Link açıqlığı

Saatnıñ esas haberi

"Qırımlı qadınlar telüke altında". Rusiye quvetçileri qaysı siyasiy sebepli davalarda qadınlarnı taqip ete?


Qırım sakini Oksana Senedjuk, 2024 senesi dekabrniñ 26-sında devletke hainlik maddesine istinaden üküm çıqarılğan vaqıtta Rusiye kontrolindeki Aqyar şeer mahkemesiniñ zalında
Qırım sakini Oksana Senedjuk, 2024 senesi dekabrniñ 26-sında devletke hainlik maddesine istinaden üküm çıqarılğan vaqıtta Rusiye kontrolindeki Aqyar şeer mahkemesiniñ zalında

İşğal etilgen Qırım ve Rusiyeniñ apishanelerinde Qırımdan ve Rusiye işğal etken Herson ve Zaporojjâ vilâyetlerinden eñ az 17 qadın tutula. Bu malümatnı Qırım aq qorçalayıcı gruppası "2024 senesi işğal etilgen Qırımda insan aqlarına ve halqara gumanitar uquqına riayet etüv" monitoring maruzasında ketire.

Aq qorçalayıcılarnıñ fikrine köre, bu qadınlar siyasiy sebeplerden apiske alındı. Resmiy olaraq olar Rusiye quvetçileri tarafından "terrorizm", "ekstremizm", "casuslıq" ve "devlet hainligi"nde qabaatlandı. Aq qorçalayıcılarnıñ aytqanına köre, bu davalar uydurılğan.

Bu qadınlar kim, ne içün olarnı Rusiye quvetçileri taqip ete, aq qorçalayıcılar olarğa qarşı davalar uydurılğanını ve olarnıñ alı aqqında ne belli olğanını nasıl belgileyler? Bu aqta Qırım.Aqiqat Radiosınıñ efirinde alıp barıcı Roman Spiridonov Qırım aq qorçalayıcı gruppası idare yolbaşçısınıñ muavini Vladimir Çekrıgin ve siyasiy mabüs Oksana Senedjukniñ qızı Mariya Kostüknen laf etti.

Siyasiy mabüsler cedvelinde Qırım.Aqiqatnıñ daimiy oquyıcılarına belli olğan soyadlar bar.

Ирина Данилович, крымская активистка, председатель крымского отделения российского профсоюза «Альянс врачей»
İrına Danılovıç

Bu 45 yaşında vatandaş jurnalisti ve emşire İrına Danılovıç. Rusiye kontrolindeki makeme onı patlayıcı maddeler saqlağanı içün 6 yıl ve 11 ayğa maküm etti.

Жительница Севастополя Галина Долгополая (1955 года рождения), которую осудили в оккупированном Крыму до 12 лет заключения за «шпионаж в пользу Украины»
Galina Dolgopolaya

Bu 69 yaşında ukrayin faali, Aqyar sakini Galina Dolgopolaya. Rusiye nezaretindeki Aqyar şeer makemesi onı devlet hainligi içün 12 yıl koloniyada qalmasına üküm etti.

Эксперт Крымской правозащитной группы Владимир Чекрыгин
Qırım aq qorçalayıcı gruppasınıñ eksperti Vladimir Çekrıgin

"Bizim cedvelimizde 17 qadın bar. Bular, bizim tarafımızdan tasdıqlağan adiseler, bizde olarnıñ cinaiy davalarınıñ malümatı bar. Olar daa çoq olğanını añlamaq kerek. Olar tek Qırımda degil, bütün yañı işğal etilgen topraqlarda bar. Olarnı tutıp alalar, insaniyetsiz şaraitlerinde tutıp alalar, işkence eteler, cinsel zorbalıqqa oğratalar", — dep tarif etti Qırım aq qorçalayıcı gruppası idare yolbaşçısınıñ muavini Vladimir Çekrıgin Qırım.Aqiqat Radiosınıñ efirinde.

Qırım apishanelerinde tutulğanlar aqqında aytsaq, bular İrina Gorobtsova, Anna Yeltsova, Lüdmila Kolesnikova. Aq qoruyıcılar telükesizlik sebebinden er biriniñ adını aytmay. Çoqusınıñ tuvğanları işğal etilgen topraqta buluna.

Aynı cedvelde 58 yaşındakAqyar sakini Oksana Senedjuk da bar. 2024 senesi dekabrniñ 26-nda Rusiye kontrolindeki Aqyar şeer makemesi onı devlet hainliginde qabaatlap, 15 yılğa azatlıqtan marum etti.

Оксана Сенеджук, архивное фото
Oksana Senedjuk, arhiv fotosı

Bu, aq qorçalayıcılarnıñ malümatına köre, Rusiye kontrolindeki mahkemeler tarafından qadınlarğa berilgen eñ uzun apis cezasıdır. Oksana Senedjuk Rusiye Qara deñiz flotunıñ gemileri aqqında malümatnı ukrayin istihbaratına bere edi, dep iddia ete rusiyeli qabaatlayıcılar. Amma makeme qapalı edi, malümat gizli. Oksana Senedjuk — filolog ve ukrayin faali. Rusiye quvetçileri onı defalarca Ukrayina tarafdarı olğanından sorğuğa çağıra ediler. Avgust ayında apiske alınmazdan evel ise o, ketmemezlik seneti altında edi.

"Bu müddet içinde tutulğan tek o degil edi. Aqyarda eñ az üç qadın buña beñzer qabaatlavlarnen apiske alınğanı aqqında malümatımız bar, amma digerlerniñ adlarını şimdilik aytıp olamaymız", — dep ayta Vladimir Çekrıgin.

