«Quvetçiler memnün olmağanlarnen küreşe»: Kezlevdeki tintüvler ve eski paylaşuv sebebinden apis cezası

Kezlevdeki Rusiye şeer mahkemesi Abdulla İbragimovnı «ekstremist teşkilâtınıñ atributlarını ya da timsallerini açıq numayış etkeni» içün memuriy maddege istinaden üç künge apiske aldı. Sebep 2013 senesi İbragimovnıñ «VKontakte» saifesinde paylaşılğan «Hizb ut-Tahrir» firqasınıñ timsalleri oldı.

Qırımlı iyülniñ 22-nde saba babası, 57 yaşında Ali İbragimovnıñ evinde ve qorantağa ait tükânda keçirilgen tintüvden soñ tutuldı. Aq qorçalayıcı Lutfiye Zudiyevanıñ bildirgenine köre, vatandaş qıyafetinde Rusiyeniñ Ekstremizm ile küreş merkeziniñ hadimleri başta Abdullanı ve Ali İbrgamovnıñ daa bir oğlu, 27 yaşında Mustafanı, belli olmağan yerge alıp ketti.

Ukrainanıñ Qırım Muhtar Cumhuriyeti ve Aqyar prokuraturası qanunsız sayğan tintüvlernen bağlı cinaiy tahqiqat başlattı. Ukraina Yuqarı Radasınıñ insan aqları vekâletlisi Lüdmila Denisova halqara toplulıqnı Rusiye quvetçileriniñ qanunsız areketlerine cevap bermesine çağırdı.

Yarımadada keçirilgen tintüvler ve apis cezaları aqqında Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında aytıldı.

– Mustafa İbragimov iyülniñ 22-nde olğan adise-vaqialar aqqında «Qırım birdemligi» faallerine böyle tarif etti:

Mustafa İbragimov

«Evde edim, başta kirmege tırışqanlar, pek agressiv ediler, qıçıra ediler: «Ürsü beriñiz, qapularnı açacaqmız». Toqtañız, açam, dedim. Qapu açtım – qalqan, avtomatlarnen çapıp kirgenler, qıçırğanlar, itmege, meni tutmağa tırışqanlar, amma bermedim ve oturdım. Soñra OMON hadimlerinden biri eñseme tepti, başımnı töşeme taşına urdım. Anamnen babamnı tiymediler, amma kiçik qardaşıma qırçma taqıp, yerge yatqızğanlar… Eki doğmuş qardaşım ve ortancı qardaşım Abdulla olğan tükânğa kirip, tek alıcılarnı qorquzğanlar, çünki anda da OMON bar edi. Er kes tükândan çıqsın dep qıçırğanlar, bu peynir satılğan azıq tükânı olğanı içün pıçaqlar bar – olar birden pıçaqlarnı çetke qoyğanlar, ne içündir, ve qararnı oquğanlar».

– Mustafanıñ aytqanına köre, bu qararda ekstremizm ve terrorizm ile küreş bölügi yasaqlanğan teşkilâtlarnen alâqası olğanlarnı qıdıra, dep aytıldı, amma quvetçilernen beraber Rospotrebnadzor hadimleriniñ kelmesi de meraqlı:

«Malımıznı sanktsion mal ceetinden baqqanlar – et, süt malları. Şahsiy müessisem «Merkuriy» sistemasında barmı ve bütün mal keçemi dep baqqanlar. Amma mındaki şart, qaideler toqtamayıp deñişkeni içün bu mal «Merkuriyden» keçmegen edi. Olar tamğalanmağan mal alınacaq, dep aytqanlar, amma neticede bir şey almadılar. Bazı mallarnı qayd etkenler – yağ, ev peyniri, bazı kolbaslarnı – ve episini bir qaç çuvalğa alıp, sebepler belli olğanına qadar müürlegenler. Er şey tükânda qala, satmağa yasaq etkenler. Bu standart shemağa köre qorquzuvdır, başqa bir şey kelmey aqlıma. Tükânnen bağlı para cezası kelecektir».

İnsanlar Rusiye quvetçileri tintken Ali İbragimovnıñ evine keldi, Kezlev. 2021 senesi iyülniñ 22-si

– Qırım aq qorçalayıcı gruppasınıñ eksperti Aleksandr Sedovnen bağlandıq – Kezlevdeki tintüvler ve Abdulla İbragimovnıñ apiske alınmasına nasıl qıymet kesesiñiz?

