Rusiye nezaretindeki Qırım mahkemelerinde, faaler mıtlaq ziyaret etken bir qaç cinaiy dava bar. Olarnıñ arasında, Mustafa Degermenci iştirak etken,“fevral 26-sı davası”. Oña dört yarım yıllıq şartlı tevqif mahküm etildi, olardan ekisini o Aqmescit SİZOsında keçirdi. 2017 senesi noyabr ayından “ziyareti farz olğan mahkeme oturışları” cedveline “Veciye Kaşka davası” qoşuldı. Bu davanıñ dört iştirakçilerinden birisi - Mustafanıñ babası, Beki Degermencidir. Evel oğlu oturğan SİZOda, Bekir ağa bir yıl, eki ay ve bir kün keçirdi.
2019 senesi yanvar soñunda Bekir Degermenciniñ sıñırlav tedbirini ev tefqifine deñiştirdiler, ayağına bilezlik taqtırdılar, öz azbarından çıqmağa yasaqladılar. Endi onı er mahkeme oturışına “şahsiy naqliyat” ile taşıylar - Rusiye Federal cezalarnı eda etüv hızmetiniñ maşnasınen. Bekirniñ qadını ve Mustafanıñ anası, Aliye Degermenci, evlerinde “siyasiy mabüsler topnen” olğanı aqqında şaqalaşa.
Tek acımıznı paylaşmaq degil de, biznen quvançımıznı da bölmege kelgen insanlarnıñ yüzlerine baqqanda, eki qat ziyade keyf köterile, küçümiz artaAliye Degermenci
Aliye hanege kirip, qapını sıqıp qapata. Bu - olarnıñ Suvuq sala (Gruşevka) köyündeki evleride intervyü yazması içün boş olğan yekâne oda. Ev musafirlernen tolu. Onıñ aqayı Bekirni apishaneden yibergenlerinden eki aftadan çoq keçti, amma adamlar ep kelip tura. Episi onı körip hayırlamağa istey. Onıñ özüniñ ise, sıñırlav tedbirleriniñ şartlarına köre, intervyü bermege aqqı yoq, bunıñ içün biz Aliyenen subetleştik.
“Niayet halqımıznıñ küçük olsa da, amma bayramı oldı. Tek acımıznı paylaşmaq degil de, biznen quvançımıznı da bölmege kelgen insanlarnıñ yüzlerine baqqanda, eki qat ziyade keyf köterile, aqaylarımız qabaatlı olmağanını tasdıqlamaq içün küç arta”, - dey Aliye.
Bekir Degermenci, Ruslan Trubaç ve Kazim Ametov ev tefqifine yiberilgen kününi hatırlağanda, Aliye, aqayınıñ yanına bayağı vaqıt barıp olamağanını aytıp berdi.
“Onı daa ketirip yetiştirmegen ediler, evimiz ise endi soy-sop ve dost ile tolu edi. O basamaqqa kirgeninen, men birden yanına barıp olamadım. Onı sarıp aldılar, hayırlap başladılar, Bekir er kesnen şaqalaşa edi. Tek sabağa yaqın, er kes tarqalğan soñ, biz quçaqqlaşıp oldıq. Adamlarğa qol tutqanları içün ğayet minnetdarım. Bunsız pek qıyın olacaq edi. Sanki bütün Qırım menim musafirim oldı”, - dep hatırlay o.
Sıñırlav tedbiri deñiştirilgeninden soñ bir qaç afta keçti, amma Degirmenci evine alâ daa musafirler kelmekte. Plitada çaynik ep qaynamaqta edi, qadınlar qave tarqata edi. Subetler, külgü ve quçaqlaşuvlar. Kirişte onlarca ayaqqap. Mışıq İvan Bekiroviç bile, evde bu qadar adam olğanına alıştı. Bekir ve Aliye qızı, Mavile Degermenci onı ep azbarğa çıqarğanına baqmadan.
2017 senesi noyabrniñ 23-nde Aqmescitte Rusiye quvetçileri Kâzim Ametov, Asan Çapuh, Ruslan Trubaç ve Bekir Degermencini tutıp aldı. Olar Türkiye vatandaşı Yusuf Aytandan para talap etüvde şeklene. Tutılıp alınğanlarnıñ advikatlar ve soyları, dava uydurılğan dep bildire. Olarnıñ aytqanına köre, faalciler qırımtatar milliy areketi veteranı, 83 yaşındaki Veciye Keşkağa yardım etmek istedi.
Faalciler, Yusuf Aytan Kaşka qorantasında yedi biñ dollar borcğa alıp qaytarmağanını ayta. Bu malümatnı Veciye apteniñ tornu Aliye Kaşka da tasdıqlay. Dört faalci, Aytandan aqça qaytarmağa talap etti. İmaye aytqanına köre, o razı oldı ve Aqmescit kafelerinden birinde körüşüvni tayinledi. Qırımtatar faalcileri kelgeninen, olarnı rusiye quvetçileri tutıp aldı. Şu arada “acele yardım” maşnasında Veciye Kaşka keçindi.
Oña qaraman dey ediler. Bir yıl Veciye Kaşkasız (süret toplamı)
Bekir Degermenci 59 yasında, o pensiyalı, astma hastalığı ve üçünci gruppa saqatlığı bar. Bekir Degermenci ağır alda hastahanege tüşkende, SİZOda bulunğanı bir ay da olmadı. Üç kün komada edi. Essiz alına baqmadan, Bekirni üç rusiye quvetçisi qaravullay edi, oña ne tuvğanları, ne de advokatlarnı yibele ediler. Bütün haberlerni apayı tek ekim aytqanından bile edi.
2015 senesi, Mustafa Degermenciniñ cinayet davası açılğanda, anası Aliye, mahkeme oturışlarına barmaq içün, işinden ketmege mecbur oldı. Keççe o oğlunıñ davasında içtimaiy imayeci oldı. Böylece, oturış vaqtındaki qısqa körüşüvlerniñ yerine, Aliye oğlunı SİZOda aftada bir kere körmege imkânı bar edi. SİZO aqqında ne Bekir, ne de Mustafa qorantasına aytmamaqnı afzal köre.
“Men bunı müthiş tüş kibi unutmağa isteyim”, - dey aqayınıñ sözlerinden Aliye. Ve sofra başında apis aqqında laf çıqsa, onı şaqağa çevirmege tırışqanını ayta.
Şimdi Bekir Degermenci ev tevqifinde buluna, oña iş künleri üylegece hastahanege barmağa ruhset berildi. “Er şeyniñ bir hayırı bar - aqayım türmede sigardan vazgeçti”, - dey Aliye.