Oksana Senedjuknıñ adliyecisi onıñ ükmüne itiraz bildirdi. İmaye, "devlet hainligi" maddesini "çetel devleti ile gizli işbirlik" maddesine deñiştirmek istey.

Мария Костюк, дочь политзаключенной Оксаны Сенеджук (скриншот из видео)
Mariya Kostük, siyasiy mabüs Oksana Senedjuknıñ qızı

"Bu madde yımşaq, anda 3 yıldan 8 yılğa qadar apis cezası berile, şimdi anama berilgen 15 yıl degil. Anamnıñ öz noqta-i nazarı bar. O, temyiz arizasını berdi. Advokat öz-özünden, anam öz-özünden. Olarnıñ farqlı strategiyaları bar. Anam afu etilmesini istey. İtiraf etmek içün kelgenini, pensiya yaşını, sağlıq vaziyetini, qart anasını baqqanını köz ögüne almadılar. Bu sebepler esapqa alınmadı", — dep tarif etti Qırım.Aqiqat Radiosınıñ efirinde Oksana Senedguknıñ qızı Mariya Kostük.

Şikâyetni Soçideki istinaf makeme baqmalı, dep ayta Mariya, amma baqılacaq müddet daa belli degil.

"Men añlayım ki, anam, ğayıp etmege bir şey qalmağanını köz ögüne alıp, elinden kelgenini yapmağa tırışa", dep ayta Mariya Kostük.

Oksana Senedjuknı Rusiye quvetçileri SİZO-da tuta. Oña oşağan maqaleler boyunca apiste daa beş qadın buluna, ve olar er vaqıt deñişe, dep ayta Mariya Kostük.

"Birisi makemege ketken soñ, etapnen, qıtağa kete". Er vaqıt yañı insanlar. Sanki olar (Rusiye akimiyeti - QA) kene de öz akimiyetini numayış etip, cezalamağa başladılar. Bir çoq qadın tutula. 18-19 yaşında olğan qızlar bar, balalar", — dep tarif etti Mariya Kostük.

Anasınıñ ükmü mantıqqa uymay, uydurılğan, çünki cinayetniñ özü yoq, dep eminliknen ayta Mariya Kostük. Amma, o, Rusiyede adaletke ümüt beslemey.

"Mücizege inanmayım. Olarnıñ episi deñişüvge kirmek içün daa çoq şansları bar. Belki de, bir-eki yılğa cezalarını qısqartacaqlar, amma menimce, eñ çoq bunı elde ete bileler", — dep ayttı Mariya Kostük.

Vladimir Çekrıgin de, Rusiye adaletine ümüt yoq, dep ayta.

"Böyle muracaatlarnıñ örnekleri bizde endi bar edi. Aynı İrına Danılovıçnıñ davasında, hatırlağanım kibi, makeme oña 7 yıl apis cezasını tayin etti, amma istinafta bu müddet 1 ayğa qısqartıldı. Yani, anda qararlar daa böyle alaylı tarzda qabul etile. Sanki, işte, baqıñız, adalet bizde bar, biz ise siziñ müddetiñizni qısqarttıq. Amma kerçekten bu, insanlarğa qılınuvdır", — dey Vladimir Çekrıgin.

Onıñ qayd etkenine köre, 2025 senesinden başlap Qırımda ve Rusiye tarafından işğal etilgen topraqlarda qadınlarğa qarşı bu kibi davalar arta.

"Qadınlarnı taqip eteler, biz bunı közlerimiznen qayd etemiz. Böyle davalarnıñ sayısı bayağı arttı. Soñki vaqialar bar, adlarını bile aytmaymız, çünki er şey başlanğıç basamaqtadır, ve biz bu davalarnı közetemiz", — dep qayd etti aq qoruyıcı.

Bugün olarnıñ azat etilüviniñ yekâne ümüti — deñişimdir, dey Çekrıgin. O, bu esnasnıñ daa pek semereli olmağanını qabul ete. İşğal yılları devamında böyleliknen on qırımlı siyasiy mabüs azat etildi. Ve tek eki Rusiyeniñ Ukrayinağa tam mıqyaslı istilâsından soñ. Bu Nariman Celâl ve Leniye Ümerova.

Ление Умерова, Фото из личного архива Азиза Умерова
Leniye Ümerova

"Biz, eñ azından qadınlar içün bu esnasnı tezleştirmek içün çalışamız, ve belki de yañı çare tapmaq içün çalışamız, esirlerimizni jurnalistlerge köre gruppalarğa bölmek içün çalışamız, ve jurnalist cemiyetini jurnalistlerge daa çoq diqqat ayırmağa çağıracaqmız, ya da ayrı memleketler qadınlar kibi kategoriyalarnı alacaq, acele tibbiy yardımğa muhtac olğan insanlar bar, esirlikte olğan qartlar bar ve ilâhre", — dep ayttı Vladimir Çekrıgin.

Aq qoruyıcı dey ki, telüke zonasında qırımlılarnıñ bütün kategoriyaları buluna bile, atta öz mevamını köstermegenler de. Şunıñ içün taqipten qaçmaq içün eñ yahşı yol — işğal etilgen topraqtan ketmek. "Eger de bir şey olsa, advokatnen añlaşma tizip, onıñ telefonını er vaqıt yanında tutmaq kerek", — dep qayd etti o.

Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://d3454ggyqnys2v.cloudfront.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegramve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.

Bloklav ve tsenzurasız haberler! Qırım.Aqiqat qullanımını qurmaq içün iOS ve Android.
XS
SM
MD
LG