Link açıqlığı

Saatnıñ esas haberi

Putin ile körüşken Meclis vekillrini cevap bermege talap eteler


Andrey Kolokoltsev

Aqmescit – Meclis azalarnıñ Rusiye prezidenti ile körüşüvinden soñ, açuvlanğan qırımtatar cemaatçılığı nevbetten tış Qurultay sessiyasını çağırtmaq maqsadında imzalarnı toplav başladı. Aktsiya teşebbüsçileri fikirince, milliy keñeşniñ vekilleri Meclisniñ haberi olmadan Soçige barğan Remzi İlyasov, Zaur Smirnov, Seydamet Yagyayev ve Eskender Bilâlovğa işançsızlıqnı bildirmek kerek. Körüşüv iştirakçileri bu kibi qabaatlavlarnen razı degiller.


Rusiye devleti yolbaşçısınıñ qırımtatarlarnen körüşüvi mayıs 16 künü Soçide – qırımtatar halqı sürgünlikniñ 70 yıllığı arfesinde ötkerildi. Eyyet terkibine esasen Mecliske muhalif olğan cemaat teşkilâtlarnıñ vekillerinen birlikte temsiliy organnıñ üç azası Remzi İlyasov, Seydamet Yağyayev ve Zaur Smirnov (soñkisi aynı zamanda Cumhuriyet milletler komitetiniñ «reisi» vazifessini eda ete), Saq regional meclisiniñ reisi Eskender Bilâlov bar edi.

Bir qaç künden soñra, itimaiy ağlarnıñ qullanıcıları öz itirazlarını bildirip, qırımtatarlar ve akimiyet arasında munasebetler bozulğanı vaqtında, nasıl etip te, Meclis azaları Putinnen körüşmege qarar aldılar, kibi suallerni berip başladılar. Meclis reberleriniñ riayet etmegeni sebebinden, hoşnut olmağanlar daa bir adım attılar. avaaz.org internet platformasında (cemaat petitsiyalarnıñ meydanğa ketirüv sisteması) qırımtatar halqı Meclisine yollanılacaq imza toplanuvı ilân etildi.

Teşebbüsçilerniñ fikirince, Remzi İlyasov, Seydamet Yagyayev, Zaur Smirnov ve Eskender Bilâlov, «bir çoq yıllar devamında dünya cemaatçılığı ögünde qırımtatar halqı Meclisi ve Qurultayını aşalamağa tırışqan, amma ıntıluvları neticesiz qalğan» şahıslar ile birlikte eyyet terkibine kirdiler.

Müellifler şunı bildireler: «Zanımızca, Meclisniñ yani halqımıznıñ eñ yuqarı temsiliy organnıñ, ayırı vekilleri yapqan areketleri iç uymaylar. Birlikte qabul etilmegen qararlarnı kendi başına alğanlar menfiy misaller doğuralar ve bütün sistemağa tesir eteler».

Bunen beraber, teşebbüsçilerni, yuqarıda añılğan şahıslarnıñ iç biri, qırımtatarlarnıñ 70 yıllıq sürgünligine bağışlanğan bütün qırım tedbirleriniñ yasaqlanuvı aqqında meseleni «kötermege bile cesaret etalmağanları» daa beter açuvlandıra. Belli ki, mayıs 16 künü öz başına tayin etilgen Qırım ükümetiniñ yolbaşçısı Sergey Aksönov mahsus emir çıqardı. Neticede, bütün Qırım matem mitingi merkezdeki Lenin meydanında degil de, qırımtatarlar toplu yaşağan Ak-Meçet qasabasında ötkerildi. An-aneviy tedbirniñ keçirilüvi yeriniñ deñiştirilüvi qırımtatar cemaatçılığını daa beter qozğaladı.

Bundan sebep, imza çekkenler Zaur Smirnovnıñ cumhuriyet milletler komiteti reisi vazifesine tayin etilüvinene razılaşqan Meclisniñ evelden alğan qararını lâğu etmek, yerli meclis reisi Eskender Bilâlovğa işançsızlıqnı bildirmek ve Qurultaynıñ nevbetten tış sessiyasını çağırtmaq ve Meclis azaları İlyasov, Smirnov, Yağyayevge işançsızlıqnı bildirmege teklif eteler. Bundan da ğayrı, añılğan şahıslarnı qurultayda vekâletlikten marum etmek ve Meclisteki azalıqnı toqtatmağa çağıralar.

İmzalarnı toplap başlağan soñ, petitsiyanı 150den ziyade insan destekledi. Teşkilâtçılar 1000 yaqın imzanı toplamağa azırlanalar. Amma, şunı qayd etmeli ki, toplanılğan imzalarğa baqmadan petitsiya adliye cietinden küçsüz sayıla. Onıñ esas maqsadı cemaatçılıqnıñ diqqatını clp etmektir.

