«Mına böyle bir bayram». Nariman Celâl ve ağa-qardaş Ahtemovlarnıñ Qırım davası

İşğal etilgen Qırımnıñ Yuqarı mahkemesinde Nariman Celâl (vesiqalarda Celâlov – QA), Asan ve Aziz Ahtemovlarnıñ davası boyunca bir qaç oturışuv olıp keçti. Qabaatlav tarafı – prokuror Roman Lobov – oturışuvda davada olğan bir sıra yazma delilni seslendirdi.

Sorğuğa çekilgen bütün şaatlarnı bir qaç gruppağa bölmek mümkün: Şumhay ve Anğara köyleriniñ yerli sakinleri, olarnıñ gaz borusı patlağanını eşitmeleri mümkün edi, Asan ve Aziz Ahtemovlarnen çalışqan hadimler ve gizli şaat. Maqaleni azırlağanda mühbirge FSB hadimleriniñ sorğuğa çekilgen eñ az bir şaatqa qarşı küç qullanğanı belli oldı. Tahminlerge köre, bu, quvetçiler kerekli şaatlıq alsın dep yapıldı. Qırım.Aqiqat telükesizlikni tüşünip, bu insannıñ adını aydınlatmay.

Sorğuğa çekilgen ilk şaat Oksana Miroşniçenko boru patlağanda Anğara köyündeki evinde bulunğan edi. Mahkemedeki sorğuğa köre, o, küçlü bir patlav sesini eşitti. Amma gaz qoqusı yoq edi, lâkin gaz qoqusını qomşuları is etti, olarnen soñ laf etkenler. Onıñ gazğa bağlı evinde gaznen bir problem olmadı, ve zarar körgen borunı da körmegen – anda çoq maşina keldi, ve yaqınlaşmağa imkân olmadı. Mahkemedeki sorğu Miroşniçenkonıñ aytqanlarınen aynı: «23.08.2021 saba saat 06-dan 07-ge qadar bir güdürdige oşağan küçlü bir patlav sesini eşitkende evde edim. Talimler keçirile dep tüşündim, emiyet bermedim», – dep ayta o. Mahkemede Anğara köyüniñ yaqınlarında arbiy poligonnıñ bar olğanı añlaşıla.

Bu mahkeme oturışuvı çerçivesinde Şumhay köyüniñ sakini Ernest Dombayev de sorğuğa çekildi. O, adise «ğaliba, küzde olğan», dep ayttı, patlav eşitmedi, amma saba 5-ten başlap bostanda çalışa, gaz qoqusını da almadı. Gaznen bağlı problemler aqqında bir şey aytıp olamay – evinde gaz yoq. Tanış bir arbiyi oña arbiy bölükniñ yüksek azırlıqqa keçkeni ya da arbiy bölükte gaznen bağlı problemler olğanını aytmağan edi. Patlav aqqında onı protokol esasında sorğuğa çekken polis hadimlerinden eşitti. İlk yazma malümatına köre, Dombayev saba tahminen saat 5:30-da tavhanede çalışqanda «küçlü bir ses» eşitti, sorav protokolında kün yazılğan – 2021 senesi avgustnıñ 23-ü. «Bu vaziyette kimseni şübheli saymayım» (punktuatsiya ve sarf aynı – QA)», – dep yazılğan sorav protokolında Rusiye polisiniñ leytenantı Konstantin Tkaçenkonıñ qolunen.

Martnıñ 21-nde olıp keçken nevbetteki temel oturışuvında qabaatlav tarafınıñ daa dört şaatı sorğuğa çekildi. Anğara köyüniñ sakini Urmuz Seferaliyeva saba erte bir ses eşitti, amma qulaq asmadı – salüt olğanını tüşündi, dep ayta. Patlav aqqında polis hadimlerinden eşitti.

Soñra Aleksandr Malârenko sorğuğa çekildi. Evinden 150 metrde olğan «gaz borusına olğanlarnı» Aleksandrge anası ayttı. O, anda mopednen ketti, borunı körmedi, amma bir fısıltı eşitti. 112-ge telefon etip, hızmet çağırğan kişi o edi. Bir saattan soñ ondan o yerge qaytmasını rica etkenler, o, zarar körgen borunı kördi. Şaatnıñ aytqanına köre, bu boru arbiy bölükke kete ve 2015-2016 seneleri qoyulğan edi. Şaat bu boru arbiy bölükke gaz beremi bilmey edi. Amma bölükte gaz qazanını körgeni içün gaz kete, dep hulâsa çıqardı. Bundan ğayrı, adiseden bir kün evelsi boru yaqınında ayaqmaşinalı birini, çalılarda ise qurulğan urba kördi, dep bildirdi. Malârenkonıñ mahkemede bergen şaatlığı ilk sorav şaatlığınen aynıdır.

