Vladimir İvahnenko
Kiyevni Qırımda Ukraina askerleri, Yevro- ve Avtomaydan iştirakçileri, qırımtatarlarğa qarşı sıq-sıq yüz berip başlağan qaçıruv, horlav ve azaplar qasevetlendire. Ukraina akimiyeti insan aqları boyunca Avropa mahkemesine Qırımğa Rusiye ordularınıñ kirsetilmesinen bağlı Rusiyege qarşı şikâyetinen muracaat etti. Uquq qorçalayıcılarnıñ fikirince, Strasburg mahkemesiniñ qararı Ukraina tarafında olacaq.Martnıñ 19-da Qırım «samooborona» vekilleri Aqyarda Ukraina arbiy-deñiz quvetleriniñ ştabına ücüm etken soñ Rusiye arbiyleri VMS komandanı Sergey Gayduknı tutıp esir etkenler. Aqşam Kiyev Qırımnıñ öz başına tayinlengen akimiyetine ultimatum seslendirdi. Oña köre, reineler, em arbiyler, em de adiy adamlar, azat etilmese, Ukraina akimiyeti buña uyğun, «şu cümleden tehnikiy ve tehnologik» bir qarar alacaq. Martnıñ 20-de Qırım ve Herson vilâyeti arasında administrativ sıñırda admiral Gayduk ve yedi adamnı azat ettiler. Aman-aman bir afta olar kartserde bulundılar, anda tura ediler, bir qaç künden berli olarğa aş ve suv bermeyip, qıynadılar.
Qırım Yevromaydanınıñ teşkilâtçısı Andrey Şçekun eñ çoq zarar kördi. Onı elektrik kürsüge oturtıp, soraştırdılar, travmatik silâdan parmaq, qol ve ayaqlarına ateş aça ediler. Azat etilgenler arasında Ukraina sabıq mudafaa naziri Anatoliy Gritsenkonıñ oğlu Aleksey bar. Avtomaydan iştirakçisi ve onıñ eki ortağı martnıñ 13-de, Qırımda Ukraina arbiy bölükleri arasında gumanitar yardımnı tarqatqan vaqıtta, ğayıp oldılar. «Artımızdan 4 maşina kele edi, soñra yolumıznı qapatqanlar, ateş açtılar, bizni maşinadan çıqarıp, yerge atqanlar, yanımızda olğan er bir şeyni, para alğanlar. Soñra bizni Aqmescitte yerleşken vilâyet arbiy komisarlıqqa alıp bardılar. Anda bizler bir kün oldıq. Bizni silânen qorquzıp, soraştıra ediler. Olar bunı soray ediler: «Pravıy sektor» areketine alâqañız barmı, kim maliye ete? Çeçenistanğa Kadırovğa alıp ketermiz dep, qorquza ediler», – tarif etti Aleksey Gritsenko.
Keçken afta Avtomaydannıñ eki iştirakçisi – Yekaterina Butko ve Yalta sakini Aleksandra Râzantseva – esirlikten çıqtılar. Olarnıñ maşinasını Qırımğa kiriş noqtasında samooborona ve berkut temsilcileri toqtattılar. Maşinada Ukraina bayrağını tapıp, Aleksandranıñ qolunda «Nebesnaya sotnâ» yazısını körip, qızlarnı yaqaladılar. «Elimni kesip alacaq ediler, saçlarımnı kesip alğanlar. Qadınlarnı saçlardan tutıp, anda-mında taşıdılar, Katâ Butkonı silânen urdılar, «Alanğa çapıñız, ateş açacaqmız, bazılarını – yaralarıq, bazılarını – öldürerik», ayta ediler», – dep tarif etti Aleksandra Râzantseva.
Ermeni Bazardan qızlarnı Aqyar etrafına ketirip, Rusiye Qara deñiz flotunıñ arbiy bölüklerinden birinde ayrı-ayrı kameralarğa oturtqanlar. Qızlarnıñ aytqanına köre, Avtomaydan iştirakçileri telüke aqqında bildirip, olarnı qurtardılar. Qırımda esir olğan daa on adamnıñ taqdiri belli degil, olarnıñ arasında «Vavilon-13» leyhasınıñ eki teleoperatorı – Yaroslav Pilunskiy ve Yuriy Gruzinov – da bar. Harkov uquq qorçalayıcı gruppasınıñ reislerinden biri Yevgeniy Zaharov böyle dey:
– Qırımda olayatqan şeyler insan aqlarını boza. Kiyev Maydanında belli vaqialardan evel Ukrainada böyle bir bozuvlar olmadı. Ğayıp oluv (Qırımda ğayıp olğan doquz adamnıñ taqdiri alâ daa belli degil), azap, qanunsız yaqalav aqqında söz yürsetile. Yerli uquq qoruyıcı organlar işini becermeyler, ğayıp olğanlarnı qıdırmaylar. Lâkin Ukraina ve Rusiye mudafaa nazirleri telefon vastasınen bağlanğan soñ bazı adamlar birden tapıldı. Demek, muhtariyet akimiyeti esirlerniñ bulunuv yerini bile edi. İnsan aqları boyunca Avropa mahkemesine (YESPÇ) 39 maddesi boyunca acele tedbirler aqqında beyanatnen muracaat etmek mümkün. YESPÇ memleket reberligine muracaatta bulunıp, adamlarnı qıdırmaq, endiden soñ qaçırmamaq, bu cinayetlerni ögrenmek talabını bildirecek. Adliyecilerimiz böyle bir beyanatlarnı yazdılar, insan aqları boyunca Avropa mahkemesiniñ Qırım «samooborona» vekilleri tarafından azat etilgen Anatoliy Kovalskiy işi boyunca birinci qarar endi bar. Keçken afta Ukraina insan aqları boyunca Avropa mahkemesine muracaat etip, Qırımğa Rusiye ordularınıñ kirsetilmesinen bağlı Rusiyege qarşı şikâyetni yolladı. 39 qaidesine köre, acele tedbirler aqqında qarar alındı.
– Strasburgda Avropa mahkemesi Rusiyege nasıl bir iddiada buluna bile?
– İnsan aqları boyunca Avropa mahkemesi insan aqları boyunca Avropa konventsiyasınıñ ayrı bir maddeleri bozulğanını qayd etip, tazmin belgileycektir, onıñ miqdarı ise ciddiy olmalı. Böyle qararnıñ emiyeti pek büyük. İnsan aqları boyunca Avropa mahkemesi Rusiye Ukrainağa qarşı tecavuz etip, halqara aqlar ve insan aqlarını bozdı, dep qarar çıqarsa, Rusiye devleti birden quvulğan bir memleketke çevirilecek. YESPÇ böyle bir qararı Avropa Birligi tarafından Rusiyege qarşı cezaları kirsetilmesiniñ sebebi ola bile, – dep tüşüne Yevgeniy Zaharov.
