Margarıta Yavorska
Keriç – Qırımda nefaqalarnı ruble sıfatında berip başladılar, amma, er tükân olarnı qabul etmey. İnsanlar para bozmağa mecburlar. Rublelerni tüşük kurs boyunca grivnağa çevireler. Bundan da ğayırı, naqit paranıñ yoqluğı demir grivna ve kapiklerniñ artmasına sebep oldı.Naqit paranıñ yoqluğı, çalışmağan bankomat ve terminallar, keriçlilerni gizli köşelerden paralarnı çıqarmağa mecbur etti. Saqlağan kapik ve demir grivnalarnı tükânlarğa alıp keteler ve marşrut arabalarında esaplaşalar.
«Menim demir grivna ile altı yüz grivnam bar. Bütün qorantamıznen qara künge toplay edik. Mına, bu kün de kelip yetti. Keçken aynıñ maaşı bank kartasında qalıp ketti. Bir şeyler aşamağa kerek te...» – dedi keriçli Anna.
Kapik «yağmurı» tübüne ilk nevbette marşrut aydavcıları tüştiler. Çoqusıları atta 50 kapikten ziyade şa almaqtan vazgeçtiler. Şeer icra komitetine açuvlı sakinlerniñ şikâyetleri kelip başladı. Naqilnen oğraşqan şirketlerge, kapik ve demir grivna – Qırımda 2016 senesine qadar qullanılacaq para olğanını hatırlattılar. Daa tünevin kapiklerni quvana-quvana bergenler, bugün özleri almağa istemeyler.
«Bu demirlerni maña bermeseñiz, olarnı tuzlaycammı! Banklarda almaylar, men bildim!» – marşrutkada esaplaşqan 80 yaşlı qart qıçırıp yiberdi.
«Ruble» nefaqalarında para bozğan noqtalar kâr qazana
Bu afta nefaqalarnı ruble sıfatında berip başladılar. Marşrut arabaları ve avtobuslarda birden eki fiyat peyda oldı. Yol parasınıñ fiyatını 3,8 koeffitsiyent boyunca çevirdiler, yani 2 grivna 50 kapik ya da 10 ruble tölemek kerek.
Aşayt mahsulatlarına kelgende, olarnı rublege almaq küçtir. Ukrainanıñ çoqusı tükânları tek grivnanı qabul eteler. Em de eki aftadan berli çalışqan kassalarnıñ yoqluğını rusiye parasına keçüvinen añlatalar. Nefaqalarnı rublede elde etken qartlar, satın alğan şeylerni kassalarda qaldırmağa mecburlar. Ya da bazarlarğa barıp, deñişmelerge uyğan satıcılardan mahsulatlarnı almaq ya da para bozmağa kerekler. Keriçte ise, para bozuv noqtalarınıñ sayısı kün-künden arta. Rusiye rublesini mında tüşük kurs boyunca satın alalar.
«Rublelerni tapşırdım. 90 grivna coydum. Ya ne yapayım!?» – dey nefaqacı açuvlanıp.
Aynı zamanda şübeli Qırım ükümetiniñ baş-nazir muavini Rustam Temirgaliyev, bu aftanıñ soñuna qadar cumhuriyetniñ bütün satış merkezleri eki valütanı qullanacağında işandıra. Böyleliknen, em grivna, em de rubleni işletecekler.
«Biz bazı problemlerge rast keldik – bir qaç büyük şirket Qırımda degil, Ukrainada resmiyleştirilgen ve yarımada hazinesine bergi tölemeleyler. Biz olarğa qolaylaştırılğan usullar vastasınen şirketlerni mında remiyleştirmege tevsiye ettik», – qayd etti Temirgaliyev. Onıñ sözlerini Keriç şeeriniñ matbuat-hızmeti bermekte.
«Oşçadbank» ise, tölevlerni yalıñız rublede alğanını bildirgen ilânnı yerleştirdi. «PrivatBank» tatilini devam ettirdi. Bunı, Qırımda banklar içün qanun çalışmağanınen añlattı.
«Ukraina, bizni keri qaytar!»
Qırımlılar parasız qalğanları ğayet duyulıp başladı. Keriçte qadın ve qartlarğa yapılğan ücümlar çoqlaştı. Belgisizler soqaqlarda qadınlarnıñ çantalarını ya da ihtiyarlarnıñ qolundan paranı çekip alalar. Qırım militsiyasınıñ malümatına köre, bu kibi adise Keriçte aqşam çarşembe künü yüz berdi. Eki erkek 84 yaşında qartananı abradılar.
«Referendum»dan soñra olğan köterinki duyğular pessimizm ve atta ümütsizlikke çevirildi. Bazı yerlerde yarıqnıñ söndürülüvi daa çoq «quvanç» qoştı. Söndürüvler yarımadanı yarıqnen teminlegen – «Kahovka-Ostrovska» ve «Melitopol-Canköy» elektrik ağlarındaki qazalarnen bağladılar. Amma, kün evelden ağlar tamir etilip, qazaiy söndürüvler cedveli lâğu etilgen edi.
Qırım akimiyeti işandırğanına köre, keçüv deviri bir qaç yılğa uzanacaq. Amma, şimdiden rusiye pasportını almaq içün tizilgen nevbetlerde «Ukraina, bizni keri qaytar!» kibi fikirlerni eşitmek mümkün.
