"Qırım platforması" sammitiniñ ertesi künü, avgutsnıñ 24-nde, Rusiye quvetçileri işğal etilgen Qırımda 6 qırımtatarnıñ evinde tintüv keçirdi. Şu künü saba Bağçasarayda ve Bağçasaray rayonında qırımtatarlarnıñ Ruslan Asanov, Seydamet Mustafayev, Remzi Nemetulayev, Abdulmecit Seytumerov, Amethan Umerov ve Eldar Yakubovnıñ evlerinde tintüv keçirildi. Bundan soñ erkekler yaqalandı. Şu künü Rusiyeniñ nezareti altında olğan Aqmescitniñ Kiyev rayon mahkemesi üçüni – Ruslan Asanov, Amethan Umerov ve Remzi Nimetulayevni eki ayğa tevqif etti. Belli olğanı kibi, olar Rusiye Ceza qanunnamesiniñ 205.5 maddesiniñ birinci ve ekinci qısmına binaen (terrorristik teşkilâtnıñ faaliyetini teşkil etüv ve teşkilâtnıñ faaliyetinde iştirak etüv) qabaatlanğan.
Tintüvlerden soñ yaqalanğan kişilerni FSB-niñ Aqmescitteki idaresine ketirgenler. Bunı uquq qoruyıcı Lutfiye Zudiyeva aytıp bere. Anda tahqiqat areketleri keçirilgen. Yaqalanğanlar qabaatını tanımaqtan ve özüne qarşı şaatlıq etmekten red etkenler.
"Olarnıñ episi qabaatnı tanımaqtan red etti. RF Anayasasınıñ 51-nci maddesine atfı etip başlanğıç tahqiqat basamağında er angi şaatlıq etmekten red ettiler ve mahkemede çıqışta bulunmağa azırlanalar. Üçüne sıñırlama tedbiri tayin etildi. Olarnı oktâbrniñ 23-ne qadar Aqmecitniñ 2-nci SİZO-sına yolladılar. Bu yañı tahqaqt tevqifhanesi", - dep bildirdi Zudiyeva.
Yaqalanğan diger üç kişige sıñırlama tedbirini mahkeme avgustnıñ 25-nde tayin etti. Mahkeme binası yanında ise kelgen faallerni kütleviy şekilde yaqalap başladılar. Belli olğanı kibi 23 kişi yaqalanğan.
Ne advokat, ne uquq qoruyıcılar cinayet davanıñ materialları ile daa tanışıp olamadılar, bunıñ içün qabaatnıñ sebebi ne olğanını bilmeyler. Advokat Emil Kurbedinov davanı uydurma dep saya.
"Böyle qabaatlavlarnıñ maqsadı FSB-nıñ uquq qoruyıcılarnı ve faallerni cemiyetke terrorcı kibi köstermektir. Bunıñ içün terrorist yarlığı saylanğan. Onın ne uquqiy, ne qanuniy esası bar, şu cümleden RF milliy qanunları çerçivesinde de", - dep bildirdi Kurbedinov.
Onıñ sözlerine köre, daa 2005 senesi Rusiye "Terrorcılıqqa qarşılıq aqqında" qanun qabul etken ve bu qanunda terroristik teşkilât kibi añlamnı qayd etken. Hizb ut-Tahrir bu tarifke kirmey, dep bildirdi advokat.
"Bugünge qadar bu qanunğa köre Hizb ut-Tahrir terroristik teşkilât kibi tanılmağan edi. Bu qanun terrorcılıq ve terroristik areketler ealini qorqutmaq maqsadınen yapılğan belli bir zorbalıq areketleri olğanını bildire. İmayemiz altında olğan şahıslarnıñ iç birisi böyle areketlerde qabaatlanmağanını pek yahşı bilemiz. Elbette bu terrorcılıqnı manaçıq etip başqa fikirde olğanlarnı, hususan da qırımtatarlarnı taqip etüvdir", - dep bildirdi Kurbedinov.
Ukrayina Mustaqilligi kününde altı qırımtatarnıñ yaqalanması Rusiye quvetçileriniñ Qırım platforması sammitine cevabıdır, dep ayta Zudiyeva.
