İrina Stelmah
Kiyev – İyün 1 künü Qırımdan mecburen köçip kelgenlerniñ Kiyev ve vilâyetinde muvaqqan meskenlerde bulunuv müddeti yekünlene. Aqibetinden, tahminen 600 insan tışarıda qalacaq. Devlet köçebelerniñ meselelerini çezkeni içün, qırımlılar yekâne koordinatsion şurasını meydanğa ketirip, prezident vazifesini eda etken, baş nazir, Milliy bank reisine, deputat ve bir sıra halqara teşkilâtlarğa muracaat ettiler. Olar, daimiy yaşaycaq ev-meskenlerni ve statuslarını belgilemege talap eteler.
Qırımlı Yuriy Kisel, adı ve soyadı, em de «Qırım qaçağı» sözleri yazılğan bıcağındaki işaretçikni çıqarmay taqıp yüre. Doquz kün evelsi o Keriçten Kiyevge al-vaziyetni ögrenmek içün köçip keldi. Anda onıñ şahsiy reklama agentligi bar edi, evde apayı ve balaları qaldı. Yuriy, işana, beycik yardımğa çoq aşıqmağan memurlarnı aşıqtırır.
«Kiyevni ögrenem ve öz aqlarımnı qorumaq içün qapularnı «qaqmağa» tırışam. İçtimaiy siyaset departamenti yardımınen Kropivnitskiy soqağındaki hostelde yer aldım. Daa eki afta mında bulunırım, amma soñra ne olacağını bilmeyim. Statusımız yoq. Qırımdan mecburen köçip kelgen, bu ne demek? Men köçebe degil, men qaçağım, andan qaçıp keldim. Amma, bu status devletke elverişli degil, onıñ içün biz siyasiy vaziyetniñ qapqanına tüştik», – dep şikâyet ete Yuriy.
Şimdiki vaqıtta köçkenlerniñ ekseriyeti kütleviy sürette Kiyev ve Lvov şeerleri, vilâyetlerinde yerleştiler. Merkeziy şeerniñ özünde 7 meskende 600-den ziyade qırımlı yaşay. Faqat iyün 1 künündden başlap, bu binalarda bulunuv müddeti yekünlene.
«Qırım qaçaqları» hayriye fondunıñ reisi Nikolay Podolâka şikâyet ete: «Kiyev şeer devlet memuriyeti bu binalarnı bizge berdi. İş adamlarnıñ yardımınen maliye tarafını teminledi, paranı Qızıl haç esabından keçirdik. Yataq yerleri içün para tölenildi, amma şimdiki vaqıtta qızıl haçnıñ esabında para yoq. Bunen beraber, biz adamlarnı yerleştirmek içün meskenlerniñ cedvelini aldıq, ve teklif etilgen binalarğa şaşıp qaldıq. Misal içün, Kiyev vilâyetinde ruhiy hastahanelerniñ episini teklif eteler. Anda 750 yer bar. Amma, bu kibi binalar bizge kerek degil. Raatlıq evler, mahsus nazirliklerge baqqan bir çoq müessiseler bar. Olar yarı boş turalr»,
Eñ kereklisi: status, para ve ev-mesken
Keçenlerde qırımlılar Qırımdan mecburen köçkenlerniñ birinci keñeşini keçirdiler. Onıñ devamında koordinatsion şurasını meydanğa ketirip, akimiyetke konkret talaplar cedvelini işlep çıqardılar. Olarnıñ arasında: iş yerler ile teminlev, daimiy ev-meskenlerniñ ayırıluvı ya da qurucılıq içün topraq damartalarnıñ imtiyazlar esasında berilüvi, bir kerelik (12 ay devamında berilecek) maddiy yardımnıñ kösterilüvi, em de çalışmağan vaqara, depozit ve kredit esaplarınıñ açılması bar.
Bugünki künge ise, «Qırım Muhtar Cumhuriyeti ve Aqyarda siyasiy repressiyalarğa oğrağan şahıslarğa yardım programması aqqında» buyuruq bar. İşte, bu kerekli vesiqanı Yuqarı Şura eñ yaqın vaqıtları qabul etmek kerek. «Yañı generatsiya» yaşlar cemaat teşkilâtınıñ azası şunı bildirdi:
«Bu buyuruq içün endi üçünci kere reyge qoyulğan edi ve eñ çoqu 214 ses qazandı. Onıñ içün biz, Yuqarı Şurağa qıtaiy qısımda endi bulunğan, tahminen 20 biñ adamnıñ muracaatlarını yerine ketirmege ve destek köstermege talap etemiz».
Bunen beraber, köçip kelgenler çeşit halqara teşkilâtlarına muracaat ettiler, hususan BMT-niñ qaçaqlar işleri boyunca Yuqarı komissarı, Qızıl haç, migratsiya boyunca halqara teşkilâtını, qırımlı köçebelerni, devletniñ içinde bir yerden digerine avuşqan şahıslar olaraq tanılması ve belli bir yardım programmalarğa muhtac olğanlarını tasdiqlamasını rica eteler.
İçtimaiy siyaseti boyunca resmiy raqamlarına köre, Ukrainanıñ qıtaiy qısımında 13 biñden 14 biñge qadar qırımlı qayd etildi. Resmiy olmağan qaynaqlrnı alsaq, olarnıñ sayısı 18 biñden 20 biñge qadar yete.
