Ulyana Domaşeva
Kiyev – Qırımdan kelgenlerge yardım köstergen cemaat teşkilâtları yazğa yaqın köçüvlerniñ yañı dalğasını tahmin eteler. Yarımadanıñ tamır halqı qırımtatarlarnıñ sıqıştıruvları ep duyula. Ekspertlerniñ fikirince, Qırımdaki vaziyet kün-künden Şimaliy Qavqazdaki facialı vaqialarnı añdırıp başlay. Yarımadanı terk etken vatandaşlarnı ne beklegeni aqqında Qırım.Aqiqatqa «Krım.SOS» leyhasınıñ koordinatorı Tamila Taşeva ikâye etti.
Qırımlı Tamila Taşevanıñ «Krım SOS» leyhası fevral 27 künü teşkil etilip, yarımadada yüz bergen vaqialarnıñ kerçegini köstermek içün bir meydanğa çevirildi. Amma, birazdan soñra, koordinatsion merkezi oldı. «Referendum» keçirilmezden evel, leyha teşebbüsçileri ukrain ve halqara matbuat vastaları vekillerinen ve yarımadaki arbiy qısımlarnen faal çalıştılar. Bugünde bugün Tamila Taşeva mecburen yarımadanı terk etkenlerniñ meselelerinen oğraşa, olarnı Kiyev, Poltava, Jitomirde yerleşüvi ve abadanlaştıruvınen oğraşa.
«Elbette ki, Kiyevge kelgenlerge daa çoq diqqat ayıra bilemiz, olarğa gumanitar yardımını kösteremiz, amma, yarımadada qalıp, aqları bozulğan admlarğa da destek köstermege azırmız», – dey Tamila.
Teşebbüsçiniñ aytqanına köre, «Krım SOS» koordinatsion merkezine çevirilgenden soñ, o daqiqada 5-6 mektüp alıp başladı. Olardan büyük bir qısımı köçip kelgenlerge yardım köstermek isteginen bağlı. «Başından, yardım etecek adamlarnıñ sayısı, köçkenlerge nisbeten da çoq edi. Amma, referendumdan soñ, olarnıñ sayısı arttı. Bügnki künde bizim teşkilâtımız Qırımdan kelgen 600 adamğa yardım qolunı uzattı. Biz olarğa evni kiralamaq, Maydan vaqialardan soñra, «Serbest adamlarnıñ işnen temin etüvinen oğraşqan» merkez ile işbirlik qurıp, bazılarına iş meselesinde de yardım ettik», – dep añlattı Tamila.
«Krım SOS» iş yerlerinen bağlı imkânları ve vaqtınca ev meskennen temin etilüvi aqqında meraqlanğanlarnı içtimaiy ağlarda haberdar etti. Böyleliknen, Ukraina ve çetelde yarımadaki vaziyet aydınlatıla edi.
– Şimdiki vaqıtta Ukraina qıtasına köçkenlerniñ sayısı çoqmı?
– Bugünki künde qırımdan köçkenlerniñ sayısı bayağı eksildi, çünki arbiy dava zamanında, Kiyev ve Ukrainanıñ diger rayonlarına er şeyni qaldırıp köçken adamlar, devlet olarnıñ ihtiyacların temin etip olamağanını añladılar. Ebet, olarnıñ qalacaq yerleri bar ,biz olarnı informatsiya cietinden destekleymiz, amma olarnıñ çalışacaq yerleri ve evleri yoq. Onıñ içün köçkenlerniñ ekseriyeti keri qayta.
Bundan da ğayrı, qorantalarnıñ çoqusı yarımadağa taşınmaz mallar meseleleri sebebinden qaytalar. Şimdiki vaqıtta, Qırımda alış-veriş reyestleri qapalı, amma olar açılğan soñ, biz köçip kelgenlerniñ yañı dalğasını bekleymiz. Em de oquv yılı bitken soñ, oquv yurtlarğa kirecek yaşlar, balalarnıñ sayısı artacaqtır. Soñki vaqialarnı közge alsaq, köçken qırımtatarnıñ sayısı da artması mümkün.
–Mayıs 23 künü, Qırımdan köçkenlerniñ bütün ukrain keñeşinden soñ, nasıl neticelerni bekleysiñiz?
– Men bellesem, bu kibi tedbirlerni keçirmek kerek – bu kerçekten müimdir. Eñ esası siyasiy numayışqa çevirilmesin. Çünki keñeş saylavlar arfesinde ötkerile, em siyasetçilerniñ ekseriyeti tedbirni teşviqat içün qullana bileler. Biz epimiz añlaymız, siyasetçiler keñeşte iştirak etecekler ve belli bir siyasiy imtiyazlarnı qazanmağa isterler ve bir şeylerni yapmağa vade eteler, tedbirde de matbuat vastalarnıñ vekilleri de bulunacaqlar. Amma, saylavlardan soñ, vadeler yerine ketireleceklerimi yoqmı, belli degil.
– «Krım SOS» keñeşte iştirak etecekmi?
