Kiyev – Ukraina Prezidenti Pötr Poroşenko «Yaşağan mekânlarını mecburen terk etkenlerniñ adliyeviy statusı» qanun leyhasını red etti. Devlet yolbaşçısı uquq qorçalayıcı teşkilâtlarnıñ ricalarına seslenip, vesiqanı imzalamadı. Yuqarı Radam tarafından qabul etilgen qanun leyhası, uquq qorçalayıcılarnıñ fikirince, Qırım köçebelerni qorçalamaq yerine, aksine olarnıñ aqlarını boza. Faqat, şimdilik Ukrainanıñ qıtasında qırımlılarnıñ yaşayışını qolaylaştıracaq yañı qanun leyasınıñ qabul etilüvini talap etmeli.
Ukraina Yuqarı Radasınıñ deputatları iyün 19 künü eki oquv içinde «Qırım Muhtar Cumhuriyeti ve Aqyarnıñ işğal etilüvi ve Ukraina topraqlarında antiterroristik tedbirlrniñ aqibetinde yaşağan yerlerini mecburen terk etken şahıslarnıñ adliyeviy statusı aqqında» № 4998-1 qanun leyhasını qabul ettiler. Bu vesiqağa binaen, Qırım ve diger regionlardan köçkenler «mecburiy migrant» statusını ala bilecek ediler.
Qanun qabul etilgeninden soñ, eki afta keçkeninen, nazirler Kabineti öz evlerini qaldırıp köçken Qırım ve Donbass sakinlerine maddiy yardım kösterilüvi boyunca mahsus programma işlep çıqarmaq kerek edi.
Faqat, iyül 16 künü Ukraina prezidenti Pötr Poroşenko Rada qabul etken qanunnı imzalamadı. «İmzalanmaq içün teklif etilgen qanun leyhasınıñ talili, vesiqa, cemaatçılıqnıñ talaplarını yerine ketirmegeni, migrantlarğa devlet yardımınıñ berilüv tertibi belgilemegenini köstere», - dep añlattı prezident.
Bunen beraber, prezidentniñ fikirince, bu qanun leyhasına köre, köçebeler içün «mecburiy migrant» statusını almaq küç olur. Bunıñ içün, olar kerçekten de, evlerini terk etmege mecbur olğanlarını tasdiqlamaq kerek olacaqlar. Bundan da ğayrı, mecburiy migrant tarafından qanunnı bozğan areketler qayd etilse, devlet oña yardım köstermeycek. Yani, küçük bir memuriy bozuv içün da, yardımnıñ berilmemesine sebepçi ola bile.
Patskan: endiden soñ, köçebelerniñ taqdiri ne olacağı belli degil
Uquq qorçalayıcı teşkilâtlar ve teşebbüsçiler poroşenkonıñ qararı ile memnün qaldılar. «Almenda» vatandaşlar maarifi Merkeziniñ reberi Оlga Skripnikniñ aytqanına köre, teşebbüsçiler prezidentniñ mezkür qararnı alması içün çoq küç sarf ettiler.
Qırım.Aqiqatqa Skripnik şunı ayttı: «Biz bu qanun leyhasınıñ imzalanmaması içün mahsus cemaat kampaniyasını başladıq. Prezidentke muracaat yolladıq, onı otuzğa yaqın cemaat teşkilâtı imzaladı. Em birlikte yazılğan mektüp, em ayırıca azırlanğan muracaatlar teslim etildi».
Uquq qorçalayıcınıñ sözlerine binaen, qanun leyhasınıñ imzalanmaması ricalardan biri edi. Teşebbüsçiler «Devletniñ içinde bir yerden başqa yerge köçkenlerniñ aqlarını qorçalavı» aqqında diger qanun leyhasınıñ göñülliler ve halqara teşkilâtları vekillerniñ iştiraginen baqılmasını da talap ettiler.
«Şimdilik ğalebe qazanğanımız aqqında söylemek daa erte. Çünki, ale daa köçebelerniñ aqlarını qorçalaycaq qanun qabul etilmedi. Bizim şimdiki vazifemiz – halqara qanunlarına uyğan ve eyi çalışqan qanunnıñ qabul etilmesidir», – qayd etti Skripnik.
Deputatlar yañı qanun leyhası üzerinde ne zaman çalışıp başlaycaqları daa belli degil. İmzalanmağan qanun leyhasınıñ müellifi Valeriy Patskan Qırım.Aqiqatqa izaat bererek, prezidentniñ qararı esassız, dep ayttı.
«Bu qanun insan aqlarınıñ qorçalanuvı çerçivesinde yazılğan edi ve onı red etmek içün sebep yoq edi. Nuqsansız leyhalarnı ise, bir kimse yazıp olamaz», - dep ayttı halq vekili. Patskannıñ fikirince, qanun leyhası imzalanmağa sebebinden, devlet, köçebelerge yardım etip olamay.
Qırımlı iş-adamları bergi tatilini teşkil etecekler
Mezkür qanun kibi başqa qanun leyhasınıñ müellifi. Harkov uquq qorçalayıcılar gruppasınıñ vekili Boris Zaharov, aksine, prezidentniñ qararını alğışlay.
«№ 4998-1 sanlı qanun leyhası insan aqlarınıñ bozuluvı ile qabul etilip, devlet tarafından mecburen köçkenler içün iç bir kapik ayırılmaycaq edi. Ve vaziyetlerni daa beter kerginleştiredejk edi», – dedi Zaharov. Uquq qorçalayıcı, prezident Memuriyeti endi onıñ iştiragi ile işlep çıqarılğan qanun leyhasını esas olaraq alacağına işana.
«Bizim qanun leyhamızda mecburen köçkenlerniñ statusı daa qolay tasdiqlana. Prezdiyent red etken qanun leyhasında, adamlar kerçekten de evlerini terk etmege zorunda qalğanlarını isbat etmek kerek ediler. Ve, cinayetçi olmağanlarını da tasdiqlamaq kerek ediler», – qayd etti o.
Bunen beraber, Zaharovnıñ leyhası boyunca köçebelerniñ aqlarını, Devlet migratsion hızmeti degil de, endi içtimaiy siyaset nazirligi qorçalamalı. Uquq qorçalayıcınıñ fikirince, içtimaiy siyaset Nazirligi daa çoq içtimaiy meselelernen oğraşa ve olarnı terenden bile.
Bu qanun leyhasına köre, köçken adamlarğa yekâne yardım berilmesi közde tutula. Yani, mecbur köçken er adam 8500 grivna miqdarında para elde ete bile. Amma, Zaharov, qanun leyhasından bu maddeniñ alıp taşlanmasından saqına, çünki bücette para qıtlığı qayd etile. Er alda, sermiya er keske berilmese de, eñ çoq ihtiyacı olğanlarğa ayırılmalı.
«Bundan da ğayrı, qanun leyhası qırımlı iş –adamlarnıñ ticaretini daa qolay şekilde ğayrıdan resmiyleştirmege aq bere. Atta, bergi tatili közde tutula», – dedi Zaharov.
Uquq qorçalayıcı, yañı qanun leyhası Yuqarı Radanıñ nevbetteki toplaşuvında qabul etilmesine ümüt besley.
