Link açıqlığı

Saatnıñ esas haberi

"QAMDİ Qırımda başqa fikirde olğanlarğa qarşı küreş vastası kibi areket ete" – ekspertler


Qırım müftisi Emirali Ablayev
Qırım müftisi Emirali Ablayev

Rusiyeniñ nezareti altında olğan Qırım ve Aqyar şeeri musulmanları diniy idaresi (QAMDİ), Qırımda Müftiyatnıñ nezareti altında olmağan onlarca caminiñ alâ daa faaliyet köstergenini ve olarnıñ yoq etilüvi içün iş körülgenini bildirdi. Qırım.Aqiqat qırımtatar cemaat fikri liderleri bu vaziyetni izaatlağanlarını istedi.

QAMDİ temsilcileriniñ malümatına köre, Müftiyat al-azırda bu mesele üzerinde çalışa ve Qırımdaki bütün camileriniñ onıñ nezaretinde olmasını temin etmege tırışa.

"Amma bu meseleniñ çezilmesi içün devlet organlarınıñ ve küç qurulışlarınıñ yardımı kerek", - dep bildirdi müftiniñ muavini Ayder İsmailov ve Müftiyatnıñ onıñ nezareti astında olmağan camilerde diniy merasimlerniñ mündericesi içün mesülietli olmağanını qayd etti.

Qırım musulmanlarımüftisiniñ muavini Ayder İsmailov
Qırım musulmanlarımüftisiniñ muavini Ayder İsmailov

Müftiyatnıñ fikrince, "camilerde qanunsız faaliyet itaatsızlıq ve ananelerge riayet etilmemesi sebebinden ola". Böylece, İmam Maturidi adına Azav İslâm ilimleri Medresesiniñ müdiri Edem Lümanov dey: "Aziz yerlerge ve ecdatlarğa sayğısızlıq sebebinden bozucı diniy duyğular peyda ola".

Qırımtatar Milliy Meclisi reisiniñ muavini İlmi Ümerovnıñ sözlerine köre, Qırımdaki Müftiyat Rusiye akimiyetini memnün etmek içün areket ete.

Qırımda Müftiyatnıñ fikri işğalciler içün elverişli, çünki olarnıñ esas maqsadı Rusiyeniñ anda olmasına qarşı çıqqan er kesni Qırımda sıqıştırım çıqarmaqtır
İlmi Ümerov

"Qırım Müftiyatı onıñ nezaretinde olmağan onlarca caminiñ lâğu etilüvi ile bağlı iş başlanğanını bildirip, bunıñ içün devlet organları ve küç organlarınıñ yardımı kerek olğanını qayd etti. Mevcut malümatqa köre, qanuniy sebepler yoq ve ola da bilmez. Akimiyet Müftiyat ve quvetçiler ile beraber bu camilerni lâğu etecek. Sovet ukumeti tarafında yoq etilgen camileriniñ sayısı azmı? Müfti halqımıznıñ Qırımğa avdeti ve dininiñ ğayrıdan tiklenilmesi ile bağlı bütün qıyınlıqlarnı pek yahşı bile. Qırımda Müftiyatnıñ fikri işğalciler içün elverişli, çünki olarnıñ esas maqsadı Rusiyeniñ anda olmasına qarşı çıqqan er kesni Qırımda sıqıştırım çıqarmaqtır. Bu vaziyet nege yol açacaq? Mevcut akimiyet meselelerimizniñ ögrenilmesinen oğraşmay, riayetkâr olmağanlarnıñ episini Qırımdan sıqıştırıp çıqarılması ve anda rus işğalcilerniñ yerleştirilmesinen oğraşa. Olarnıñ camilerni lâğu etmek aqqı olıp olmağanı iç kimseni meraqlandırmay. Yarımadanıñ işğalden azat etilmesiniñ başlanması keçiktirilse, olarnıñ nezareti altında olmağan camiler kerçekten zarar köre bileler. Pek tsinik, lâkin kerçekçi körüne. Müfti Rusiye akimiyetine sadıqlığını bir daa köstermege azırdır", - dedi Ümerov.

