Ukrainalı rejisser ve eski Kreml esiri Oleg Sentsov siyasiy mabüslerni azat etüv platforması qurulacaq, dep ilân etti. Onıñ aytqanına köre, platformada Volodımır Baluh ve Oleksandr Şumkov iştirak etmege razı oldı. Sentsovnıñ özü istegen er kesni teşebbüske qoşulmağa çağırdı.
Tutulğan şahıslarnı deñişüv soñki sefer 2020 senesi aprelniñ 16-nda kerçekleşti: ismen anda Ukraina ve «DNR» ve «LNR» gruppirovkalarınıñ reberleri iştirak etti. Rusiye tarafdarı aydutlar 20 insannı azat etip, Kyivne teslim etti.
Birinci ve soñki sefer qırımlılar Rusiye ve Ukraina arasındaki deñişüvde 2019 senesi sentâbr ayında iştirak etti, o vaqıt Oleg Sentsov, Edem Bekirov ve Kremlniñ diger siyasiy mabüsleri azatlıqqa çıqtı. Al-azırda Qırımtatar resurs merkeziniñ cedvelinde 86 qırımlı siyasiy mabüs bar.
Oleg Sentsovnıñ teşebbüsi olarğa yardım etermi, Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında aytıldı.
Ukraina rejisseri, Kremlniñ eski siyasiy mabüsi Oleg Sentsov, onıñ fikirince, siyasiy mabüslerni azat etüv yañı platformasını qurmağa ne içün kerek oldı Qırım.Aqiqatqa añlattı.
Siyasiy mabüsler meselesinde Vladimir Putinge basqı yapılacaqmı-yoqmı ortaqlarımızğa pek bağlıOleg Sentsov
– 2020 senesi bu mesele ekinci-üçünci-dördünci planğa keçti, bu aqta az aytalar. Bütün belli siyasiy mabüsler endi azat etildi, tek belli olmağanlar qaldı, amma olarnıñ sayısı arta. Bu problemge bağışlağan bütün tedbirlerde iştirak etem, amma diger teşkilâtlarnen bu meselenen oğraşacaq eski siyasiy mabüslerniñ birleşmemiz yoq edi. Şunıñ içün diger faallernen belli aktsiyalar keçirip, bu meseleni aydınlatacaq platformanı qurmağa qarar berdik – em Ukrainada, em çetelde.
Siyasiy mabüsler meselesinde Vladimir Putinge basqı yapılacaqmı-yoqmı ortaqlarımızğa pek bağlı. Esas faktor Kremlde otura – o, boş sayğan insanlarnıñ taqdiri onıñ qararlarına bağdı. Qalğan siyasiy mabüsler Putin içün problem olsun dep elimizden kelgenini yapmalımız.
Oleg Sentsov, Rusiye tarafı istese, Kremlniñ siyasiy mabüsler cedveli er daqqa arta bile, dep şikâyet ete.
Siyasiy mabüslerni azat etüv işi – topraqlarımıznı qurtaruv ve Putin ile küreş işiniñ tek bir parçasıdırOleg Sentsov
– Putin özüne daa ala bile. Bir çoq ukrainalı Rusiyege soy-soplarına, işke bara, olarnı tek Ukraina pasportları içün tuta bileler. Bir çoq kişi işğal altındaki topraqnı ziyaret ete, olarnı anda da tuta bileler. Ve Qırımnıñ özünde esir ola bilecek 300 biñ kişi bar – sahte qabaatlavlarnen apiske alına bilgen qırımtatarlar. Söz sırası, biz tek Rusiyedeki reinelernen oğraşmaycaqmız, Donetsk ve Lugansk vilâyetleriniñ ayrı rayonlarında esir qalğan insanlarnıñ meselelerinen oğraşacaqmız – yani siyasiy baqışları içün apishanede bulunğan bütün ukrainalılarnen. Siyasiy mabüslerni azat etüv işi – topraqlarımıznı qurtaruv ve Putin ile küreş işiniñ tek bir parçasıdır. Siyasiy mabüsler – işğal aqibetidir, ve bu farqlı kategoriyalarnı bölmege olmay.
Ukraina Yuqarı Radasınıñ İnsan aqları vekâletlisi Lüdmila Denisova Ukraina akimiyetiniñ siyasiy mabüslernen bağlı soñki malümatlarını aydınlata.
Bu esnasta çoq şey olmay – ne deñişüv, ne de azat etüvLüdmila Denisova
– 2019 senesi sentâbr ayında 35 insanımız qaytarılsa da, şübhesiz, siyasiy mabüslerniñ sayısı arta. Bugünki künde 109 kişi apiste yata, 33-ü işğal etilgen Qırımda: eki kişi apis cezasını keçe, 31 insan tahqiqat izolâtorında buluna. 75-i qırımtatarıdır. Ne yazıq ki, bu esnasta çoq şey olmay – ne deñişüv, ne de azat etüv. Rusiye Federatsiyası ve Donetsk ve Lugansk vilâyetleriniñ işğalci memuriyetleri apiske alınğan vatandaşlarnı azat etüv meselesini Minsk esnasınen bağladı. Añlağanıma köre, o, toqtaldı. Esnas tüzelecek, çünki bütün seviyelerde deñişim muzakereleri keçirile.