– Onı memuriy kodeksniñ maddesine istinaden qabaatlağanlar, ve eki binada tintüv keçirmek içün OMON, «E» Merkezini ve diger quvetçilerni ketirmeknen qabartqanlar. Bu Qırımda rekord olmasa da, saba insanğa tintüv keçirmege kele ediler, soñ ise o, dava şaatı olıp çıqa edi. Quvetçiler biriniñ evine kelse, tintüv artıq standart tedbir ola – onsız artıq bir şey olmay. Maqsadları – faal, qırımtatarlarnı qorquzmaq ve, belki, provokatsiyağa oğratmaq. Memuriy davalar çerçivesinde birden bir qaç evde tintüv keçirip, açuvlanğan insanlarnı poliske qarşılıq köstergeni ve qanunsız kütleviy tedbirlerni keçirgenleri içbn bir qaç künge apiske alğan ediler.

Aleksandr Sedov, Qırım aq qorçalayıcı gruppasınıñ ekspertiz

– Yani Rusiye quvetçileri içün tintüv keçirmekten başqa maqsadı yoqmı?

– Olar insannı tutmağa kelgenler, belki, daa bir şey taparlar. Tintüv bir dava çerçivesinde keçirilse, bu çerçivede qalmaq kerek – teşkermek içün er kes ketirilmemeli: Rospotrebnadzor, yanğın söndüricileri. Olarnıñ içtimaiy ağda paylaşqanları içün mesüliyetke çekmeknen ne alâqası bar? Amma memuriy Madde boyunca böyle bir tintüv keçirilmesi şahsiy ve qoranta ayatı serbestligi aqqını boza, çünki quvetçilerniñ böyle areketler yapmaq içün sebebi yoq. Olar advokatlarnı da tintüvge kirsetmedi – bu imaye aqqını boza. Ve qabaatlavnıñ özü: insan Qırım işğalinden evel içtimaiy ağlarda paylaşqanları içün qabaatlana. Mında bir sıra bozuv bar.

Qırımda yañı tintüvler: Rusiye quvetçileri Kezlevde qırımtatar qorantasınıñ evine keldi (video)

– Ne kibi? Rusiye qanunlarınıñ eski adise-vaqialarında qullanıluvını aytasıñızmı?

– Birinciden, içtimaiy ağda paylaşılğanları içün fikir bildirüv serbestligini boza. Ekinciden, paylaşuv işğalden evel yapıldı, qanun esasında bile ceza aqqını boza. Yani Abdulla İbragimov areketlerni yapqan vaqıtta cinayet olmağan areketleri içün cezalandırıldı. Rusiye mahkemeleri öyle yapa: insan yazğanlarını silmese, cinayet yapmağa devam ete sanki. Rospotrebnadşçor yasaqlanğan malümat bazasını ara-sına yañarta, ve insanlar maqalelerini ve paylaşqanlarını teşkermek kerek, demek, yoqsa memuriy taqipke oğrar. Üçünciden, işğal etilgen topraqta işğalci devletniñ qanunlarını qullanmağa yasaqlağan halqara gumanitar uquq normaları bozula.

Rusiye quvetçileri Ali İbragimovnıñ evi ögünde

– Siziñ fikiriñizce, Rusiye quvetçileriniñ maqsadı ne?

– Rusiye Federatsiyasınıñ işğal etken topraqta ekstremizm ve terrorizm ile küreşmek kibi bir maqsadı yoq. Olar memnün olmağanlarnen, siyasiy maqsadlar çerçivesinde taqip etileceklernen küreşe. Advokatlarnı tuta bileler, meselâ, Emil Kurbedinov tutulğanı kibi, eski bir paylaşuvı olğan faallerni tuta bileler. «Hizb ut-Tahrir» yahşı kelişken bir sebep, FSB ekspertleri tafsilâtlar bile bermey. Meselâ, bazı islâm devletleriniñ bayraqlarında «Hizb ut-Tahrir» timsallerine oşağan timsaller bar, amma insanlar kene taqip etile. Yani bu faallernen küreş aleti oldı – istek olsun. Men «VKontakte» içtimaiy ağında bir şey paylaşmağa tevsiye etmeyim, çünki bu içtimaiy ağ FSB ile faal işbirligi yapqanına ve quvetçilerge tek paylaşuvlarda degil, tefsirlerde de ciddiy qıdıruv aletlerini bergenine oşay.

(Metinni Vladislav Lentsev azırladı)

Sergey Mokruşin, Qırım.Aqiqat alıp barıcısı