Mahkemede sorğuğa çekilgen nevbetteki kişi Andrey Domoseviç edi, «Armânsk» Krasnoperekovs gümrük noqtasınıñ inspektorı. Hatırlatamız, dava malümatına köre, tahqiqat versiyasına köre, ağa-qardaş Ahtemovlar gaz borusını patlatqan patlayıcı cihaznı Asanğa Hersondan ev peynirinde ketirgen ekenler. Penir ketirgen aydavcı Erfan Nebiyev eken, o, içinde ne olğanını bilmeyip, patlayıcı cihaz olğan ev penirini 2021 senesi iyülniñ 27-nde memuriy sıñırdan ketirgen eken. Demoseviçniñ aytqanına köre, iyülniñ 27-nde nevbetçi edi, Erfan Nebiyevni ilk sefer kördi, dep ayta – o, onıñ aytqanına köre, memuriy sıñırdan aftada eñ az eki kere keçe edi. Sorğu vaqtında onı «qısqa saçlı, esmer, arıq ve pek tez yürgenini ayttı».

Dava malümatından skrinşot: fotoresimde maşina yanında Erfan Nebiyev tura

Mahkemede Domoseviç yasaqlanğan bir şeyi tapılmadı, dep tarif etti, maşina tek köznen baqılıp teşkerile – keçiş noqtasında yaznıñ başından berli maşina baqqan maden qıdırıcısı çalışmağan edi.

– Bu penir. – Dep ayta Nebiyev gümrük hızmetiniñ hadimine.

– Ne qadar? – Dep soray Domoseviç.

– Dört kilogramm.

– Umumen dört kilogrammmı?

– E, umumen dört kilogramm.

Bu – gümrük hızmetiniñ hadimi ve Erfan Nebiyevniñ subet parçasıdır. Soñra yanında ketirgen içki şişesini, şahsiy şeylerini köstere ve onı yibereler.

Soñra oturışuvda Olesâ Babiç sorğuğa çekildi – «Ermeni Bazar» kontrol-keçiş noqtasındaki sıñır kontroliniñ hadimi. O, Nebiyevni maden qıdırıcısı vastasınen baqtı, gümrük hızmetiniñ işaretini körip, eşyalarını baqmadı, dep añlattı.

Oturışuvda sorğuğa çekilgen daa bir şaat Maksim Kuralenkov edi – Asan Ahtemovnıñ işdeşi, «Dobrıy kuhar» şirketiniñ kuryeri. Qabaatlav versiyasına köre, Kuralenkov aydavcı Erfan Nebiyevden penir içinde patlayıcı olğan paketni Asanğa bergen eken. Bundan ğayrı, qabaatlav versiyasına köre, soñra Asan patlayıcı cihaznı çıqarıp, onı garajındaki eski ötmeklikte saqladı. Penirniñ yarısını köpegine berdi, yarısını – attı. Kuralenko Asannıñ ricasınen başqa şeyler de alğan edi, dep ayta. Şaatnıñ bildirgenine köre, paket içindekilerni teşkermedi, tek paket ağır olğanını ayttı.

Asan Maksimge Aqmescit şeerindeki Krasnoarmeyskaya soqağınıñ «Udarnik» tükânı ögünde körüşmege teklif etti. Paketni bergen aydavcınen Maksim tanış olmadı ve onı mahkemede «boyu yüksek olmağan, esmer, zayıf olmağan, 30 yaşlarda, slavân olmağan körünişli biri» olaraq tarif etti. O, qoyu mavı «Mercedes» maşinasında keldi, ya «Sprinter», ya «Vito».

