Evelleri Qırımnıñ "Rusiyeniñ bir qısmı" olğanını degen Letoniya Daugavpils şeeriniñ başı Andreys Elksninş, Ukrayinada, hususan da Buçada silâsız adamlarnıñ öldürilmesinde öz arasında anlaşıp olamağan Ukrayina, Rusiye ve ABD diplomatları suçlu olğanını bildirdi. Öz nevbetinde, Ukrayina TİN Elksninşni Letoniyanıñ resmiy fikrini ifade etmegen marginal erbap adlandırdı.
Ne içün yurt tışında arada-sırada Qırımnıñ mensüpligi ile bağlı muzakereler çıqa? Türlü memleketlerde, hususan da Ukrayinanıñ strategik ortaqları olğan memleketlerde Rusiyeniñ malümat tesiri deñiştimi? Bunıñ aqqında Qırım.Aqiqat jurnalisti Katerina Nekreçaya Ukrayina kütleviy haber institutınıñ media eksperti Alöna Nesterenko, Almaniyadaki ukrayinalı jurnalist Oleksandr Golubov ve "Strategiya ХХІ" Global araştırmalar merkeziniñ prezidenti Mıhaylo Gonçar ile laf etti.
– Alöna, siz Rusiyeniñ öz mediası vastası ile yurt tışındaki auditoriyağan nasıl tesir etkenini ögrenesiñiz. Bugünki vaziyetni nasıl tasvir ete bilirsiñiz, hususan da Rusiyeniñ Ukrayinağa qarşı büyük istilâsınıñ başlamasından soñraki devir aqqında aytsaq?
Tabiiy ki, Qırımnıñ "qoşulğanı" da daima aytıla. Bu hatanı rusiye liberalları da yapaAlöna Nesterenko
– Bugünde biz Kütleviy haber institutında, hususan da ukrayinlerge munasebette Rusiyeniñ soyqırım ritorikasını közetemiz. Rusiye haber saasında Ukrayina topraqlarını menimki dep aytmağa devam ete. Bu yalıñız Qırımğa ait degil. Soyqırım ritorikasınıñ esas hususiyetlerinden biri de Ukrayina devletçiliginiñ tam inkârıdır. Tabiiy ki, Qırımnıñ "qoşulğanı" da daima aytıla. Bu hatanı rusiye liberalları da yapa. "İlhaq etilgen" ıstılanı sıq-sıq qullanmaylar, "işğal etilgen" ıstılana bilmeyler bile.
Şimdi propaganda ruporı RT televizion şirketidir. Bir çoq medeniy memleketniñ onıñ yayınlavını blok etkenine baqmadan, satellit televizionı olğan adamlar alâ daa bu mündericeni ala bileler. Misal olaraq, Frenkistannıñ satellitlerinden biri onı yayınlata. Ve şimdi halqara teşkilâtlar nasıl etip tamamınen yasaq etmesini tüşüneler.
– Rusiye akimiyeti içün elverişli olğan tezislerni desteklegen rusiye medialarınıñ sayısı artamı?
Bu propagandanıñ telükesi duyğularğa tesir etmesidirAlöna Nesterenko
– Telegram bu işte müim rol oynay. Ve yalıñız Ğarp memleketleri aqqında degil, em de Belarus aqqında demek mümkün. Biz şimdi Belarus propagandasınıñ ögrenilmesi ile oğraşamız. Rusiye propaganda yayınları kösterilgen televizion ve talegram vastasınen de tesir etile. Bu propagandanıñ telükesi duyğularğa tesir etmesidir. Ve eger insan duyğulı olaraq bu ikâyede iştirak etse, tenqidiy fikir yürsetüv seviyesi eksile.
– Şimdi nevbet Oleksandr Golubov ile laf etmege keldi. "Meduza" rusiye neşri Berlinden yerleşken CeMAS İnstitutınıñ "rusiye tarafdarı konspirologik narrativler" ve alman cemiyetinde sahte malümatnıñ yayınlanması ile bağlı araştırması aqqında yazdı. Oña köre, Almaniyanıñ 40 faizi Rusiyeniñ Ukrayinağa qarşı başlağan cenkniñ sebepleri o qadar da bir manalı degil, NATO-nıñ da qabaatı bar. Bu kibi raqamlarğa inanmaq mümkünmi?
Amma Rusiye kerçekten mında beñzersiz kütleivy propaganda kampaniyasını keçireOleksandr Golubov
– Bu araştırma aqqında ilk sefer eşitkende men de bazı zenaatdaşlarım kibi şaştım desem olur. Eger bizim içün Ukrayinanıñ sağ qalması müim olsa, bir çoq almanlar içün Almaniyanıñ özüniñ kelecegi qorquta. Bütün mesülietni NATO üzerine yüklemek ıntıluvlar ukrayinlerde ve aza olsa da NATO ne olğanı ve nasıl inkişaf etkenini bilgenderde eñ yahşı alda tebessümge sebep ola, ep yaramay alda adamğa yumruq atmaq istek yarata. Orta statistik alman içün ise NATO siyasiy meseledir. Mında antiamerikalizm, antiavroatlantizm mottır, hususan "sol baqışları" insanlar arasında. Bu yañı bir şey degil. Amma Rusiye kerçekten mında beñzersiz kütleivy propaganda kampaniyasını keçire.
– Rusiye propagandası öz maqsatlarına irişe bilirmi?
Amma evelki kibi, büyük büyük resur yatırğan ve belli bir taktik muvafaqiyetlerge irişken Rusiye strategik maqsatlarına irişmediOleksandr Golubov
– Menimce yoq. Rusiye Qırımnı ilhaq etip, Donbasta cenk başlağanda, biz Rusiyege qoyulğan sanktsiyalar ne zaman lâğu etilecegini ve añlaşıp, Ukrayinağa işğal etilgen topraqlarnı tanıttıracaqlarını ourıp bekledik. Biz yedi yıldır Rusiye öz propagandası ile ne zaman maqsadınga irişecegini tüşünip oturdıq.
Mında şimdi körgenimiz er şey tezleştirilgen rejimde yüz bere, çünki em fizikiy, em de haber cenkiniñ şiddeti büyük ölçüge yetti. Amma evelki kibi, büyük büyük resur yatırğan ve belli bir taktik muvafaqiyetlerge irişken Rusiye strategik maqsatlarına irişmedi.
– Yaqınlarda Daugavpils şeer başı Andreys Elksninşniñ Qırım aqqında aytqanları ile bağlı haber oqudıq. Bunıñ aqqında nevbetteki musafirimiz Mihaylo Gonçar ile laf etecekmiz. Ne içün Qırım mevzusı ara-sıra meydanğa çıqa? Qırım kerçekten esas meseledirmi?
– Ukrayinanıñ 1991 senesi olğan sıñırlarına qadar topraq bütünliginiñ ğayrıdan tiklenmesi yalıñız Ukrayina meselesi degil, em de sıñırlarnıñ tiyilmemezliginiñ temel printsipidir, 75 senesiniñ Helsinki printsipidir ve Yañı Avropa içün Paris Hartiyasıdır. Bu, yañı dünya nizamınıñ nasıl olacağı ceetinden pek müimdir. Çünki halqara uquq ğayrıdan tiklenmegence yañı bir şey olamaz. Bu sebepten Qırım tarifke köre Rusiyeniñ ola bilmez.
– Medeniy dünya içün Qırım statusı muzakeresi mümkünmi yoqsa tam olaraq belgilengenmi? Çünki ara-sıra bu ya da diger siyasetçilerniñ aytqanlarını eşitemiz.
Qırım iç kimseniñ toprağı degil ve degil ediMıhaylo Gonçar
– Siyasetçilerniñ aytqanlarına esaslanıp areket etsek, meseleniñ çezimini tapamamız. Halqara uquqqa esaslanmalımız. Siyasetçilerniñ vaziyetke uyğun arzularına esaslansaq, o zaman eñ yahşı vaziyette mutareke kibi operativ teneffüs, soñra ise cenkniñ devamı olacaq.
Bir sıra Ğarp ekspertleri olarnıñ sayğanı kibi er kes içün uyğun olğan bir orta tapamağa tırışalar. Amma Qırım iç kimseniñ toprağı degil ve degil edi. Bir çoq kontseptual konstruktsiyalarda ise oturıp bir uzlaşma tapmaq kerek olğanı kibi körüne. Bu uzlaşma içün meydan degil. Akis alda Pandora qutusı açılacaq.
Rusiye fevralniñ 24-nde Ukrayinağa büyük istilâ etti, amma istegenini alamadı, hususan ukrainalılarnıñ tirenüvi sebebinden Kyivni zapt etemedi.
Aprelniñ 22-nde Rusiye Ukrayinadaki «mahsus operatsiyanıñ» (anda büyük istilânı böyle adlandıralar) «ekinci fazası» vaqtında yañı planlar aqqında bildirdi. Rusiye arbiyleri işğal etilgen Qırımğa qara ayatını temin etmek ve Pridnestrovyege çıqmaq içün Donbas ve cenübiy Ukrayinanı kontrol altına almağa niyetlene.
Faqat, ğarbiy istihbaratnıñ malümatına köre, Donbasta Rusiye muvafaqiyetli sıñırlı ve Ukrayinanıñ küçlü tirenüvi sebebinden Rusiye ordusınıñ ğayıpları büyük.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnıküzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
