Rusiyede mahkeme etilgen Qırım musulmanları tarafından yazılğan metinniñ ekinci qısmı ("Memorial" uquq qoruyıcı merkez tarafından siyasiy mabüsler dep tanılğan). Birinci qısmını mında oquñız.
Qırım musulmanları ne içün mahkeme etile?
Tanışlıq zamanı cinayet davası 57 cılttan ibaret edi. Azırlıq diñlev vaqtında artıq 69 cılt edi. Tahqiqat soñuna kelgende, bir cinayet davası 5-şer iştirakçi ile 5 cinayet dvasına bölündi. Böylece "Yigirmi beşniñ davası" peyda oldı. Aqiqatnı añlamaq içün iç bir maqsat yoq.
Azırlıq tahqiqat vaqtında er keske rus tilinden qırımtatar tiline tercime etecek kişi olmaycaq, dep red ettiler. 15 mabüs teciman istep muracaat etti. Davannı maiyeti baqılğan ilk mahkeme oturışında rus tilinde laf etmegenlerni mahkeme zalından çıqardılar. Böylece, mahkemelengenler kim olğanı ögrenilmedi ve aq ve borcları olarğa añlatılmadı.
Bu hata tüzetilmeden mahkeme oturışları devam ete. Amma "til" içün sanktsiyalar endi ihtar ve esnas vaqtında añlatmaq aqqından marum etilme kibidir. Şekliy sebep - mahkemege sayğısızlıq, reglamentniñ bozuluvı.
Qabaatlanğan şahıslar qırımtatar tilinde muracaat , ariza, itira bereler. Qadılar, mahkeme işleriniñ yürsetilüvi tilinde olmağan vesiqalarnı qabul etmekten red eteler. Aynı zamanda, RF Ceza ve usul qanunnamesiniñ 47-nci maddesiniñ 4 qısmına binaen, qabaatlarğanlarnıñ tuvğan tilinde ve bilgen tilinde şaatlıq etmege ve bedava tercimannıñ yardımından faydalanmağa aqqı bar.
Mahkeme oturışları açıq. Diñleyicilerni yibereler, amma oalr içtimaiy mesafege riayet etmeliler. Haber vastaları yalıñız teneffüs vaqtında foto ve video çekip ola.
Qabaatlav tarafı eşyaviy delil olaraq telefonlarnı, elyazma metinlerni ve islâm edebiyatını köstere. Mahkemelengenlerden birinde eşyaviy delil onıñ cep defteri keçe. Anda Muhammed peyğamberniñ sözleri ve Qurandan metinler yazılğan.
Daa gizli şaatlar ve ekspertizalar bar. Gizli şaatlar suçlanğanlar olarnı tehdit etmegenini bildireler. Şaatlar Cenüiy bölgeniñ arbiy mahkemesine kelmeyler, mahkeme oturışlarında Qırımdan iştirak eteler.
Gizli şaatlar birisini tasfir etip, digeriniñ soyadını aytalar. Ve neticede bir-birine zıt kelgen malümat olıp çıqa. Soñra, şaatlıqnıñ baqılmasını başqa künge qaldımağa muracaat etile. Qadılar razı ola, advokatlar qarşı çıqa.
Davanıñ 4 mabüsi ömürlik apis cezasına mahküm etile bile, qalğanlarına 20 yıl apis cezası berile bile.
Yekün çekip, eminliknen aytmaq mümkün ki, qabaatnıñ esas delili yasaq etilgen kitaplarnıñ (olarnıñ çoqusı ise tintüvler vaqtında taşlanğan) tutulması (tarqatılması bile degil).
Siyasiy mabüsler qabaatlavlarnı siyaisy, taqip etilüvni ise qanunsız dep sayalar. "Qırım birdemligi" cemaat birleşmesiniñ faalleri, Rusiye Qırımdaki faal, riayetkâr olmağan adamlardan qorqqanını saya.
"Yigirmi beşniñ davası" iştirakçileri emindirler ki, olarnıñ gruppası özüni feda etip, halqına yardım etmege azır olğan gençlerni ve qartlarnı timsal ete.
Olarnıñ qabaatsız olğanını qırımtatar halqınıñ sayğısı, qayğısı ve sevgisi köstere.
Tezden bu dava boyunca üküm çıqırlması beklenile. Üküm nasıl olacağını er kes bilgenine baqmadan, davanıñ mabüsleri küreşip, qabaatsız olğanlarını isbatlamağa tırışalar.
Ruslan Suleymanov, Osman Arifmemetov, Remzi Bekirov vatandaş jurnalistleri faaller, aq qorçalayıcı teşkilâtlar tarafından siyasiy mabüs olaraq tanılğan
«Bloglar» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün