Qırımlı faal Riza Asanov yanvarniñ 2-nde «Tavrida» yolunı videoğa çıqarğanda kim olğanı belli olmağan insanlar tarafından ücümge oğrağanını bildirdi. Şu künü politsiyağa ariza berdi, yanvarniñ 5-nde «Serbest Qırım» areketiniñ faalleri Qarasuvbazarda toplaşıp, tahqiqat esnasını açıq yaptırmaq içün Qırımnıñ Rusiye prokuraturasına muracaat etmege qarar berdi.
Qırımnıñ Rusiye politsiyası bu adiseni daa izaatlamadı. Riza Asanov 2018 senesi noyabr ayında Qara deñizde Rusiye tarafından zapt etilgen ukrainalı askerlerge yardım köstergen edi. O, esas Ukrainağa kelip, Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında ücümnen bağlı suallerge cevap bere ve rusiyeli cemaat faali Mark Galperin ile beraber ukrainalı askerlerge kösterilgen yardım aqqında tarif ete.
– Riza, ücüm künü tam olaraq ne oldı?
Birisi soñki ihtar olğanını ayttı, ekincisi ise: «Bir daa körüşkenimizde can bereceksiñ» dedi.Riza Asanov
Asanov: 2019 senesi yanvarniñ 1-nde «Tavrida» yolu açıla, dep resmiy şekilde ilân etilgen edi. Yanvarniñ 2-nde saba soyumnı avtostantsiyağa alıp kettim, yoldan keçip, maşinalar az olğanını kördim. Tuvğanımnı avtostantsiyada qaldırıp qayttım. Yanımda cep telefonım, ştativ bar edi, video çıqarmağa istedim. Birinci noqtanı çıqarıp, ekincisine keçtim, ve 9:17-de – bu daqqada qaydım toqtaldı – sağ omuzımda acı is ettim, tayaqqa oşağan bir şey kördim, şu daqqada başıma urdılar ve esimni coydım. Özüme kelsem – başımnı maşina altına qoyğanlar, seslerini eşittim. Birisi soñki ihtar olğanını ayttı, ekincisi ise: «Bir daa körüşkenimizde can bereceksiñ» dedi. Sağ qolum çalışmay edi, faal, uquqçılarğa telefon etmege tırıştım, amma yanvarniñ 2-nde er kes işte degil edi. Advokat maña mesleat berdi, hastahanege kettim, eziklerim qayd etildi. Politsiyada ariza yazdım ve, bilgenime köre, bu ücümnen bağlı cinaiy iş açıldı.
– Sizce, bu dava ne olacaq?
Asanov: Advokatlar dedi ki, hastahanege yatmağan olsam, kimse qıdırmaycaq bile. Anda 21 kün yatsa edim, orta ağırlıq beden zararları olaraq sayılır edi, ve politsiyanıñ başqa çaresi olmaz edi. Endi bir çoq insan ücümden sebep Qırımnı terk etkenimni ayta, amma bu kerçek degil. Bizge teşkerilgen menbalardan malümat keldi, Rusiye Ceza kodeksiniñ 276-ncı maddesine istinaden – casuslıq – tahqiqattan evel teşkerüv başladı.
– Bunıñ sebebi ne ola bile?
Asanov: Başta añlamağan edik, soñra belli advokatlarnen, şu cümleden rusiyeli mütehassıslarnen bağlandım. Olar Qırımda foto çıqarıp içtimaiy ağda derc etken er bir insan casuslıq yapa, çünki Avropada ve Amerikada bu fotoresimni körip, sanktsiyalar kirseteler. Maddeniñ yañı metninde aytıla ki, çetel devleti, teşkilâtı ya da vatandaşına berilgen ve Rusiye Federatsiyasına maddiy zarar ketirgen malümat casuslıq sayıla. Bu birinci sebep. Variantlarnı baqqan edim: siyasiy mabüs olaraq 20 yılğa apiske alınmaq ya da başqa yerde küreşip faydalı olmaq? Çeh atalar sözü bar: «Ölü vatanperverniñ vatanına faydası olmaz».
– Yani «Tavrida» yolunıñ videoğa çıqarılması ücümniñ sebebi degil edi?
Ücüm ukrainalı askerlerge yardım etmek içün kerçekleştirgen Moskva ziyaretimiznen bağlı ediRiza Asanov
Asanov: Yoq-yoq. Mence, aksine, ruslar da fayda körer edi, çünki yol açılmadı kibi öşeklerni men bozar edim. Ücüm ukrainalı askerlerge yardım etmek içün kerçekleştirgen Moskva ziyaretimiznen bağlı edi, çünki FSB hadimlerinen bu meseleni laf etken edim.
– Moskvada er şey nasıl keçti? Sizge qarşı bir şey yapıldımı?
Asanov: Asılında, ruslardan afu soramam kerek: Rusiye – Skabeyeva, Solovyev ve Qırımda körgen insanlar olğanını tüşüngen edim. Moskvağa kelsem, andaki insanlar pek namuslı eken. Bir qadın yanıma kelip dedi: «Afu etiñiz, siziñ nefretiñizge lâyıqmız». Men şaşıp qaldım. Poçtada eki qadın kelip, bizge yardım etmege başladı, añladım ki – Rusiye – Putin degil. Deñizcilerni aytsaq, askerlerni azaplarğa oğratmadılar. Şimdi olarnı adiy mabüs olaraq kösterecek olalar, çünki bütün dünya olarnı cenk esiri dep saya. Tecribemizde tevqiften mahkeme başlağanına qadar bir yıldan az keçmey – siyasiy sebepleri olğan er bir dava öyle. Putin içün bu bir mal. Dünya oña baqmay, kimse dost olmağa istemey, o, aydut kibi areket ete. Onıñ reineleri bar – bugün olarnıñ sayısı 107-ge yetti – olarnı qullanıp, özüne şarait yarata.
– Rusiyede faallerge ücüm etelermi, Mark?
Akimiyet begenmegen er bir insan ya kötekke oğray, ya da taqip etileMark Galperin
Galperin: Er yerde. Dostum Reutov şeerinde köteklendi – vatandaş aqları oğrunda küreşken edi, mal-mülk saipleriniñ birligini qurıp, kira fiyatını eksiltti, mafiya qurulışlarnıñ kârlarını eksiltti. Akimiyet begenmegen er bir insan ya kötekke oğray, ya da taqip etile. Adiy cinaiy maddelerge istinaden apiske alınğan siyasiy mabüsler bar – olarğa narkotik ve ilâhre qoyula.
(Metinni Vladislav Lentsev azırladı)
Aleksandr Golubov, Qırım.Aqiqat Radiosınıñ alıp barıcısı
