"Fevralniñ soñundan bugünge qadar menim yaşımdaki çevrelerdeki laflar sadece bir şey aqqında", – dep yaza Qırım.Aqiqatqa 20 yaşındaki Aqyarlı bir oquyıcı. Onıñ sözlerine köre er kesniñ tilinde olğan mevzu Ukrayina vatandaşı pasportınıñ alınmasıdır. Aqyarlınıñ ikâyesi ve Rusiyeniñ Ukrayinağa qarşı devam etken cenk (Rusiyede "mahsus operatsiya" kibi adalndırıla) şaraitinde Qırım yarımadasınıñ sakinleri içün Ukrayina pasportını alma yolları aqqında bu maqalemizde oquñız.
«Allahqa inandım deseñ olur»
Rusiyeniñ Ukrayinağa keniş mıqyaslı istilâsınıñ başlaması ile Aqyar sakini Maksim (telükesizlik maqsadınen kerçek adı deñiştirilgen) Ukrayina pasportını almağa istep başlağan.
Birden eki oturğıç üstünde oturmaq, kritik vaziyette taraf deñiştirmek ve Ukrayina vatandaşlığını almaq ıntıluv kibi körüne bilir
"Birden eki oturğıç üstünde oturmaq, kritik vaziyette taraf deñiştirmek ve Ukrayina vatandaşlığını almaq ıntıluv kibi körüne bilir. Amma kendimniñ ve dostlarımnıñ örneginde sizni inandıra bilem, bu böyle degildir. 2014 senesinden başlap qayd etilip olacağıñ şübelidir, ana-babañ sennen sıñırğa ketmeycek ve bu kibi diger laflarnı eşitkeniñ yoluñdan şaşırta. Uzun müddet bunıñ böyle olğanına inana edim, oturıp malümatnı teşkermey edim. Amma menim yaşdaşlarımınıñ arasında "kerek" bar edi. 18 yanışı toldurayım, kendim keterim - ne olsa olsun", - dep yaza Maksim.
Amma 18 yaşını tolrdurğan soñ ketip olamağan, çünki COVID-19 qırğınlığı başlağan ve Maksim buña soñrağa qaldırğan. Şimdi ise buña büyük hata dey. Rusiyeniñ Ukrayinağa keniş mıqyaslı istilâsınıñ başlaması ile Maksim Ukrayina qanunlarına köre kereksiz sayılğan Qırımda berilgen Rusiye pasportınıñ qapqanına tüşkenini añlağan.
"Böyle allarda ukrayin pasportını alğan yoqsa Ukrayina tarafdarı olğan senden büyükçe arqadaşlar yardımğa kele. Olar deyler: sen de bunı yapıp olursıñ, men de sen kibi vesiqalarnen yaptım, aqır-soñu sen de Ukrayina vatandaşısıñ", - dep devam ete Maksim.
Nasıl devam etecegini añlamaq içün Maksim Ukrayina qanunlarını ögrenip başladı. O, Rusiye pasportı ile barıp olacaq memleketlerdeki Ukrayina elçilikleriniñ elektron poçtalarına yazıp başlağan. Cevaplar almağan, amma buña baqmadan yazmağa devam etken.
"İyünniñ 10-nda çetelde em iç em çetellik Ukrayina pasportını almağa imkân bergen deñev leyha çıqa. Şu künü Allahqa inandım deseñ olur, bu qadar çoq nafile yazmağanım, eşittiler", - dep hatırlay o.
Pasportsız vatandaşlar
Şimdi bizge 18 yaşına yetken, Ukrayina vatandaşı pasportını alamağan ve 2022 senesi fevralniñ 24-nece işğal etilgen topraqlarda yaşağan çoq adam muracaat ete
"Qırımda doğğan, Ukrayina doğum şeadetnamesini alğan, ana-babası Ukrayina vatandaşları olğan adamlar Ukrayina vatandaşlarıdır, amma işgal sebebinden olarnıñ episi Ukrayina vatandaşı pasportını alamadılar, - dep qayd ete ZMINA insan aqları merkeziniñ idarecisi Alöna Luneva. - Şimdi bizge 18 yaşına yetken, Ukrayina vatandaşı pasportını alamağan ve 2022 senesi fevralniñ 24-nece işğal etilgen topraqlarda yaşağan çoq adam muracaat ete. Olar işğal etilgen topraqtan ya da Ukrayinanıñ nezaretinde olğan topraqlarğa, ya da üçünci memleketlerge ketmege isteyler".