– «Krım SOS» bu işte faal iştirak etmeycegi aqqında qarar aldı, musafir olaraq qatnaycaqmız. Aynı zamanda, qırımlılarnıñ menfaatlarını «Kiyevdeki qırımtatar cemiyeti» teşkilâtı ve diger birleşmeler taqdim etecekler. Soñki vaqıtları körgenimiz kibi, qırımlılarnıñ köçüvini bazıları öz menfaatlarına qullanmağa tırışalar. Bu qırımtatarlarnen de bağlı, misal içün sürgünlikniñ hatıra künü arfesinde bazı siyasetçiler kendi küçlerniñ bayraqlarını da kötermege ya da beyanamelerni tarqatmağa niyetlendiler.
– Sizniñ fikiriñizce, qırımlılarnı ileride ne bekley?
– Mütehassıslarnıñ ekseriyeti aytqanı kibi, Qırımda vaziyet kerginleşecek, repressiyalar küçleşecek, maliye meseleleri açılacaq ve ilâhre. Amma, qırımlılar öz-özlerine doğrusını aytıp olamaylar. Bazı adamlar bar ki, «referendum»da Rusiyege qoşulmaları içün rey bergenlerini aytalar, amma eki aftadan yañlışqanlarını qayd eteler. Adamlar, ep bir yazda turistler keleceklerine işanalar, faqat ,yalılar bom-boş qalmaqta, Rusiye bu regionğa maliye taraftan yardım etecegine ümüt besleyler, ve bu keçici müddetni başlarından keçirmek kerek olğanını añlatalar.
Onıñ içün, umumen alsaq, yerliler ümütsizlikke qapalmaylar, amma, menimce eñ yaqın vaqıtta olarnıñ munasebeti deñişir. Amma, mesele şunda ki, adamlar soqaqlarğa çıqıp, öz itirazlarını serbest bildirip olamazlar – Rusiyede, bunıñ içün ceza belgilene.
Menden: «Devlet qırımtatarlar içün ne yaptı?», sorağanlarda, men pek keskin cevap berem, amma, mayıs 18 künü yüz bergen vaqialardan soñ, men esasını añladım, Ukraina iç bir vaqıt iç bir şeyni yasaqlamadı.
– Köçip kelgenlerniñ episini iş ve mesken ile teminlemege imkân barmı?
– Köçip kelgenlerniñ meselelerini ögrengen, işnen teminlegen devlet programması olmaq kerek, onıñ işine halqara teşkilâtlarnı da celp etmek mümkün ve iç olmadım bir de bir maliye destek kösterilmeli. Amma, şimdiki vaqıtta, bu kibi programma olmağanı sebebinden, bütün meselelerni öz küçümiznen çezecekmiz.
Kiyev – Qırımdan kelgenlerge yardım köstergen cemaat teşkilâtları yazğa yaqın köçüvlerniñ yañı dalğasını tahmin eteler. Yarımadanıñ tamır halqı qırımtatarlarnıñ sıqıştıruvları ep duyula. Ekspertlerniñ fikirince, Qırımdaki vaziyet kün-künden Şimaliy Qavqazdaki facialı vaqialarnı añdırıp başlay. Yarımadanı terk etken vatandaşlarnı ne beklegeni aqqında Qırım.Aqiqatqa «Krım.SOS» leyhasınıñ koordinatorı Tamila Taşeva ikâye etti.
Qırımlı Tamila Taşevanıñ «Krım SOS» leyhası fevral 27 künü teşkil etilip, yarımadada yüz bergen vaqialarnıñ kerçegini köstermek içün bir meydanğa çevirildi. Amma, birazdan soñra, koordinatsion merkezi oldı. «Referendum» keçirilmezden evel, leyha teşebbüsçileri ukrain ve halqara matbuat vastaları vekillerinen ve yarımadaki arbiy qısımlarnen faal çalıştılar. Bugünde bugün Tamila Taşeva mecburen yarımadanı terk etkenlerniñ meselelerinen oğraşa, olarnı Kiyev, Poltava, Jitomirde yerleşüvi ve abadanlaştıruvınen oğraşa.
«Elbette ki, Kiyevge kelgenlerge daa çoq diqqat ayıra bilemiz, olarğa gumanitar yardımını kösteremiz, amma, yarımadada qalıp, aqları bozulğan admlarğa da destek köstermege azırmız», – dey Tamila.
Teşebbüsçiniñ aytqanına köre, «Krım SOS» koordinatsion merkezine çevirilgenden soñ, o daqiqada 5-6 mektüp alıp başladı. Olardan büyük bir qısımı köçip kelgenlerge yardım köstermek isteginen bağlı. «Başından, yardım etecek adamlarnıñ sayısı, köçkenlerge nisbeten da çoq edi. Amma, referendumdan soñ, olarnıñ sayısı arttı. Bügnki künde bizim teşkilâtımız Qırımdan kelgen 600 adamğa yardım qolunı uzattı. Biz olarğa evni kiralamaq, Maydan vaqialardan soñra, «Serbest adamlarnıñ işnen temin etüvinen oğraşqan» merkez ile işbirlik qurıp, bazılarına iş meselesinde de yardım ettik», – dep añlattı Tamila.
