Vitaliy Portnikov: Qırım yerine NATOmı?

«Fikir» rubrikası, mahsus Qırım.Aqiqat içün

NATO baş kâtibi apparatınıñ reberi Stian Yenssenniñ Ukrayına bazı topraqlarından vazgeçip, NATO azası ola bile degen lafları Ukrayınada patlağan bomba effektini kösterdi, bu laflar resmiy seviyede bile izaatlandı.

Asılında, malümatnıñ diqqatlı talili köstergenine köre, NATO baş kâtibi apparatınıñ reberi resmiy ve resmiy olmağan bir malümat bermedi, Qırımnı ve diger işğal etilgen Ukrayına topraqlarını NATO azalığına deñiştirmege teklif etmedi. Norvegiyanıñ Arendal şeerinde keçirilgen konferentsiyada Stian Yenssen NATO aza memleketleriniñ vekilleri arasında Ukrayına İttifaqqa qabul etileceginiñ şartlarınen bağlı munaqaşa tafsilâtlarını aydınlattı. Ve azalıq kefaleti olaraq «topraqlardan vazgeçüv» meselesini eñ çoq muzakere etilgen mevzulardan biri ve şahsiy fikri dep adlandırdı.

Bes-belli, böyle bir fikir, resmiy olmağan tarzda seslendirilse de, telükeli ola – Ukrayına içün degil, halqara uquq içün. Çünki bir memleket başqasınıñ toprağını işğal etip, soñra aydut areketleriniñ qabuli ve qanunlaştırıluvını alğan bir dünyada yaşamağa razı olsaq, diger avtoritar devletler Vladimir Putinniñ şübheli «ğalebelerini» tekrarlamağa istemeycegini qaydan bilecekmiz?

Ne de olsa, Ukrayınanıñ NATOğa kirüv munaqaşası devam etkeni müim – cenk vaqtında bile toqtamay. Kimse cenk bitkenine qadar Ukrayınanıñ NATOğa qoşuluv mehanizmlerini qıdıruvını başqa vaqıtqa qaldırmay. Ve Stian Yenssenniñ sözlerinde daa müim şey – NATO memleketleri cenk tekrarlanmasını istemey. Ukrayınanıñ İttifaqqa qoşuluvınıñ esas manası budır.

Bu 18 ay içinde az tahmin eşitmedik, soñki cenk degil, bu cenkten soñ yañıları olacaq, Ukrayına Rusiye istilâsına azır olmaq kerek de... Amma, eminim, asılında – Ukrayına NATOğa qoşulsa – Rusiyeniñ Ukrayınağa qarşı soñki cenki bu olacaq. İttifaq memleketlerinen ne Putin, ne de hızmetçileri cenkleşmeycek.

Şunıñ içün Ukrayına tek NATOğa qoşuluv munaqaşalarını közetmemeli, bu munaqaşalarda faal sürette iştirak etmeli. İttifaqqa qoşulmamız kelecek cenklerden tek Ukrayınanı qurtarmaycaq, halqara uquq muvafaqiyeti, qanuniy ğayrıdan tiklenmesi olacaq. İşğal etilgen topraqlarnı telükesizlikke deñiştirmek mümkün degil, çünki Ukrayına topraq bütünliginiñ ğayrıdan tiklenmesi de – Avropanıñ telükesizlik meselesi ve barışıq inkişafı. Rusiye işğal etken topraqlarnıñ işğalden azat etilüv meselesi cenk yolunen qolay-qolay çezilmese de, Rusiye istilâsını ve başqa memleketniñ topraqlarını ilhaq etüv ıntıluvlarını qanunlaştıracaq siyasiy bir qarar olmamalı.

Ve eñ esası – Rusiyeniñ İttifaq kenişlemesini yasaq aqqı yoq edi, yoq ve olmamalı. Eminim, Qırım ve Ukrayına vilâyetleriniñ işğal meselesi böyle suniy veto aqqına çevirilmemeli.

Vitaliy Portnikov – jurnalist ve siyasiy izaatçı, Azatlıq Radiosı ve Qırım.Aqiqat müellifi

«Fikir» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün

MALÜMAT: Ukrayinağa qarşı Rusiye silâlı ücümi 2022 senesi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.

Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.

Rusiye Ukrayinağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.

Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnıküzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://d2a3ebzji45ji0.cloudfront.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.