Lvov – Lvovnıñ alimleri «Ukrainada tamır halqlarnıñ aqları aqqında» qanun leyhasını işlep çıqardılar. Faqat, Yuqarı Şurada çeşit yıllarda bu kibi qanun leyhalarnıñ çeşit türleri teklif etilgen edi, amma siyasiy sebeplerden iç biri qabul etilmegen edi. Şimdiki vaqıtta, Lvov vilâyetinde Qırımdan köçip kelgen eki buçuq biñden ziyade insan yaşay, olarnıñ yarısı qırımtatarlardır.
Siyasiy analitik Rustem Ablâtif vaqtınca Lvovğa köçmege mecbur oldı, çünki Rusiye Federal Havfsızlıq Hızmeti onı apis etmege azırlana edi. Şimdiki vaqıtta, erkek özüne iş tapıp olamay, evelden toplağan parağa yaşay. «Menim aliy tasilim, Ukraina ükümeti ve aliy oquv yurtlarında çalışqanıma baqmadan, şimdilik yazıq ki, iş tapıp olaayım».
Qırımda Rustem Ablâtifniñ tuvğanları, em de ana-babası qaldı. Olarnı bir kimse taqip etmey ve repressiyalarğa oğratmay. Rustemniñ fikirince, o ketkeninen qorantası qurtuldı.
Qırımlı Rustem şunı bildirdi: «Men bir qadınnı bilem, oña atta mında telefon etip, ana-babasını sıqıştıracaqlarını aytqan ediler. Yazıq ki, amma vaziyet böyle. Anda da vaziyet kergin, nefaqacılarnıñ rubleleri bar, menim ağam – ekim, devletke çalışqanlarğa aylıqlarnı tek rublelerde berip başladılar».
Rustem Ablâtif kelecegi ne olacağı ve qayda devam etecegini bilmey.
Bu kibi vaziyette Qırım ve şarqiy regionlardan köçkenlerniñ ekseriyeti buluna, olar daimiy sürette yaşamaq içün Lvov vilâyetinde yerleştiler. Bazıları Ukrainanıñ Ğarbından ayatlarını qurmağa tırışalar – kimdir qavehanelerni aça, kimdir tatlılıqlarnı pişire.
Qırımlı teşebbüsçi söylegeni kibi, «Ev ve iş qıdıruv meseleleri ile köçkenler kendi küçlerine tayanıp çezmeliler. Qırımtatarlar, qırımlılar kibi esasen rus tili müitinde buluna ediler, şimdi ise, olarnıñ çevresi deñişti. Bu yerdeki ayat, evelki ömürlerinden farqlana. Qırımtatarlar cemaatçılıqqa qoşulmağa tırışalar, ve etraftaki müitni yat kibi tanımaylar».
Qırımtatarlar özlerini Ukraina vatandaşları olaraq sayalar
Qırımtatarlarnıñ ekseriyeti özüni Qırımnıñ tamır halqı olaraq saya, amma Ukrainadan ayırmay, dep qayd etti subetdeşimiz. O, devletniñ mustaqillik yılları içinde qırımtatarlarnıñ tamır halq olaraq statusını belgilegen iç bir qanun qabul etilmegenine yazıqsına. Bu mesele siyasiy cietinden yersiz sayıla edi, qırımtatarlarnıñ özü ise, işançsız millet kibi qaubl etile edi. Rustem Ablâtifniñ fikirince, qırımtatarlar tamır halq olaraq tanılsa ediler, belki de, yarımadanı işğal etmez ediler.
«Ukrainada tmır halqlarnıñ aqları aqqında» qanunı – bu devlet tarafından qırımtatar halqı aqlarınıñ, hususan, til, tasil ve diger vatandaşlar kibi qorçalanması közde tutula. Şimdiki vaqıtta, Qırım milleti kimdir – rus tilinde laqırdı etken köçebeler ya da yarımadanıñ Rusiyege qoşulmasını istemegen tamır halq, - dep soray Rustem.
Lvov mütehassısları işlep çıqarğan qanun leyhasında, tamır halqnıñ kendi milliy muhtariyetni qurmağa aqqı bar olğanı qayd etile, bu ise, yarımadanıñ Ukraina tarafından qaytarılmasına bir sebeptir. Bunı qanun leyhası müelliflerden biri professor Antonina Kolodiy dep qayd etti.
«Qanunnıñ qabul etilüvi ne sebepten çoqqa uzandı, Rusiye tarafdarları olğan ekspertler daima, qırımtatarlar muhtariyetni qurmağa isteyler, musulman alemine, türkiyege yaqınlar, bu ise, havflı dey ediler. Amma, ukrain siyasetçileri kelecekni tüşünmey, kerçekni köz ögüne alıp ta, qırımtatarlarnıñ liderleri er vaqıt ukrain ğayelerine qol tutqanlarını esapqa alsa ediler…Bu qanun evelce qabul etilgen olsa edi, Rusiyeniñ kerçek olmağan qırımlı halqnıñ istegini yerine ketirerek, yarımadanı qoşmağa aqqı olmaz edi. Qırımlı halq ayatta yoq. Ukrainlilerge qol tutqan qırımtatarlarnı desteklerek, tamır halq olğanını tanıp, muhtariyetni qurmaq aqqını da tanımalımız», – dedi Antonina Kolodiy.
Maqalelerinden birinde, Ukraina qırımtatarlarnıñ menfaatlarını qorçalasa, Qırımda öz küçlerini qvetleştirir, dep qayd etti cemaat erbaplardan biri Miroslav Marinoviç
Amma, parlamentniñ şimdiki terkibiniñ «Ukrainada tamır halqlarnıñ aqları aqqında» qanunnı qabul etmek içün siyasiy iradeleri bar olğanında qanun leyhanıñ müellifleri bile şübeleneler.
Radіo Svoboda
Siyasiy analitik Rustem Ablâtif vaqtınca Lvovğa köçmege mecbur oldı, çünki Rusiye Federal Havfsızlıq Hızmeti onı apis etmege azırlana edi. Şimdiki vaqıtta, erkek özüne iş tapıp olamay, evelden toplağan parağa yaşay. «Menim aliy tasilim, Ukraina ükümeti ve aliy oquv yurtlarında çalışqanıma baqmadan, şimdilik yazıq ki, iş tapıp olaayım».
Qırımda Rustem Ablâtifniñ tuvğanları, em de ana-babası qaldı. Olarnı bir kimse taqip etmey ve repressiyalarğa oğratmay. Rustemniñ fikirince, o ketkeninen qorantası qurtuldı.
Qırımlı Rustem şunı bildirdi: «Men bir qadınnı bilem, oña atta mında telefon etip, ana-babasını sıqıştıracaqlarını aytqan ediler. Yazıq ki, amma vaziyet böyle. Anda da vaziyet kergin, nefaqacılarnıñ rubleleri bar, menim ağam – ekim, devletke çalışqanlarğa aylıqlarnı tek rublelerde berip başladılar».
Rustem Ablâtif kelecegi ne olacağı ve qayda devam etecegini bilmey.
Bu kibi vaziyette Qırım ve şarqiy regionlardan köçkenlerniñ ekseriyeti buluna, olar daimiy sürette yaşamaq içün Lvov vilâyetinde yerleştiler. Bazıları Ukrainanıñ Ğarbından ayatlarını qurmağa tırışalar – kimdir qavehanelerni aça, kimdir tatlılıqlarnı pişire.
Qırımlı teşebbüsçi söylegeni kibi, «Ev ve iş qıdıruv meseleleri ile köçkenler kendi küçlerine tayanıp çezmeliler. Qırımtatarlar, qırımlılar kibi esasen rus tili müitinde buluna ediler, şimdi ise, olarnıñ çevresi deñişti. Bu yerdeki ayat, evelki ömürlerinden farqlana. Qırımtatarlar cemaatçılıqqa qoşulmağa tırışalar, ve etraftaki müitni yat kibi tanımaylar».
Qırımtatarlar özlerini Ukraina vatandaşları olaraq sayalar
Qırımtatarlarnıñ ekseriyeti özüni Qırımnıñ tamır halqı olaraq saya, amma Ukrainadan ayırmay, dep qayd etti subetdeşimiz. O, devletniñ mustaqillik yılları içinde qırımtatarlarnıñ tamır halq olaraq statusını belgilegen iç bir qanun qabul etilmegenine yazıqsına. Bu mesele siyasiy cietinden yersiz sayıla edi, qırımtatarlarnıñ özü ise, işançsız millet kibi qaubl etile edi. Rustem Ablâtifniñ fikirince, qırımtatarlar tamır halq olaraq tanılsa ediler, belki de, yarımadanı işğal etmez ediler.
«Ukrainada tmır halqlarnıñ aqları aqqında» qanunı – bu devlet tarafından qırımtatar halqı aqlarınıñ, hususan, til, tasil ve diger vatandaşlar kibi qorçalanması közde tutula. Şimdiki vaqıtta, Qırım milleti kimdir – rus tilinde laqırdı etken köçebeler ya da yarımadanıñ Rusiyege qoşulmasını istemegen tamır halq, - dep soray Rustem.
Lvov mütehassısları işlep çıqarğan qanun leyhasında, tamır halqnıñ kendi milliy muhtariyetni qurmağa aqqı bar olğanı qayd etile, bu ise, yarımadanıñ Ukraina tarafından qaytarılmasına bir sebeptir. Bunı qanun leyhası müelliflerden biri professor Antonina Kolodiy dep qayd etti.
«Qanunnıñ qabul etilüvi ne sebepten çoqqa uzandı, Rusiye tarafdarları olğan ekspertler daima, qırımtatarlar muhtariyetni qurmağa isteyler, musulman alemine, türkiyege yaqınlar, bu ise, havflı dey ediler. Amma, ukrain siyasetçileri kelecekni tüşünmey, kerçekni köz ögüne alıp ta, qırımtatarlarnıñ liderleri er vaqıt ukrain ğayelerine qol tutqanlarını esapqa alsa ediler…Bu qanun evelce qabul etilgen olsa edi, Rusiyeniñ kerçek olmağan qırımlı halqnıñ istegini yerine ketirerek, yarımadanı qoşmağa aqqı olmaz edi. Qırımlı halq ayatta yoq. Ukrainlilerge qol tutqan qırımtatarlarnı desteklerek, tamır halq olğanını tanıp, muhtariyetni qurmaq aqqını da tanımalımız», – dedi Antonina Kolodiy.
Maqalelerinden birinde, Ukraina qırımtatarlarnıñ menfaatlarını qorçalasa, Qırımda öz küçlerini qvetleştirir, dep qayd etti cemaat erbaplardan biri Miroslav Marinoviç
Amma, parlamentniñ şimdiki terkibiniñ «Ukrainada tamır halqlarnıñ aqları aqqında» qanunnı qabul etmek içün siyasiy iradeleri bar olğanında qanun leyhanıñ müellifleri bile şübeleneler.
Radіo Svoboda
