Barışıq, yatırım, keyfiyetli infrastruktura – Ukraina prezidentiniñ fikirince, Ukraina içün «kelecek formulasını» şekillendirecek faktorlarnıñ bir qısmı.

Bu aqta Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy «Novoye vremâ. Mir v 2020» («Yañı zaman. 2020-de barışıq» – QA) içün sutunda yaza. O, beş şeyni ayta, dep yazıla dekabrniñ 12-nde «Novoye vremâ» internet saytında.

Birincisi – barışıq. «Barışıq olmasa, inkişaf olamaz. Bizim şartlarımıznen barışıq olmasını isteymiz. Yani Ukrainağa topraqlar ve insanlarımız qaytarılmalı», – dep qayd ete Volodımır Zelenskıy.

Ekinci faktor olaraq «semereli institut ve er kes içün mecburiy olğan temiz oyun qaideleri», qabarcılıqqa qarşı ğalebe ve adaletli mahkemeler, qanun ögünde er kesniñ aynı olması, mülk aqlarınıñ qoruvını ayta.

«Biznes inkişafını toqtatqan baryer ve kereksiz regulâtsiyalarnı yoq etmege kerek olacaq», – dep añlata Zelenskıy üçünci faktornıñ şartları – yatırımlarnı.

Onıñ aytqanına köre, dördüncisi «keyfiyet olaraq bam-başqa infrastruktura», tek yollar degil, amma olar da – ilk nevbette.

«Bular insanğa Ukrainada yaşamağa ve muvaffaq olmağa yardım ete. Tibbiyet ve tasil, raqamiy ve energetik, maliye ve kommunal infrastruktura», – dep yaza prezident «Novoye vremâ» (NV) sutunında.

Beşinci faktor – halqnıñ akimiyeti. «Deklarativ degil, kerçek. İnsanlarğa akimiyetniñ qararlarına tesir etmege imkân berecek mehanizm – cemiyet seviyesinden prezident seviyesine qadar», – dep tüşüne Volodımır Zelenskıy.

Ukraina prezidenti, al-azırda memleket topraq, arbiy küç ve faydalı qızıntılar ya da «tehnologiya ve sanayı potentsialğa» köre lider ola bile. Faqat Ukraina «dünyanıñ eñ dinamik inkişaf etken memleket olması» mümkün.

NV baş muarriri Vitaliy Sıç, mahsus sannıñ ukrain qısmındaki kiriş sözünde prezidentniñ sutunını izaatladı. «Ümüt etem ki, kelecek yılnıñ dekabr ayında «Mir v 2021» sanında prezidentniñ sutunında tek planlar aqqında degil, endi yapılğan ve yapılacaq işler aqqında oqurmız», – dep qayd etti Vitaliy Sıç.

Prezident taqımınıñ içtimaiy missiyası

Volodımır Zelenskıy «1+1» telekanalınıñ «Pravo na vlast» («Akimiyet aqqı» – QA) programmasınıñ yayınında yoqsullıq devri o prezident olğanda bitecek, dep ayttı.

«Men daa prezident olğanda olacaq. Bunı adım-adım yapamız. İqtisadiyatnıñ «kölgeden çıqarılması», demonopolizatsiya, deoligarhizatsiyanen bağlı çoq qanunı qabul ettik. Bu bücetni tolduracaq. Bu memlekette er kes bergi tölemeli. Pensiya, aylıq qaydan alınacaq? Aylıq arta. Şimdi taqımımız içün içtimaiy missiya müim – para olmağanda azğariy aylıq arttırılmalı», – dep bildire dekabrniñ 12-nde Ukraina prezidentiniñ ofisi Volodımır Zelenskıynıñ aytqanlarını.

Memleketniñ inkişaf planı ya da reklama?

Siyasetşınas Oleg Pasternaknıñ fikirince, bunıñ kibi «kelecek formulasına» dair beyanatlarnı memleket lideriniñ «piar menfaatlarınıñ inkişafı» üzerinden baqmaq mümkün.

«Bu, Donald Trump impiçmentiniñ esnası başlağan ve «normand formatındaki» sammit keçken soñ Volodımır Zelenskıy etrafında olğan diqqatnıñ qullanılmasıdır. Ukraina prezidenti matbuatta tanıluv seviyesini arttırmaq içün bunı muvafaqiyetli şekilde qullana», – dep ayta Oleg Pasternak «Amerikanıñ Sesi» Rus hızmetiniñ mühbirine.

