyler. Olarnıñ faaliyeti sayesinde, 20 yıldan soñ, Donbasstaki vaziyet aqqında ukrain kitaplarında neler yazılacagını men pek yahşı bilem.
Bunıñ episi, Rusiyeniñ, bazı yerli sakinlerge tayanıp yapqan istilâsı dep yazılacaq. «Uzun ve qanlı uruşlardan soñ ukrain ordusı devletniñ mustaqilligini qorçaladı», ya da «ukrain ordusı, ale daa Donetsk ve Lugansk vilâyetlerini qanunsız şekilde basıp alğan separatistlerniñ, ilerige areketini toqtattı» dep qayd eterler. Yani, olacaq esas vaqialar endi belli.
Ruslarnıñ tarih kitaplarında neler yazılacağını men bilmeyim. Olar, «Moskva, Donbasstaki vaqilarğa lâqayd davranıp olamadı ve ordularını yolladı», ya da «Moskva provokatsiyalarğa aldanmayıp, ordularnı yollamadı», ya da «Moskva yollağan ordular öz vazifesini eda etip, keri qayttılar», ya da asılında bir şey yazmamaları mümkün.
Biz, 20 yıldan ziyayde bu deñişmeler sebebinden Rusiyeniñ alı ne olacağını tahmin etip olamaymız. Çünki, siyasiy yöñelişi, esas degerlikleri, sıñırını bilmeymiz. Çünki şimdiki vaqıtta, Donbassta, Ukrainanıñ taqdiri degil, daa çoq Rusiyeniñ kelecegi belgilene. Ukrainanki endi belli.
Pavel Kazarin, qırımlı mühbir, Qırım.Aqiqatnıñ moskvalı közeticisi
«Fikir» rubrikasında bildirilgen tüşünceler müelliflerniñ noqtai nazarını bildirip, muarririyetnen aynı olmaması mümkün