Gaz borusı zarar körgenini Kuralenkov internetten bildi, Asan apiske alınğanını ise – işdeşinden. İmaye tarafınıñ suallerine cevap bergen şaat FSB binasında olğan sorğu kününi birden hatırlap olamadı, o, avgustnıñ 13-ü ve 15-i arasında şübhelendi ve eki kere, ekinci kere advokatnen beraber sorğuğa çekkenlerini qayd etmedi. Dava malümatına köre, Maksim Kuralenkovnıñ ilk sorğusı 2021 senesi sentâbrniñ 14-nde oldı, ağa-qardaş Ahtemovlar ve Nariman Celâlnıñ apiske alınğanından 10 kün keçken edi. O künü Kuralenko ve Nebiyevniñ yüzleştirüvi oldı. Kuryerniñ ekinci sorğusı ise 2021 senesi dekabrniñ 6-nda keçirildi ve onı eki FSB hadimi yaptı. Kuralenkovnıñ ikâyesinde ekinci sorğu vaqtında birinci sefer olmağan malümat peyda oldı: meselâ, Asan içün yollanmalıq bergen künni hatırladı, Ahtemovnen körüşüv saatını ayttı ve işdeşinen körüşken Krasnoarmeyskaya soqağındaki ev nomerini qayd etti.

Qabaatlav tarafınıñ daa bir şaatı Aziz Ahtemovnıñ STO hadimi Suleyman Useinov oldı. O, Azizni beş yıldan berli tanıy, dep ayttı. Useinov Azizniñ beyaz renkli VAZ 2104 maşinası bar edi, dep ayttı. 2021 senesi avgust ayında Aziz bu maşinanı maden qırıntısı olaraq berdi, çünki qullanıluvı ve tamir etilüvi imkânsız edi – «maşinanıñ arqa köprü tüşti». «Qabaatlav versiyasına köre, Asan ve Aziz patlayıcı cihaznı qoymaq içün VAZ 2104 maşinasınen ketken ediler. Bu maşina zornen çalışa edi ve cinayet izlerini gizlemek içün Aziz onı maden qırıntısına bergen eken», – dep ayta şaatlıq aqqında advokat Nikolay Polozov.

Advokat Nikolay Polozov

Esnasta Baydaçnıy tahallüsli gizli bir şaat sorğuğa çekildi. Onıñ aytqanına köre, soñki eki yıl devamında o, Qırımdan ve Qırımğa esas Ukrainağa taşığan edi. İyün ayında oña Nariman Celâl muracaat etip, Hersonda «McDonald’s» qavesi yanında tanışlarına bir paket bermesini rica etti. Bir qaç künden soñ Nariman telefon etip, Hersondan daa bir şey almağa rica etti. Yollanmalıqnı bergen insan özüni Riza olaraq tanıtıp, Narimandan kelgenini ayttı, urba ve yuvucı vasta şişesi olğan paketni berdi. Soñra eki oğlannıñ süretini kösterip, olar kelip alacaqlar dedi. Baydaçnıy taaciplenip, Qırımda aynı gel satıla dedi, şişeni qoluna alğanda ise içinde bir şey uruldı. Baydaçnıynıñ aytqanına köre, o, yollanmalıqnı almağa istemegen soñ onı qorquzıp başladılar: «Sıñırda vesiqa problemleri oldı, uzun vaqıt yibermey ediler. Qırımğa kelgende telefon etip qorquzmağa başladılar, maşinanıñ köpçegini yırtqanlar. Men anda bir şey bar dep añladım, esas Rusiyege kettim».

Celâl ve ağa-qardaş Ahtemovlar tutulğanını eşitken soñ poliske özü kelip, olğanlarnı añlatqan eken. Sorğu vaqtında imaye tarafına dava mabüsleri tarafından qorquzılğanını tasdıqlamadı, amma bazı sualler şahsiyetini belli ete bile, dep ayttı, şunıñ içün qadı Viktor Zinkov bu suallerni çıqardı. Şaat bir qaç yıldan berli Hersonğa barğanını aytsa da, «McDonald’s» şeerde bir olsa da, o, şeerniñ angi tarafında olğanını aytıp olamadı. O, pasport idaresi qayda olğanını aytıp olamadı. Baydaçnıy Nariman Celâlnı «tatar areketiniñ faali» dep adlandırdı, advokat Emine Avamileva tekrar soruğanda yañılmağanını tasdıqladı.

– Prokurornıñ şahsiyetimnen bağlı sualine meni mitinglerde kördiñiz, dep aytqansıñız. Angi mitingler aqqında aytıla, ne demek isteysiñiz? – dep soray sorğuda gizli şaattan Celâl.

– Miting degil de, daa çoq kütleviy tedbirler, mayısnıñ 18-i – Sürgünlik künü, mına böyle bir bayram, – dep cevap bere Baydaçnıy (Qırım.Aqiqat muarririyeti şaatnıñ cevabını deñiştirmeyip derc ete).