Köy ocası zenaatınıñ ğururnen aytılğan zaman uzaq keçmişte qaldı. Bugünde köy meklepleriniñ kollektivleri esasen pensioner ve qadınlardan ibarettir – bunıñ sebebi pek ufaq aylıqlar.
Qırım mekteplerindeki ocalar ayda orta esapnen 15-25 biñ ruble alalar. Er şey iş yüküne, iş stajina ve mektep müdiriyetiniñ birine meyiline bağlıdır. Şunıñ içün adetince 20 biñ ruble aylıqnı büyük staji olğan ocalar ala. Genç mütehassıslar içün 12-15 biñ ruble qazanalar.
Keçenlerde tanışımnı kördim, onıñ qızı pedagogika aliy oquv yurtunı bitirip, mektepke işke kirdi. Sorayım, şini becerip olamı, begenemi, yoqmı. Anası dey, qızı mektepten ketken çünki aylığı 12 biñ edi ve şimdi bazarda satıcı oıp çalışa. Ve bu pek sıq-sıq olğan bir şey. Pedagogika oquv yurtlarınıñ mezunları mektepke ketmege bile tüşünmeyler, çünki evelden anda ne olacağını bileler.
Qırımdaki bir çoq oca esas işine zarar ketirip, daa başqa işnen oğraşmağa mecbur olalar – kim repetitor olıp, yardımcı hocalıqnen oğraşa, bazıları qoşumça çalışuvnen yed oğraşalar. Nasıldır etip sağ qalmaq kerek de. Köylerde ocalar azmı çoqmı ziyade iş almaq içün bir qaç fenden ders bereler. Neticede tasilniñ keyfiyeti zarar köre.
Qırımdaki bir çoq oca esas işine zarar ketirip, daa başqa işnen oğraşmağa mecbur olalar – kim repetitor olıp, yardımcı hocalıqnen oğraşa, bazıları qoşumça çalışuvnen yed oğraşalar
Soñra, kütleviy haber vastalarında köy mekteplerinde mukâfat ücretiniñ suistimalı aqqında oquğanda asla ayrette qalmaysıñ. Bellesem, bazıda mektep müdirleri böyle bir şeyni, ocalar ketmemesin dep yapalar.
Qırımnıñ aliy oquv yurtları abituriyetler ve studentler içün talaplarını biraz tüşürgeni köy mekteplerniñ mezunlarını qurtara. Amma, gumanitar fakültetlerde tasil saasında bazı meseleler olğanını daa qulaq asmasalar, hassas fakültetlerde böyle bir şey yoq. Bunıñ neticesi de, bu zenaatlarğa abituriyentler yetmey, bücetke bile. Mında birinci ya da ekinci sessiyadan oquvdan çıqarılğanlarnıñ sayısı yoñ çoq.
Böyle şaraitte em cısmen, em ruhiy ceetten qıyın
Genç mütehassıslarnıñ mektepke ketmeleriniñ sebebi yalıñı ufaq aylıq degil. Yazıq ki, amma kettikçe ocalarnıñ aqları ep azlaşa, mecburiyetleri ise ziyadeleşe. Böyle şaraitte em cısmen, em ruhiy ceetten qıyın.
Mekteplerge mütehassıslarnı celp etmek maqsadınen, 2020 senesinden başalp Qırım «Yurt ocası» Rusiye programmasına qoşuldı. Qırımnıñ kuçuk şeer ve köylerine köçken ocalar, programma iştirakçileri 1 million reble bir defa berilgen nefaqa ala bileler. 2021 senesi Qırımnıñ 10 mesken yerinde bu programma boyunc 33 vakansiya açıldı.
Nasıl vakansiyalar olğanını baqmağa istedim. Söz, köy mektepleri aqqında ketkenine emin edim. Amma közü qayttı. Vakansiyalarnıñ aman-aman yarısını Yalta, Aluşta vu Sudaq mektelperi alğan. Amma programmağa köre, yurt ocası çalışmalı!
Mına böyle şekilde köy mektepleri yaşay: «sağ qalmaq emir etildi» printsip boyunca.
Zarema Seitablayeva, qırımlı, bloger (müellifniñ adı ve soyadı telükesizlik maqsadınen deñiştirildi)
«Fikir» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün