Kyivde De Profundis Clamavi ("Terenlikten çağıram")adlı sergi açıldı. Onıñ müellifleri fotograf Aleksandr Zakletskiy ve Poloniyadan olğan publitsist Monika Anduşevskaya.Fotosergi yaqınlarınıñ esirlikten qaytmasını beklegen insanlarnıñ ikâyelerine bağışlanğan. Onı fevralniñ 13-nece Naberejno-Lugovaya, 8 soqağında "IZONE" icadiy cemiyetiniñ territoriyasında ziyaret etmek mümkün olacaq.
Fotoresimlerde Donbas ve Qırımdan olğan siyasiy mabüslerniñ tuvğanları ve yaqınları tasfir etilgen. Qırımlı esirler arasında Qırım.Aqiqatnıñ ştattantış mühbiri Vladislav Yesipenko, qırımtatar faali ve siyasetçisi Nariman Celâl ve "ukrain diversantları davasınıñ" mabüsi Vladimir Dudkanıñ fotoresimler bar. Fotograf Qırım siyasiy mabüslerine ile meraqlanğanından ğayrı,onıñ em de bu serginiñ yaratılımasında bütün bir ğayesi ve maqsadı bar.
"Bitam Qırımdandır. Men Qırımda 10 yıldan ziyade çalıştım. Ve bilesizmi, menim içün bu sadece bir topraq parçası degil, yüregimniñ parçasıdır. Qırım Ukrainadır. Menim içün öyle edi ve daima öyle qalacaq. Şunıñ içün çetten baqıp olamayım. Bu birincisi. Ekincisi, bu ğaye daa 2014 senesi feralniñ soñunda martnıñ başında peyda oldı. O zaman "yeşiml adamçıqlar" Qırımdan çıqqan zaman menim üç zenaatdaşım ve dorstumnı tuttılar. Olarnı çaypadılar, qıynadılar, bir türmeden başqasına attılar. Ruslar şu vaqıt olarnen ne yapacanğanı bilmediler ve şunıñ içün işğal altında olmağan topraqlarğa qaytardılar. Soñra olarnıñ iskencelerge oğratılması aqqında videolar yazıp aldım", - dey Aleksandr Zakletskiy.
Şu seneden başlap fotograf malümat toplap, azat olıp Ükrinanıñ işğal altında olmağan topraqlarına qaytıp olğan diger siyasiy mabbüslernen qonuşıp başladı.
"Bu fotoresimlerde men Ukraina ne olğanını köstermege istedim. Kremlniñ mabüsleri arasında bütün Ukrainadan qızlar ve öglanlar bar ve bütün bu Qırımdan başlandı. Çünki anda, insanlarnıñ qaçsırılması, iskencelerge oğratılmasından ğayrı daa etnik ve diniy alâmetlerge köre diskriminatsiya da bar. Anda qırımtatarnı yalıñız qırımtatar olğanı içün apis ete bileler. Dava açmaq içün, ekstremiz ya da terrorizm ile qabaatlamaq içün bu yeterlidir", - dey fotograf.
Mabüslerniñ yaqınlarınıñ er birine eki fotoresim bağışlanğan: mabüslerniñ resimlerinen portret foto ve siyasiy mabüsniñ şeylerinen timsaliy foto. Portret fotolarınıñ özüne has hususiyeti bar: yüzniñ qaranlıqta ğayıp oluvı. Böylece, fotograf tuvğan adamlar arasında alâqanıñ ğaybını köstere.
"Bu deşetli bellisizlik, malümat yoqluğı... Alâqa yoqluğı. Nefes ala bilemegen alğa sebep olğan ve içinde aşağan daimiy telâş. Bütün bularnı mabüslerniñ tuvğanlarından eşittim. Ve özüm de bunı is etem. Şunıñ içün foto yanından qaranlıq bar, insannıñ yarısı yoq... Bu olarnıñ bulunğan psihollogik alı aqqındadır", - dey sergi müellifi.
"Tüşümde kimerde Qırımnı körem. Tuvğan yerler: Köktebel, Yalta, Sudaq. Men andlarda çoq çalıştım. Bu daima quvançlı tüşler edi, şimdi ise bu telâş ile tolu tüşler. Qorqu bar, sanki birisi seni taqip ete. Bu fotoresimler, ikâyeler vastasınen bu deşçetli facia ve aqsızlaq aqqında aytıp bermege istedim. Mında qalğan tuvğalprnıñ duyğularını köstermege istedim", - dep aytıp bere fotograf.
Sergi bunıñnen bitmeycek. Fevralniñ 27-nden Lipskaya 16 adresindeki Narazılıq sanatı galereyasına köçecek. Soñra Ukraiananıñ diger vilâyetlerinde sirgilenecek ve Avropa memleketlerine ketecek.
"İlk evelâ, bu serginiñ Frenkitsan ve Almaniğa ketmesini pek isteyim. Ruyakârlıqlarınıñ neticelerini körgenini isteyim. Şimdi Poloniyada sergilenecek. Litvaniyada köstermek içün aytışamız. Diger ğarp memleketlerinde de numayış etilecegine ümüt etem. Bunı er kes körmek körek", - dey Zakletskiy.
Rusiye apsinde tutulğan qırımlılar
2014 senesi baarde Qırımnıñ Rusiye işğalinden soñ yarımadada Rusiye quvetçileri mustaqil jurnalist, vatandaş faalleri, qırımtatar milliy areketiniñ faalleri, Qırımtatar Milliy Meclisiniñ azaları ve Rusiyede yasaqlanğan «Hizb ut-Tahrir» ve «Tebliğ Cemaatı» teşkilâtlarınen alâqaları bar olğanından şübheli sayılğan insanlarnı apiske alıp başladı.
Ukraina Yuqarı Radasınıñ İnsan aqları vekâletlisi Lüdmila Denisovanıñ kâtibiyeti 2020 senesi noyabr ayında Rusiye tarafından siyasiy sebeplerden taqip etilgen insanlarnıñ sayısı 130 ola, dep bildirgen edi.
Qırım aq qorçalayıcı gruppasınıñ malümatına köre, 2020 senesi oktâbr ayınıñ soñuna qadar eñ az 110 kişi Qırımda siyasiy sebepli ya da diniy cinaiy taqipler çerçivesinde azatlıqtan marum etildi.
Siyasiy mabüslerge qol tutuv programmasınıñ reberi, «Memorial» aq qorçalayıcı merkeziniñ şura azası Sergey Davidisniñ bildirgenine köre, merkezleriniñ cedvelinde 315 insan bar, 59-ı – qırımtatarıdır.
Aq qorçalayıcılar ve advokatlar bu cinaiy davalarnı siyasiy, milliy ya da diniy sebeplerden taqip dep adlandıra. Rusiye akimiyeti bu sebeplerni inkâr ete.
