Mahsus Qırım.Aqiqat içün
Qırımda Ukraina prezidentiniñ yañı temsilcisi Anton Korineviç, ilhaq etilgen yarımadanıñ kelecegi aqqında muzakere keçirmek içün halqara formatnı qıdırmaq kerelk, dep ayta. Korineviç, Donbasstaki vaziyetniñ tertipleştirmesi meselesinde birden bir qaç muzakere meydançığı bar olğanını hatırlata - bu "Normandiya formatı", ve bu formatnıñ iştirakçi-memleketlerniñ añlaşmasınen Minskte tizilgen gruppalar, Qırım boyunca ise bir şey yoq.
Ancaq bu taacipli degil. "Normandiya formatı" yalıñız Rusiye, Donetsk ve Luğansk vilâyetleriniñ bazı qısımlarında Ukrainanıñ topraq bütünligini resmiy tanığanı içün mevcüttir. Minsk protsessine Rusiyeniñ qoşuluvı, o - çatışma iştirakçisi degil de, Kyiv ve "halq cumhuriyetleri" arasında bir meyancı devlet olağanını köstermege çare bere. Ukraina içün Minsk muzakererelerniñ yekâne kârı - bu yıllar devamında, Qıımnı ilhaq etken ve Donbass topraqlarınıişğal etken, Rusiyege qarşı sanktsiyalarnı devam ettirmek imkânıdır.
Qırım vaziyeti ise bam-başqa. Rusiyeniñ fikrince mesele çezilgen: Qırım - Rusiye Federatsiyasınıñ ayırılmaz parçası. Ukraina ve bütün halqara cemiyetniñ noqta-i nazarı da o qadar ciddiy: Qırım - Ukrainanıñ ayırılmaz parçası, Rusiye ise qanunsız onı tutıp tura.
Mesele format ve meydançıqlarda degil, mesele, bir kompromiss ya da dialog qurulması içün yer olmağanıdır
Onıñ içün mesele format ve meydançıqlarda degil, mesele, bir kompromiss ya da dialog qurulması içün yer olmağanıdır. Böyle yer, Moskova, iç olmadan Qırım ilhaqınıñ qanunsızlığını tanısa ve yarımada ilhaqından soñ çıqqan uquqiy meselelerni çezmesi aqqında laf etmege azır olsa, peyda olur. Amma mesele şunda ki, Kreml uquq bozuqlıqlarını körmey, tek Ukraina ve ğarbiy devletlerniñ "duşmanca" areket etkenlerini köre.
Ukraina, şübesiz ki, Rusiye iştiragi olmadan, Qırım boyunca halqara muzakere meydançıqlarınıñ qurılmasını taqlit ete bile. Amma bu meydançıqlarda ne yapacaq? Amerika, Avropa ya da Türkiye diplomatları, Qırım qanunsız ilhaq etildi ve bu topraqlar üzerinde nezaret Ukrainağa qaytarılmalı, degen Ukrainanıñ hulâsalarınen razı olur. Olarnı bir şeyde qandırmaq kerekmey. Putinni qandırmaq kerek. Oña ise, ukrain tasdıqlarnıñ keregi yoq.
Ukrainanı bir parçasından marum qaldırılğanları ve o bunen razılaşmaycağı aqqında hatıranı saqlamaq - şimdilik, men eminim, ukrainlerniñ eñ müim silâsıdır
Aysa Qırım qaytmasını yaqınlaştırmaq içün ne yapmaq mümkün? Birinciden, bu qaytuv, sadece Rusiyeniñ özünde kelişken şarait azır olsa, o vaqıt ola bilecegini añlamaq. Bu yapılğance ise, Ukraina bütünliginiñ tiklenmesi - özü memleket içün eñ esas siyasiy mesele olmalı. Qayd eteyim: tamam bu mesele, başqa meseleler ise - cenk toqtatılmasından başlap, iqtisadiy reformalarğa qadar - ekinci basamaqta qalmalı. Çünki sıñırları tayinlenmegen devlet ne cenkni toqtata, ne iqtisadiy reformalarnı keçire, ne de yatırımlarnı celp ete bile. Ğaliba, tamam Ukrainadan saqat bir devlet yapmaq içün, Putin Qırımnı ilhaq etti ve Donbassta cenk başladı.
Ve ukrainler, menimce, bu "saqatlıq" aqqında unutmamaq ve dünya bunı unutmasın dep, er şey yapmalı. Ukrainanı bir parçasından marum qaldırılğanları ve o bunen razılaşmaycağı aqqında hatıranı saqlamaq - şimdilik, men eminim, ukrainlerniñ eñ müim silâsıdır. Bu - er alde yapılmaycaq çeşit-türlü muzakere formatlarınıñ taqlit etmesinden daa semerelidir, dep sayam.
«Fikir» rubrikasında bildirilgen fikirler, muelliflerniñ öz fikirlerini ifade ete ve muarririyetniñ noqtai-nazarını er vaqıt aks etmezler