Qırımtatar Milliy Meclisi reisiniñ muavini İlmi Ümerov
Qırımtatar Milliy Meclisi reisiniñ muavini İlmi Ümerov

"Qırım birdemligi" cemaat birleşmesiniñ koordinatorı Server Çolakçikniñ fikrince, Rusiye akimiyeti Müftiyatnıñ nezareti altında olmağan din cemiyetlerine tazyıq köstermeknen öz qanunlarına uymay.

Akimiyet saylanğan diniy organlarnı desteklep olarnıñ eali tarafından şartsız tanlmasına irişmek istey
Server Çolakçik

"QAMDİ de Adliye nazirliginde qayd etilgen balcılar, jurnalistler birligi ve diger er angi bir teşkilât kibi din cemiyetidir. Onıñ mustaqil din cemiyetlerinden tek bir farqı bar. Öz nizamnamesine köre, Müftiyat öz terkibine diger cemiyetlerni de qabul ete bile. Müftiyatnıñ vatandaşlarnıñ diniy itiqatlar ve ibadetleri üzerine öz inhisarını tayinlemek maneviy ve diniy aqqı yoq. Akimiyet saylanğan diniy organlarnı desteklep olarnıñ eali tarafından şartsız tanlmasına irişmek istey. Yani, er kesni QAMDİ-niñ altına ve onıñ camilerine tabiletmek. Bu qanun aqqında degil, bu başqa fikirde olğanlarğa qarşı küreş aletlerinden biridir. QAMDİ sıfatında Rusiye devleti özüniñ qanunlarına köre qayd etken mustaqil din cemiyetlerine qarşı angi iddialarda buluna? Mında bir zıddiyet bar. Ayder İmasilovnıñ ve diger erbaplarnıñ olarnıñ olarnen küreşkeni ve olarğa devletniñ ve muvafıq organlarnıñ yardımı kerek olğanı aqqında beyanatları aqılğa sığmay. Amma bu meselede "devlet plüs FSB plüs QAMDİ" bağınıñ işi körüne. Misal olaraq, mustaqil imamlarğa qarşı basqılarnı, Müftiyatnıñ nezareti altında olmağan camilerde elektrikniñ kesilmesini hatırlañız. Bütün bular bir zıncırnıñ alqaları. Ve bunıñ aqqında laf etmesek ve bütün qanuniy usullarnen buña qarşı turmasaq ne olacağını artıq körmege başlaymız", - dedi faal.

"Qırım birdemligi" cemaat birleşmesiniñ koordinatorı Server Çolakçik
"Qırım birdemligi" cemaat birleşmesiniñ koordinatorı Server Çolakçik

"Qırım" batalyonınıñ komandiri İsa Akayev, nezaret altında olmağan imamlarğa qarşı basqı er artacağını bildire.

Rusiye nezareti altında olğan Müftiyatnı qullanıp bizge tesir etmege tırışa. Lâkin qırımtatarlarnıñ çoqusı bizim duşmanımız kim olğanını bile
İsa Akayev

"Din aqlâqtır, bu er bir halqnıñ özegidir, şunıñ içün din vastasınen Rusiye nezareti altında olğan Müftiyatnı qullanıp bizge tesir etmege tırışa. Lâkin qırımtatarlarnıñ çoqusı bizim duşmanımız kim olğanını bile. Er alda olar imamlarğa tazyıq köstermekni, olarnı tabiletmege tırışmaqnı devam etecekler. Eger bu netice bermese, o vaqıt imamlar uzaqlaştırılacaq ve olarnıñ yerine olarnıñ kollaborant müitinden insanlar qoyulacaq. Olarğa tiz çökken insanlarnı añlamayım. Bugünde qardaşlarımıznıñ çoqusı cenkteler ve adalet tiklenilgende bütün bu kollaborantlardan er şeyni soracaqmız", - dei Akayev.

"Qırım" batalyonınıñ komandiri İsa Akayev
"Qırım" batalyonınıñ komandiri İsa Akayev

#LiberateCrimea halqara areketiniñ faali Ruslan Seydametov bu meselede adiy avtoritar tecribe kibi köre.

