Çiçekler, sovet üslübinde kiyimler, Luxury yazısınen paketler, Rusiye gimni ve rusiye sıñırcılarına selâmlar - Aqyar (Sevastopol) mekteplerinden birisinde ilk çañ bayramı tamam böyle keçti. Bütün bularnı körmedi Angelina, o doquz yaşında, amma mektepke barmay, çünki onıñ tuvğan ukrain tili derslerde endi yañğıramay.
2015 senesi Angelina birinci sınıfqa baracaq edi, amma tamam şu yılı Qırım mekteplerinde ukrain tilinde endi ders berilmey edi.
“Ne içün Angelina Aqyarda oqumay? Ne içün anda ukrain tiline yer qalmadı? Oña ihtiyacımız bar, tek öz ara aşhanede laf etmek içün degil”, - dey qıznıñ anası Svetlana Levon.
Angelinanıñ icadına qıymet keseler, o aman-aman bütün büyük bayramlarda sanağa çıqa - yırlay ve şiir oqup bere. Aqiqaten, bunı begenmegenler de az degil. Bu yılı Pasha bayramında seyirciler yaş sanatçını ağlattı - tuvğan tili içün yüzlediler.
Ukrain tili bizge tek özaraaşhanede laf etmek içün degil kerek
Svetlana Levon
Anası, qızınıñ böyle şaraitte oqumasından vazgeçe ve onı eksternat oquşına keçire. Svetlananıñ özü, küçuk ilim akademiyasından işten boşay, anda o ukrain tili dersini bere edi. Böyle yapqanına yazıqsınmay.
“Bazıları ğayrıdan oqudı, kimerleri rus tili ocası oldı, bazıları ise - başqa fen derslerini bere edi, amma, bilgenime köre, menim bütün zenaatdaşlarım işten boşatıdı… Türlü sebeplerden, ekseriyette bu - sıqıp çıqaruv”, - dey Svetlana.
Yekâne çıqqan mesele degil
Şimdi yarımadada oqutuvı bütünley ukrain tilinde olğan iç bir mektep qalmadı
Aqmescitte sabıq ukrain gimnaziyasında işğalden evel bütün dersler ukrain tilinde berile edi, mektepte sekiz yüzge qadar bala oqudı. Şimdi ise tek bir qaç sınıf qaldı - 90 talebeden azca.
2014 senesi ukrain sınıfına yigirmi talebe alındı, bundan soñ başqa qabul etmediler. Lakin kadet sınıflerını teşkil etip başladılar.
İşğalden evel Qırımda 400-den çoq rus tillinde ve 7 danesi - ukrain tilinde tasil bergen mektep bar edi - bu Ukraina Devlet statistika hızmetiniñ malümatı. Şimdi yarımadada tasil bütünley ukrain tilinde olğan iç bir mektep qalmadı.
Amma rusiye ombudsmeni Lüdmila Lubina, Qırımda tuvğan tilinde tasil berilmesinen iç bir mesele olmağanında Avropa jurnalistlerini qandıra. Sanki, dersiñ istegen - ukraince, istegen - qırımtatarca oquy.
“Qırımtatar ve ukrain tilleriniñ ögrenilmesi ve oqutuvı tasil müessiselerinde ana-baba arizalarına esaslanaraq yapıla.. Er istegenge qırımtatar ya da ukrain tilinde tasil almağa imkân berile”, - dey Lubina.
Yarımadada 16 qırımtatar mektebi qaldı, amma anda qırımtatar ve rus tillerinde ders berile, - dep jurnalistlerge haber ete faalci Emine Avamileva. Adiy mekteplerde müdirler milliy sınıflarnı istemeden aça.
Qırımtatarlarğa Ukrainanıñ qıta qısmında milliy sınıflarnı kefalet eteler. Qırımnıñ bütün talebelerine - istenilgen mektepte bedava eksternat oqutuvı ve ukrain tili ve tarihınıñ dinstantsion ögretüvi. Bundan ğayrı, qırımlılar içün ukrain aliy oquv yurtlarına qolaylaştırılğan kiriş şartları berile.
Qıta Ukrainada Qırımnıñ bütün talebelerine - istenilgen mektepte bedava eksternat oqutuvı ve ukrain tili ve tarihınıñ dinstantsion ögretüvi
“Biz ilhaq etilgen topraqlardan talebeler icün dinstantsion sınıflarnıñ sayısını arttırdıq, anda ukrain tilini ve tarihini ögrenmege imkân bar. Bundan ğayrı, orta tasil attestatınıñ almasını qolaylaştırıq. Balalar soñ bizim üner-tehnika oquv yurtları ve aliy oquv yurtlarına kirip olsunlar dep”, - hatırlata Tasil ve ilim naziri Liliya Grineviç.
Doquz yaşındaki Angelina ileride oqucaq yerni endi sayladı - .Kiyevdeki Lısenko adına muzıkalı intrnat mektebi. Anda kirmek icün qız muzıkalı fenlerden aqranlarına yetmek kerek, yıllaması ise öyle de yüksek derecede.