"Aynı böyle qarşılıq 2021 senesi edi. O vaqıt qırımtatar siyasetçisi, Qırımtatar Milliy Meclisiniñ birinci reisi Narimn Celâl yaqalanğan edi. Aynv yaqalav keçken sene avgust ayında olğan jdi. O vaqıt faal Enver Kroş, cemaat jurnalisti Vilen Temeryanov ve Canköy rayonınıñ diger sakinleri yaqalanğan edi. Bu sene vaqialar kene tekrarlana", - dep saya uquq qoruyıcı.
Belli bir tarihler yaqalavlarnıñ esas sebebi degil, dep ayta Zudiyeva. Onıñ fikrince, Rusiye quvetçileriniñ reberligine köstermesi kerek olğan er üç ay köstergiçleri bar.
"Bunıñ içün küzde qırımtatarlarnıñ ve Qırımnıñ diger sakinleriniñ evlerinde tintüvler bekleymiz", - dey bildire Zudiyeva.
Onıñ malümatına köre, RF ceza Qanunnamesiniñ 205.5 maddesine köre Qırımda artıq 110 kişi yaqalanğan ve mahküm etilgen.
"Bu Qırımdaki eñ büyük cinayet davası paketidir. Ve bu FSB-nıñ red etmeycegi bir bir tecribedir, çünki bu Rusiye quvetçileriniñ "mantar tarlasıdır". Elimizden kelgeni bu insanlarnıñ taqdiri aqqında aytıp bermektir, bu mahkeme davalarını közetmek ve aydınlatmaqtır ve diger siyasiy allarda bu mesele al etilecegine inanmaqtır", - dep qayd etti uquq qoruyıcı.
Yaqalanğa beş kişi "Qırım birdemligi" cemaat birleşmesiniñ faalleridir. Bular Remzi Nimetulayev, Ruslan Asanov, Seydamet Mustafayev, Amethan Ümerov ve Eldar Yakubov. Yaqalanğan daa bir kişi siyasiy mabüsler Seytumer ve Osman Seytumerovlarnıñ ağası Abdulmecit Seytumerovdır.
Rusiyeniñ Ukrayinağa qarşı büyük istilâsı başlanğan soñ Qırımda insanlarnıñ taqip etilmesi daa ziyade oldı, dep saya uquq qoruyıcılar. Lutfiye Zudiyevanıñ sözlerine köre, cenk er kesniñ "terrorist" olaraq adlandırıla bilmesini köstergen.
"Terrorist yarlığı oca, ekim ve başqalarına taqıla bilecegini şimdi er kes pek yahşı añlay. Yalıñız Qırımda degil, Ukrayinanıñ bütün topraqlarında. Olar mustaqil jurnalistlerniñ faaliyetini toqtatmaq tırışalar, iç kimse Qırımda neler olğanını bilmemesi içün vaqialarnı aydınlatqan er kesni sustırmağa tırışalar. Şunıñ içün taqip etüvler devam etecek. Bundan ğayrı, böyle etip bu faaliyetniñ ileride inkişaf etmesini toqtatmaq isteyler. Amma neticede er şey aksine ola", - dep bildirdi Zudiyeva.
ZMINA insan aqları merkezinde Rusiye terrorcılıqqa qarşı qanunlarını qırımtatar faalerini, uquq qoruyıcılarnı ve din erbaplarını taqip etmek içün qullanğanını bildirdiler. Qırım işğaliniñ devamında 106 Ukrayina vatandaşı dersiñ Hizb ut-Tahrir teşkilâtına alâqası olğanı içün basqılarğa oğratıldı. Uquq qoruyıcılar bunıñ tezden bitmesine Qırımnıñ işğalden azat etilmesi yardım ete bile, dep sayalar.
MALÜMAT: Ukrayinağa qarşı Rusiye silâlı ücümi 2022 senesi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.
Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.
Rusiye Ukrayinağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnıküzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://d3454ggyqnys2v.cloudfront.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
Qırımnıñ Rusiye tarafından işğal etilüvi
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