İşğalciler ve kollaborantlarnıñ fikrince, bütün diniy esnaslar riayetkâr strukturalarğa tabi olmaq kerekler
Ruslan Seydametov

"Plüralizm, şu cümleden dinge izin bermegen avtoritar sistemalar içün standart tecribedir. İşğalciler ve kollaborantlarnıñ fikrince, bütün diniy esnaslar riayetkâr strukturalarğa tabi olmaq kerekler. Yekâne diniy idarege birleşmege mecbur etilgen musulmanlarnen böyle ola, aynı böyle pravoslav hristianlarnen de edi. 2014 senesinden başlap Qırımda tek Rusiye pravoslav kilsesini qaldırmaq içün başta Kıyiv patrialhlığı Ukrayina pravoslav kilsesi, soñra ise Ukrayina pravoslav kilsesi taqip etildi. Olar artıq sözlerni bile saylamaylar, bu meseleni çzmek içün quvetçilerniñ "hızmetlerinden" faydalanacaqlarını açıq şekilde aytalar. Nezaret altında olmağan imamlarğa qarşı basqı artacakmı? Elbette. Amma ukrayin ordusı tezden Qırımğa yaqınlaşıp onı azat etecegine mümkün ümüt etmek ve bütün bular olmağa yetiştirmez. Bugünde Qırımda kendilerine müfti ya da mitropolit degen adamlar işğalciler ile işbirlik etkenini añlamalımız ve Qırım işğalden azat etilgen soñ olar andan ya da ketecekler ya da halq olarğa özü er şeyni añlatacaq. Ertemi keçmi cevap bermek vaqıt kelecek", - dedi faal.

Qırımtatar faali Lerane Haybullayeva, Qırımdaki Müftiyatnıñ Rusiye akimiyetiniñ kvazi strukturasına çevirilgenini saya.

Rusiyedeki bütün musulman teşkilâtları çoqtan berli Rusiye akimiyetine hızmet etken kvazi strukturalardır
Lenara Haybullayeva

"Yanvarniñ 24-nde altı qırımtatar musulman ailesiniñ evlerinde keçirilgen tintüvler ve tevqifler işğalcilerniñ qırımtatatrlarnı ve istenilmegen musulmanlarnı qorqutmağa devam etkenini köstere. Müfti öz "vazifesiniñ" esiri olğanını tüşünem. Öz ihtiyarınen işğalcilerni memnün etmek içün "gür faaliyetini" köstere. Taqipler, tintüvler, tevqifler - bütün bular müfti ve onıñ omuzdaşlarınıñ aletleri. Rusiyedeki bütün musulman teşkilâtları çoqtan berli Rusiye akimiyetine hızmet etken kvazi strukturalardır. Ukrayina musulmanları diniy idaresiniñ sabıq müftisi Said İsmagilovnıñ çağırışlarına baqmadan, Rusiye, Dağıstan, Çeçenistan musulman din hadimleriniñ iç birisi Ukrayinadaki cenkke qarşı çıqmadı", - dedi o.

Yanvarniñ 19-nda Davosta ukrayina sabalığı vaqıtnda Ukrayina prezidenti Volodımır Zelenskıy, "Bizim maqsadımız bütün topraqlarımıznı işğalden azat etmektir. Qırım bizim toprağımızdır. Bu bizim deñizimiz ve dağlarımız" dep bildirdi.

MALÜMAT: Ukrayinağa qarşı Rusiye silâlı ücümi 2022 senesi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.

Aprelniñ başında Moskva Ukrayina şimalinde faal olğanını toqtattı, dep bildirdi. Tezden Ukrayina akimiyeti Kıyiv, Çerniğiv ve Sumı vilâyetinde Rusiye arbiyleri qalmadı, dep ayttı.

Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.

Rusiye Ukrayinağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.

​***

Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnıküzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.

Bloklav ve tsenzurasız haberler! Qırım.Aqiqat qullanımını qurmaq içün iOS ve Android.

XS
SM
MD
LG