«Krım SOS» iş yerlerinen bağlı imkânları ve vaqtınca ev meskennen temin etilüvi aqqında meraqlanğanlarnı içtimaiy ağlarda haberdar etti. Böyleliknen, Ukraina ve çetelde yarımadaki vaziyet aydınlatıla edi.
– Şimdiki vaqıtta Ukraina qıtasına köçkenlerniñ sayısı çoqmı?
– Bugünki künde qırımdan köçkenlerniñ sayısı bayağı eksildi, çünki arbiy dava zamanında, Kiyev ve Ukrainanıñ diger rayonlarına er şeyni qaldırıp köçken adamlar, devlet olarnıñ ihtiyacların temin etip olamağanını añladılar. Ebet, olarnıñ qalacaq yerleri bar ,biz olarnı informatsiya cietinden destekleymiz, amma olarnıñ çalışacaq yerleri ve evleri yoq. Onıñ içün köçkenlerniñ ekseriyeti keri qayta.
Bundan da ğayrı, qorantalarnıñ çoqusı yarımadağa taşınmaz mallar meseleleri sebebinden qaytalar. Şimdiki vaqıtta, Qırımda alış-veriş reyestleri qapalı, amma olar açılğan soñ, biz köçip kelgenlerniñ yañı dalğasını bekleymiz. Em de oquv yılı bitken soñ, oquv yurtlarğa kirecek yaşlar, balalarnıñ sayısı artacaqtır. Soñki vaqialarnı közge alsaq, köçken qırımtatarnıñ sayısı da artması mümkün.
–Mayıs 23 künü, Qırımdan köçkenlerniñ bütün ukrain keñeşinden soñ, nasıl neticelerni bekleysiñiz?
– Men bellesem, bu kibi tedbirlerni keçirmek kerek – bu kerçekten müimdir. Eñ esası siyasiy numayışqa çevirilmesin. Çünki keñeş saylavlar arfesinde ötkerile, em siyasetçilerniñ ekseriyeti tedbirni teşviqat içün qullana bileler. Biz epimiz añlaymız, siyasetçiler keñeşte iştirak etecekler ve belli bir siyasiy imtiyazlarnı qazanmağa isterler ve bir şeylerni yapmağa vade eteler, tedbirde de matbuat vastalarnıñ vekilleri de bulunacaqlar. Amma, saylavlardan soñ, vadeler yerine ketireleceklerimi yoqmı, belli degil.
– «Krım SOS» keñeşte iştirak etecekmi?
– «Krım SOS» bu işte faal iştirak etmeycegi aqqında qarar aldı, musafir olaraq qatnaycaqmız. Aynı zamanda, qırımlılarnıñ menfaatlarını «Kiyevdeki qırımtatar cemiyeti» teşkilâtı ve diger birleşmeler taqdim etecekler. Soñki vaqıtları körgenimiz kibi, qırımlılarnıñ köçüvini bazıları öz menfaatlarına qullanmağa tırışalar. Bu qırımtatarlarnen de bağlı, misal içün sürgünlikniñ hatıra künü arfesinde bazı siyasetçiler kendi küçlerniñ bayraqlarını da kötermege ya da beyanamelerni tarqatmağa niyetlendiler.
– Sizniñ fikiriñizce, qırımlılarnı ileride ne bekley?
– Mütehassıslarnıñ ekseriyeti aytqanı kibi, Qırımda vaziyet kerginleşecek, repressiyalar küçleşecek, maliye meseleleri açılacaq ve ilâhre. Amma, qırımlılar öz-özlerine doğrusını aytıp olamaylar. Bazı adamlar bar ki, «referendum»da Rusiyege qoşulmaları içün rey bergenlerini aytalar, amma eki aftadan yañlışqanlarını qayd eteler. Adamlar, ep bir yazda turistler keleceklerine işanalar, faqat ,yalılar bom-boş qalmaqta, Rusiye bu regionğa maliye taraftan yardım etecegine ümüt besleyler, ve bu keçici müddetni başlarından keçirmek kerek olğanını añlatalar.
Onıñ içün, umumen alsaq, yerliler ümütsizlikke qapalmaylar, amma, menimce eñ yaqın vaqıtta olarnıñ munasebeti deñişir. Amma, mesele şunda ki, adamlar soqaqlarğa çıqıp, öz itirazlarını serbest bildirip olamazlar – Rusiyede, bunıñ içün ceza belgilene.
Menden: «Devlet qırımtatarlar içün ne yaptı?», sorağanlarda, men pek keskin cevap berem, amma, mayıs 18 künü yüz bergen vaqialardan soñ, men esasını añladım, Ukraina iç bir vaqıt iç bir şeyni yasaqlamadı.
– Köçip kelgenlerniñ episini iş ve mesken ile teminlemege imkân barmı?
– Köçip kelgenlerniñ meselelerini ögrengen, işnen teminlegen devlet programması olmaq kerek, onıñ işine halqara teşkilâtlarnı da celp etmek mümkün ve iç olmadım bir de bir maliye destek kösterilmeli. Amma, şimdiki vaqıtta, bu kibi programma olmağanı sebebinden, bütün meselelerni öz küçümiznen çezecekmiz.