İç bir kimse emir bermedi


Qırım.Aqiqat qonuşqan körüşüv azaları, Meclis vekilleri Qurultay sessiyasını çağırtmaq tekliflerini teñqid ettiler. Olarnıñ fikirince, eyyet azaları doğru yaptılar ve olarnıñ areketleri halq menfatları ve temsiliy organnıñ faaliyetine qarşı olmadı.

«Men ketecekte (Rusiye prezidentinen körüşecekte- müel. qaydları) Meclis reisine haber ettim, - dep tarif ete Eskender Bilâlov.- Men oña (Refat Çubarov. – müel. qaydları) ayttım, maña Zaur Smirnov teklif etti. Men sabağace tüşünip, ketmege qarar aldım». Saq regional meclis reisiniñ sözlerine binaen, o vaqıt «Çubarov ne müsbet, ne de menfiy cevap berdi».
Mayıs 18 künü mitingniñ yasaqlanuvı aqqında meseleniñ köterilmemesi aqqında sualge, Bilâlov, hususan o akimiyet organlarında qırımtatarlar içün kvotalar aqqında soraması kerek olğanını bildirdi.

«Men Soçide olğanda, mayıs 18 künü mitingi yasaq etilgeni aqqında haberim bile yoq edi. Asılında, men, Meclis reisine ketecegimni aytqan soñ, maña bir de bir sualni kötermege avle etmek kerek edi», - dedi Bilâlov. Aytqanına köre, reis oña iç bir şey avale etmedi.

Körüşüvniñ diger iştirakçisi, «Qırım devlet şurasınıñ vitse-spikeri» Remzi İlyasovnıñ aytqanına köre, Meclis azaları bütün areketlerine izinni Meclisten soramamaq ta mümkünler. «Meclis reisi, men Devlet şurasınıñ deputatı olaraq, diger deputatlar Lentun Bezaziyev, Edip Gafarov ile prezidentnen körüşüvge baracağımı bile edi», – dedi İlyasov.

Körüşüvde Aqmescitte miting yasaqlanğanı aqqında meselesiniñ köterilmegeni aqqında cemaatçılıqnıñ itirazlarını İlyasov qabul etmegenini ayttı, çünki o, tedbirlerniñ teşkil etilüvinen oğraşmağan eken: «Men mesülietli olmağan meseleler etrafında aytmaq ve cevap bermege istemeyim. Malümatnı tolusınen bilgen olsa edim, başqacasına areket eter edim».

«Biz meseleni soñunace ögrenmegen edik, emirniñ içinde ne olğanını da bilmey edik. Men ketecekte, Çubarov telefon etti. «Mitingni yasaq etkenlerini bilesiñmi?», - dep soradı. Men de: «Yoq bilmeyim. Kel, muzakere eteyim (akimiyetnen- müel. qaydları)», -dedim. O bir şey aytmadı. Nasıl miting, neni yasaqladılar – men asıl añlamadım. Soçiden qaytqanda, er şey añlaşıldı. Biz bu meseleni Qırım Cumhuriyeti akimiyetinen baqtıq. Neticede, mitingni diger formatta ötkerilmesine irişip oldıq», – dedi İlyasov.

Petitsiya müelliflerine İlyasov miting teşkilâtçıları: Refat Çubarov, Zaur Smirnov, ve «baş nazir muavini» vazifesinin eda etken Lenur İslâmovğa muracaat etmege tevsiye etti. Onıñ fikirince, tamam bu insanlar mesülielidirler. «Men öz tarafımdan, halqnıñ menfatları dairesinde areket ettim», - qayd etti İlyasov.

Meclis reisi muavini Ayder Acimambetovnıñ Qırım.Aqiqatqa bildirgenine köre, imzalarnıñ toplanuvını izaatlar eken, işançsızlıq meselesini Qurultaynıñ Teftiş komissiyası teşviq ete bile.

Acimambetovnıñ malümatına binaen, Putinnen körüşken Meclis azaları bunıñ aqqında arqadaşlarına haber etmediler. «Men, Meclis reisi muavini olaraq kimdir Rusiye prezidenti ile körüşecegi aqqında bilmey edim. Körüşüvden soñ, er şeyni ögrendim», - dedi Acimambetov.

Tahminlerine binaen, Meclis azalarnıñ Soçige ziyareti temsiliy organnıñ toplaşuvında baqılacaq. «Anda bulunğan er Meclis azassı öz mevamını añlatır. Soñra Meclis seviyesinde muzakereler ötkerilir. Qurultaynıñ ötkerilüvi aqqında mesele köterilse, bu ndi nevbetteki sual olacaqtır», – dedi Ayder Acimambetov.
XS
SM
MD
LG