Lunevanıñ sözlerine köre, olarnıñ qullana bilecegi variant Ukrayinağa qaytmaq içün şeadetname. Bunıñ içün şahıs Ukrayinanıñ konsullıq idaresine ya da çetel diplomatik idaresine muracaat etmeli ve bu kibi şeadetnameniñ alınması içün ariza ve vesiqalar bermeli.
Böyle vesiqalar: doğum şeadetnamesi ve ana ve babanıñ pasportlarınıñ kopiyaları. Amma ekspertler olğan bütün vesiqalarnı almağa tevsiye eteler, çünki bu şahsiyetniñ aynılanması içün yardım ete bile.
Qırımlılarnıñ şahsiyetini aynılama vesiqalarnıñ resmiyleştirilüvi vaqtında eñ çoq rastkelgen meseledir
"Qırımlılarnıñ şahsiyetini aynılama vesiqalarnıñ resmiyleştirilüvi vaqtında eñ çoq rastkelgen meseledir. Protseduranıñ özü deñişmedi deseñ olur. İç pasportınıñ yapılması içün ariza berilgen soñ qırımlı mümkün olğan sicillerde teşkerilip aynılanacaq. Amma ilk sefer pasport alğan 20 yaşındaki qırımlı ukrayin sicillerinde olmaycağını añlaymız. Şimdilik aynılama içün sadeleştirilgen mehanizm yoq, eskiy mahanimzm qullanıla", - dep añlata QırımSOS uquq qoruyıcı teşkilâtınıñ adliyecisi Anastasiya Kalinina.
Ukrayina prezidentiniñ Qırım MC-deki daimiy temsilciliginiñ uquq bölüginiñ reberi Ölga Kürişko dey ki, ameliyatta qırımlılar Qırımda berilgen rusiye pasportı ile Belarus, Türkin ya da Ermenistanğa keteler.
Eskpert qayd ete ki, Rusiye çetellik pasportı olmağan vatandaşlarını memleketten yibermey. İstisna tek Belarus. Anda qırımlılar çetellik pasportı olmasa da kete bileler. Belarusqa kelgen soñ ise Ukrayina konsullığına muracaat etip Ukrayinağa qaytmaq içün şeadetname ala bileler.
Pasport qapqanı
Ekspertlerniñ aytıp bergeni ekinci yol Aqyarlı Maksimniñ mektübinde añılğan deñev merkezidir. Şimdi böyle merkez Varşavada bar.
"Protsedura aynı olacaq. Yani Devlet köç hızmeti şahsiyetni teşkerecek. Amma böyle alda biraz qolayca. Çünki adam konsullıq müessisesine muracaat etkende ve oña red etilgende bu qayda temiz etilecegi belli degil", - dey Alöna Luneva.
Daa çeteldeki ukrayin diplomatik müessiselerge muracaat etmek mümkün. "Olar iç pasportlarnı yapıp olğanına dair buyurıq yoq, amma er alda biz tevsiye etemiz", - dey Anastasiya Kalinina.
Aynı zamanda, arizazanıñ berilmesi ile vesiqanıñ alınması arasında 2-3 ay keçe belecegini köz ögüne almaq kerek.
Aqyarlı Maksim ukrayin pasportınıñ alınması meselesini onıñ yaşdaşlarını raatsızlağan kün mevzusı olğan mesele adlandıra.
Sevastopoldan olan Maksim Ukrayna pasportunun alınması məsələsini həmyaşıdlarını narahat edən ən aktual məsələlərdən biri adlandırır. “Bu sual absurd təsadüf nəticəsində Krım-Rusiya pasportunun tələsinə düşmüş mənim yaşımda olan bütün tanışların 99%-ni kemirir”, o əmin edir.
MALÜMAT: Ukrayinağa qarşı Rusiye silâlı ücümi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.
Aprelniñ başında Moskva Ukrayina şimalinde faal olğanını toqtattı, dep bildirdi. Tezden Ukrayina akimiyeti Kıyiv, Çerniğiv ve Sumı vilâyetinde Rusiye arbiyleri qalmadı, dep ayttı.
Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.
Rusiye Ukrayinağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnıküzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