Qırım.Aqiqat jurnalistleri Rusiye insan aqları vekâletlisi Tatyana Moskalkovağa muracaat etti, amma, eskisi kibi, bir cevap alamadı.
Lüdmila Denisovanıñ qayd etkenine köre, onıñ Rusiye zenaatdaşı deñişüv ya da azat etüv muzakerelerinen dos-doğru oğraşmay.
Men eki künde bir, atta er kün, Tatyana Moskalkovağa mektüp yazam, biz tutuv şaraitleri, tibbiy tedqiq ve diger meselelerni çezmek içün telefonlaşamızLüdmila Denisova
– Onıñ mandatı gumanitar meselelernen bağlı. Men eki künde bir, atta er kün, Tatyana Moskalkovağa mektüp yazam, biz tutuv şaraitleri, tibbiy tedqiq ve diger meselelerni çezmek içün telefonlaşamız. Ne yazıq ki, onıñ poçtasını belli organlar teşkere, dep tüşünem – cevaplar keç kele. Nasıl olsa da, bağ qurdıq ve belli vilâyetlerniñ vekâletlileri vastasınen çalışamız, tüzetüv koloniyalarınıñ reberlerine yazamız, ve olar tafsilâtlı cevaplar, esabatlar bere – buña inanmaq ne qadar zor olsa da. Er şey yolunda olğanını aytalar, advokatlar tasdıqlamay. Küreşmege devam etemiz, er birini evde bekleymiz.
«Memorial» aq qorçalayıcı merkeziniñ şura azası Sergey Davidis Rusiyede siyasiy mabüs sayısı 2020 senesi arttı, dep bildire.
Şimdi cedvellerimizde 359 siyasiy mabüs bar. Em de cedveller tolu degilSergey Davidis
– Qaç yıldan berli vaziyet aynı. Sayısı tahminen 50 kişi çoq oldı: 300 civarında olsa, şimdi cedvellerimizde 359 siyasiy mabüs bar. Em de cedveller tolu degil ve tek meyillerni aks ete: malümat az olğanı içün bazı insanlar iç yoq. Siyasiy mabüslerge qol tutuv ve olarnı azat etüv teşebbüsleri pek müim. Neticede er şey Kreml qararlarına ve basqığa cevap bermek azırlığına bağlı: halqara fikir ne, tesir etmege isteymi, iradesini köstermege isteymi? Amma azat etüv ğayretleri birden netice köstermese de, bu insanlarğa olğan diqqat, birdemlik kösterilüvi kene de faydalı – eñ azından olarnı azatlıqtan marum etüv yerlerinde qorçalamağa yardım ete. Mında da bir sıra bozuv bar: tutuv şaraitleri, tibbiy yardım kösterilmemesi ve ilâhre.
Qırım.Aqiqat jurnalistleri ukrainalı siyasiy mabüslerni azat etüv esnası aqqında Ukraina prezidentiniñ ofisinden de soradı, faqat maqale derc etilgende cevap daa yoq edi. Muarririyet onı bu ya da başqa maqalede derc etmege azır.
(Metinni Vladislav Lentsev azırladı)
2014 senesi baarinde Qırımnıñ Rusiye işğalinden soñ yarımadada Rusiye quvetçileri mustaqil jurnalist, vatandaş faalleri, qırımtatar milliy areketiniñ faalleri, Qırımtatar Milliy Meclisiniñ azaları ve Rusiyede yasaqlanğan «Hizb ut-Tahrir» ve «Tebliğ Cemaatı» teşkilâtlarınen alâqaları bar olğanından şübheli sayılğan insanlarnı apiske alıp başladı.
Ukraina Yuqarı Radasınıñ İnsan aqları vekâletlisi Lüdmila Denisova, Rusiye apishanelerinde tutulğan ukrainalı siyasiy mabüslerniñ farqlı sayısı aydınlatqan edi: 113-ten 115-ke qadar, 80-den çoq – qırımtatarıdır. Qırımtatar resurs merkeziniñ cedvelinde 86 qırımlı siyasiy mabüs bar. Qırım aq qorçalayıcı gruppası da aynı raqam aqqında ayta.
Siyasiy mabüslerge qol tutuv programmasınıñ reberi, «Memorial» aq qorçalayıcı merkeziniñ şura azası Sergey Davidisniñ bildirgenine köre, merkezleriniñ cedvelinde 315 insan bar, 59-ı – qırımtatarıdır.
Aq qorçalayıcılar ve advokatlar bu cinaiy davalarnı siyasiy, milliy ya da diniy sebeplerden taqip dep adlandıra. Rusiye akimiyeti bu sebeplerni inkâr ete.
