Sentâbrniñ 13-nde, salı künü, Jenevada İnsan aqları BMT Şurasınıñ 48-inci sessiyası öz işini başladı. Bu sessiya çerçivesinde Qırımdaki vaziyetniñ muzakere etilmesi planlaştırılğan. Ukraina TİN-niñ bildirgenine köre,hususan, Ukraina sentâbrniñ 3-4 işğal etilgen Qırımda Rusiye quvetçileri tarafından qırımtatar faalleriniñ evlerinde keçirilgen tintüvlerge, yaqalavına ve tevqif etilüvine diqqat cel etecek ola.
Nazirlikniñ malümatına köre, dört afta devamında delegatlar BMT İnsan aqaları Yuqarı komissarı, BMT Yuqarı kâtibi, BMT-niñ uquq qoruyıcı mehanizmi tarafından azırlanğan 90-dan ziyade maruza baqacaq. Olar İnsan aqaları vaziyetine ve belli bir memleketlerdeki vaziyetke ait olacaq.
Ondan da ğayrı, TİN-de qayd etkenlerine köre, BMT-niñ Ukrainadaki insan aqları közetüv missiyası tarafından azırlanğan Ukrainadaki insan aqları saasındaki vaziyet ile bağlı Yuqarı komissarnıñ ofisiniñ maruzası muzakere etilecek.
«Ukrainanıñ muvaqqat işğal etilgen topraqlarında rus işğalci memuriyeti tarafından insan aqlarınıñ qaba bozuluvı muzakere etilecek, şu cümleden qanunsız tintüvler, yaqalavlar, tevqif etilüvler ve Rusiyeniñ Ukraian vatandaşlarına qarşı diger qanunsız areketleri. Eldar Odamanov, Aziz Ahtemov, Asan Ahmetov, Şevket Üseinov, Nariman Celâlnıñ ve diger Kreml mabüsleriniñ adları deral azat etilmesi çağrı ile oturışlarda defalarca aytılacaq», – dep yazıla TİN-niñ beyanatında.
Berilgen malümatqa köre, kün tertibiniñ çeşit maddeleri sırasında Ukraina delegatsiyasınıñ sözge çıqmasınıñ mevzusı da Rusiyede insan aqları vaziyeti ile bağlı oladajq.
Ukraina Tış işler naziri Dmıtro Kuleba BM Baş Assambleyasınıñ 76-ncı sessiya yolbaşçısı, Maldivlerniñ tış işler naziri Abdulla Şahid ile telefonda laf etip, bu sessiyada Ukraina içün esas prioritet Qırım ve Donbasnıñ işğalden qurtarıluvı ola, dep bildirdi.
Sentâbrniñ 3-4-nde Qırımda Rusiye quvetçileri tintüvler keçirip, beş insannı tuttı. Olarnıñ arasında qırımtatar siyasetçisi ve faali Nariman Celâl bar. Eki doğmuş qardaşlar Aziz ve Asan Ahtemovlar eki ayğa apiske alındı, Azizniñ babası Eskender Ahtemov 10 künge apiske alındı. Asan Ahtemovnıñ qardaşı Arsen 15 künge apiske alındı. Kreml kontrolindeki Kiyev rayon mahkemesi qırımtatar siyasetçisi ve faali Nariman Celâlnı eki ayğa – noyabrniñ 4-ne qadar apiske aldı. Nariman Celâl bütün qabaatlavlarnı inkâr ete. Advokat Nikolay Polozovnıñ sentâbrniñ 8-nde bildirgenine köre, imaye Rusiye kontrolindeki Aqmescit mahkemesiniñ qırımtatar faali Nariman Celâlnı apiske almaq qararını şikâyet etti.
Sentâbrniñ 7-nde TASS Rusiye malümat agentilgi Rusiye FSB-sine atfı etip, Aqmescit civarındaki Anğara (Perevalnoye) köyü yaqınlarında gaz borusında diversiya yapqanından şübheli sayılğanlar qabaatını itiraf etkenler, dep bildirdi. FSB yayınlağan videoda eki ekrek kimden talimat alğanlarını ve Anğara köyünde gaz borusınıñ patlatılmasını nasıl teşkil etkenlerini tafsilâtlı aytıp berdi.
FSB, diversiyanı «Ukraina Mudafaa nazirliginiñ Baş istihbarat idaresi teşkil etti», dep israr ete.
Ukraina Mudafaa nazirliginiñ baş istihbarat idaresi Rusiye FSBsiniñ qabaatlavını «bir maqsadı olğan provokatsiya» olaraq köre.
Ukraina akimiyeti qırımtatar faalleriniñ tutuluvı ve apiske alınuvını avgustnıñ 23-nde Kyivde keçirilgen «Qırım platformasınıñ» sammitinen bağlay.
Ukraina Tış işler naziri Dmıtro Kuleba sentâbrniñ 6-nda Ukrainanı ziyaret etken Amerika kongressmenlerine Qırımda keçirilgen yañı tintüv ve tutuvlar aqqında tarif etip, olarnı yarımadada basqılarnı toqtatmaq maqsadınen Kremlge qarşı basqı quvetleştirüvde yardım etmelerine çağırdı.
Ukraina ombudsmanı Lüdmila Denisova Qırımda insanlarnıñ apiske alınması sebebinden BM İnsan aqları Yuqarı komissarı Michelle Bacheletke muracaat etti.
Sentâbrniñ 3-4-nde Qırımdaki faallerniñ evlerinde keçirilgen tintüvler ve tutuvlardan soñ Qırım Muhtar Cumhuriyeti ve Aqyar prokuraturası cinaiy tahqiqat başlattı.