Aynı vaqıtta, Ukrainada yaşayışnıñ arttırıluvı prezident Zelenskıynıñ saylavaldı vadelerinden biri ola ve onıñ şahsiy maqsadlarına uymaq kerek.

«Onıñ sözleri iç dünya, iqtisadiyat, içtimaiy inkişaf baqışlarına uysa, memleket keleceginiñ idraqı içün memleket lideriniñ esas olğan qaideleri bar olsa, bu yahşı bir şey», – dep qayd ete Oleg Pasternak.

Siyasetşınasnıñ qayd etkenine köre, ukrainalılar içün barışıq mevzusı esas mevzulardan biri ola, amma vatandaşlarnıñ ekseriyeti şarqta barışıq olması içün er şeyni feda etmege azır degil.

«E, vatandaşlar barışıq olsun dep, uzlaşuvğa azır, amma er şeyni feda etmege azır degiller. Memleket lideriniñ areketleri ukrain cemiyetiniñ içtimaiy beklevlerine uyğun olacaq», – dep tüşüne Oleg Pasternak.

Avropa memleketleriniñ tecribesi ve ABD yardımı

Ukrainanıñ «kelecek formulasına» siyasetşınas Aleksey Luponosov ciddiy yanaşmağa çağıra. Onıñ fikirince, cemaatçılıqqa mücerret yapılar degil, memleket inkişafınıñ strategik planı taqdim etildi.

«Çatışuvnıñ kerginleşmesine yol berilmese, bu daa çoq Rusiyege bağlı, – suvuq stadiyağa ketirilse. Zelenskıy strategiyasınıñ aslı – Ğarbiy ve Şarqiy Berlinde olğan strategiyanıñ yerine ketirilüvi, şeerniñ şarqiy qısmından insanlar divarnı yıqıp, ğarbiy dünyadaki yaşayışnıñ üstünligini kördi. Bunı Ukrainada yapmaq mümkünmi? Mümkün», – dep ayta Aleksey Luponosov «Amerikanıñ Sesiniñ» Rus hızmeti mühbirine.

Onıñ fikirince, Ukrainadaki ilerilev bir qaç yolnen kerçekleştirile bile: halqara yardım vastasınen – ABD ve Avropa Birligi, ve qomşu Avropa memleketleriniñ içtimaiy ve iqtisadiy inkişaf modellerini yerine ketirilse.

«Ekinci İoann Pavelniñ muvafaqiyeti sayesinde Avropa Birliginde desteklengen Poloniyanıñ tecribesi ve inkişaf modelini almaq kerek. Ukraina, yaqın beş yılnıñ «kelecek formulasını» yerine ketirmek içün Birleşken Devletlerniñ böyle yardımına işana bile», – dep qayd ete Aleksey Luponosov.

Onıñ aytqanına köre, Gürcistannıñ tecribesi inkişaf planı ve dünyanıñ ilerilegen memleketleri – ABD ve Avropa Birligi – ile olğan sıqı işbirligi olğan memleketniñ nasıl deñişe bilecegini köstere.

«Gürcistanda ABD yardımınen o qadar mücize oldı! Gürcistan şeerleri quruldı, gürci oligarhları birden özleri er şey berdi. Ukrainanıñ da memleketniñ uzun inkişaf kelecegi bar. Eñ eyileri memleketten qaçqanda – çatışuv kerginleşse, ateş açılsa, yatırımlar aqqında laf olurmı? Cenkniñ suvuq devri başlasa, Gürcistan ve Türkiye arasında olğanı kibi, o vaqıt yatırımlarnıñ celp etilmesi, emek köçüniñ sıñırlanması aqqında aytmaq mümkün», – dep qayd ete Aleksey Luponosov.

Onıñ fikirince, Ukrainanıñ büyük iqtisadiyat imkânlarınıñ yerine ketirilmesi devlet bütünligini quvetleştire.

«Bunı siyasiy irade ve vatandaşlarnıñ avropalı sistemada yaşamaq istegi yardımınen yerine ketirmek mümkün», – dep ayta siyasetşınas.

(«Amerikanıñ Sesinden» alındı)