Ukrainada prezident saylav kampaniyası (em de saylavlar) keçti, onıñ çerçivesinde Qırım azat etilmesi içün ve qırımtatarlarnen birdem olğan#LiberateCrimea halqara areketiniñ faalleri, “Namzet, aytçı: Qırım kimniñ?” monitoringini keçirdi. Monitoring nasıl keçkeni ve onıñ neticeleri aqqında aktsiyanıñ teşkilcilerinden birisi, Aleksandr Nikanorov adına Şiyasetten tış tedqiqatlar Merkeziniñ müdiri, #LIBERATECRIMEA halqara areketniñ faalcisi Serğiy Parhomenko Qırım.Aqiqatqa intervyü berip, ikâye etti.
Onıñ aytqanı köre, namzetlerniñ çoqusı öz programmalarında ve açıq nutqularında ilhaq etilgen Qırımnıñ mevzusını añdı. Hususan, 44-ten 30 namzet öz beyanatlarında Qırımğa diqqat ayırdı.
- Serğiy, “Namzet, aytçı: Qırım kimniñ?” aktsiyası nege ötketilgen edi?
- Aktsiya Qırımnı işğalden qurtaruv meselesini keñ siyasiy diskursqa qaytarmaq içün teşkil etildi. Saylav vaqtında olmasa, daa ne vaqıt bunı yapmalı? Tamam saylavlar vaqtında siyasetçiler ister-istemez saylavcılarnen oñaytsız mevzularda qonuşmağa mecbur. Biz bu vaqıtnı qaçırmadıq - ve Qırımnı işğalden qurtaruv meselesi kene meşur siyasetçilerniñ laflarında ve matbuatta peyda oldı.
- Aktsiya teşkilcisi kim edi?
- Teşkilci ve icracı Qırım azat etilmesi içün ve qırımtatarlarnen birdem olğan#LIBERATECRIMEA halqara areketi edi.
- Qaysı bir namzetniñ programmasında Qırım mevzusı eñ yahşı açıqlandı?
- Öyle namzetler çoq degil edi: Petro Poroşenko, İğor Smeşko, Valentın Nalıvayçenko, Yuliya Tımoşenko.
- Namzetlerniñ aktsiyañızğa munasebeti ne edi?
Asıl da, Qırım mevzusı çoqusılar içün qolaysız bir mevzu edi ve olar onda qaçınmağa tırışa edi
- Türlü: kimerleri olğanı qadr bizden qaçına edi, misal içün, Oleğ Lâşko, Oleksandr Vilkul, Yuriy Boyko. Bazılarından ise biz Qırım aqqında noqta-i nazarlarını zornen bildik (Viktor Petrov, Vitaliy Kupriy). Başqaları qolaylıqnen qonuşmağa razı ola edi, misal içün Yurıy Karmazın. Asıl da, Qırım mevzusı çoqusılar içün qolaysız bir mevzu edi ve olar onda qaçınmağa tırışa edi (Petro Poroşenko ve Yuliya Tımoşenkodan ğayrı).
- Aktsiya devamında nasıldır meraqlı ya da oşlu vaqialar oldımı?
- Bizden Oleğ Lâsko qaçıp yürgeni oşlu edi. O saylav kampanoiyası vaqtında Qırım içün iç bir şey aytmağan edi. Ahırı soñu, ATR qırımtatar televizion kanalınıñ jurnalistleri onı Yuqarı Radada “tutıp”, Qırım aqqında soradı. O “Qırım - programmamda da, yüregimde de” kibi bir seyle mırıldap, qaçtı. Amma bu yalan - programmasında yarımada içün ima bile yoq edi!
Soñra biz oña “qara nişan”nı bermek içün partiyanıñ merkeziy ofisine kettik. Bizni körip, işhane hadimleri qapını qapattı, biz çañ qaqqanda, olar adamlarnı qabul etmeyler, dep ayttı. Biz nişannı qapı ögünde qaldırdıq. Ketkende, işçiler pencereden közetkenini kördik - ketkenimizde emin olmağa istediler.
- Aktsiyanıñ neticeleri ne?
- Biz, işğalden qurtaruvnı añmağan ya da Rusiye niyetlerinen bir kelgen (Qırımğa suv bermek, blokadanı toqtatmaq) sekiz namzetke “qara nişan”nı berdik. Bu - Yurıy Boyko, Oleksandr Vilkul, Oleksand Solovyov, Oleğ Lâşko, Serğiy Kaplın, Yurıy Karmazın, Viktor Bondar ve Oleksandr Moroz.
Biz, işğalden qurtaruvnı añmağan ya da Rusiye niyetlerinen bir kelgen (Qırımğa suv bermek, blokadanı toqtatmaq) sekiz namzetke “qara nişan”nı berdik
Biz Qırımnı işğalden qurtaruv mevzusına cemiyetniñ merağını yükselttik, matbuatta Qırımnı daa çoq añıp başladılar (bizge fransız, leh mediaları muracaat ete edi), atta rusiye propagandistleri biz içün yazıp başladı (demek ki, biz Rusiye içün bir telükemiz, başqa türlü alar bizge qulaq da asmaz ediler). Bundan ğayrı, “Namzet, aytçı: Qırım kimniñ?” kampaniyası vaqtında işğalciler, bizim faalcimiz Eskender Bariyevni qıdıruv cedveline çıqarttı.
- Sade ukrainler içün Qırım mevzusı aktual qalamı? Bu hususta ne tüşünesiñiz?
- Aktual, amma, yazıq ki, eñ müimlerden birisi degil. Boşboğaz siyasetçiler “qabarcılıq” ve “tarifler” mevzularınen daima halqnı müim mevzulardan, şu cümleden Qırımnı işğalden qurtaruv mevzusından da, uzaqlaştıra.
- Bazı Qırım faalleri, Qırımda Rusiye tarafdarı olğan halqnıñ arasında Rusiye kerçeklerinden memnüniyetsizlik arta, dep qayd eteler. Siziñce, daa çoq qırımlı Ukraina tarafdarı olsun dep, qıta Ukrainada ne adımlar yapmalı?
Rusiyede iqtisadiy vaziyet daa qıyın olsa, qırımlılar, yarımada Ukrainağa qaytsın dep tek arzu etmezler de, areket yaparlar
- Tecavuzcı devletke qarşı daa çoq sanktsiyalar ilân etilmesini başlatmaq. Rusiyede iqtisadiy vaziyet daa qıyın olsa, qırımlılar, yarımada Ukrainağa qaytsın dep tek arzu etmezler de, areket yaparlar. Amma, ebet, Kyiv yarımadağa informatsion tesirini arttırmaq kere ve qırımlılarğa ukrain devletniñ yeñişlerini köstermek içün türlü usullar qıdırmalı. Bunıñ içun ise, Ukrainağa yaqınlaşıp turğan Rusiye revanşına yol bermemek kerek.