Kiyev – İyün 1 künü Qırımdan mecburen köçip kelgenlerniñ Kiyev ve vilâyetinde muvaqqan meskenlerde bulunuv müddeti yekünlene. Aqibetinden, tahminen 600 insan tışarıda qalacaq. Devlet köçebelerniñ meselelerini çezkeni içün, qırımlılar yekâne koordinatsion şurasını meydanğa ketirip, prezident vazifesini eda etken, baş nazir, Milliy bank reisine, deputat ve bir sıra halqara teşkilâtlarğa muracaat ettiler. Olar, daimiy yaşaycaq ev-meskenlerni ve statuslarını belgilemege talap eteler.
Qırımlı Yuriy Kisel, adı ve soyadı, em de «Qırım qaçağı» sözleri yazılğan bıcağındaki işaretçikni çıqarmay taqıp yüre. Doquz kün evelsi o Keriçten Kiyevge al-vaziyetni ögrenmek içün köçip keldi. Anda onıñ şahsiy reklama agentligi bar edi, evde apayı ve balaları qaldı. Yuriy, işana, beycik yardımğa çoq aşıqmağan memurlarnı aşıqtırır.
«Kiyevni ögrenem ve öz aqlarımnı qorumaq içün qapularnı «qaqmağa» tırışam. İçtimaiy siyaset departamenti yardımınen Kropivnitskiy soqağındaki hostelde yer aldım. Daa eki afta mında bulunırım, amma soñra ne olacağını bilmeyim. Statusımız yoq. Qırımdan mecburen köçip kelgen, bu ne demek? Men köçebe degil, men qaçağım, andan qaçıp keldim. Amma, bu status devletke elverişli degil, onıñ içün biz siyasiy vaziyetniñ qapqanına tüştik», – dep şikâyet ete Yuriy.
Şimdiki vaqıtta köçkenlerniñ ekseriyeti kütleviy sürette Kiyev ve Lvov şeerleri, vilâyetlerinde yerleştiler. Merkeziy şeerniñ özünde 7 meskende 600-den ziyade qırımlı yaşay. Faqat iyün 1 künündden başlap, bu binalarda bulunuv müddeti yekünlene.
«Qırım qaçaqları» hayriye fondunıñ reisi Nikolay Podolâka şikâyet ete: «Kiyev şeer devlet memuriyeti bu binalarnı bizge berdi. İş adamlarnıñ yardımınen maliye tarafını teminledi, paranı Qızıl haç esabından keçirdik. Yataq yerleri içün para tölenildi, amma şimdiki vaqıtta qızıl haçnıñ esabında para yoq. Bunen beraber, biz adamlarnı yerleştirmek içün meskenlerniñ cedvelini aldıq, ve teklif etilgen binalarğa şaşıp qaldıq. Misal içün, Kiyev vilâyetinde ruhiy hastahanelerniñ episini teklif eteler. Anda 750 yer bar. Amma, bu kibi binalar bizge kerek degil. Raatlıq evler, mahsus nazirliklerge baqqan bir çoq müessiseler bar. Olar yarı boş turalr»,
Eñ kereklisi: status, para ve ev-mesken
Keçenlerde qırımlılar Qırımdan mecburen köçkenlerniñ birinci keñeşini keçirdiler. Onıñ devamında koordinatsion şurasını meydanğa ketirip, akimiyetke konkret talaplar cedvelini işlep çıqardılar. Olarnıñ arasında: iş yerler ile teminlev, daimiy ev-meskenlerniñ ayırıluvı ya da qurucılıq içün topraq damartalarnıñ imtiyazlar esasında berilüvi, bir kerelik (12 ay devamında berilecek) maddiy yardımnıñ kösterilüvi, em de çalışmağan vaqara, depozit ve kredit esaplarınıñ açılması bar.
Bugünki künge ise, «Qırım Muhtar Cumhuriyeti ve Aqyarda siyasiy repressiyalarğa oğrağan şahıslarğa yardım programması aqqında» buyuruq bar. İşte, bu kerekli vesiqanı Yuqarı Şura eñ yaqın vaqıtları qabul etmek kerek. «Yañı generatsiya» yaşlar cemaat teşkilâtınıñ azası şunı bildirdi:
«Bu buyuruq içün endi üçünci kere reyge qoyulğan edi ve eñ çoqu 214 ses qazandı. Onıñ içün biz, Yuqarı Şurağa qıtaiy qısımda endi bulunğan, tahminen 20 biñ adamnıñ muracaatlarını yerine ketirmege ve destek köstermege talap etemiz».
Bunen beraber, köçip kelgenler çeşit halqara teşkilâtlarına muracaat ettiler, hususan BMT-niñ qaçaqlar işleri boyunca Yuqarı komissarı, Qızıl haç, migratsiya boyunca halqara teşkilâtını, qırımlı köçebelerni, devletniñ içinde bir yerden digerine avuşqan şahıslar olaraq tanılması ve belli bir yardım programmalarğa muhtac olğanlarını tasdiqlamasını rica eteler.
İçtimaiy siyaseti boyunca resmiy raqamlarına köre, Ukrainanıñ qıtaiy qısımında 13 biñden 14 biñge qadar qırımlı qayd etildi. Resmiy olmağan qaynaqlrnı alsaq, olarnıñ sayısı 18 biñden 20 biñge qadar yete.
