Qırım.Aqiqat Ukrayina millet vekili, Qırımtatar halqınıñ milliy lideri Mustafa Cemilev ile intervyülerni yayınlamağa devam ete. Subetniñ bu qısmında o, 2014 senesi mart ayında Rusiye prezidenti Vladimir Putin ile şahsiy laqırdısını hatırlay ve Ukrayina ve Rusiye arasında soñki aytışuv esnasında Qırım meselesiniñ 15 yılğa faktik olaraq buzlatılması ile bağlı maddeniñ peyda olmasından soñ onıñ adresine sert tenqit aqqında aytıp bere.
"Putinge inanmaqnıñ manası yoq, çünki o, imzası olğan er angi añlaşmanı istegen vaqıt boza bilir", - dey Mustafa Cemilev.
Men deyim: siz halqara uquqnı bozıp, suveren memleketke ücüm ettiñiz. O maña cevaplana: Ukrayina özü Sovet Birliginden tam qanuniy olaraq çıqmadı
"Daa 2014 senesi martnıñ 12-nde telefondan laf etkenimizde onıñ (Putinniñ – muar.) mantığı ile er şey yahşı olmağanını duydım. Qırımda qırımtatarlar ve Rusiyeniñ silâlı quvetleri arasında qanlı çarpışuvlar olmasın dep, raatsız olğanını maña aytqan edi. Meraqlı ki, şu künü mennen laf etmezden bir qaç daqqa evel Qırımda ordular olmağanını aytqan edi. Ne deyim, böyle adamdır... Men deyim: siz halqara uquqnı bozıp, suveren memleketke ücüm ettiñiz. O maña cevaplana: Ukrayina özü Sovet Birliginden tam qanuniy olaraq çıqmadı. Bu, bizim ile bu büyük muqaveleni imzalağan devletniñ başıdır. Bu muqavelede Ukrayina suveren devlet olğanı aqqında açıq-aydın yazılğan edi".
Cemilev, Putinni Ukrayina ordusı toqtata bilir , dep saya, amma bunıñ içün yeterli derecede silâlar olmalı. Rusiye prezidentiniñ etrafı onı yoq ete bilecegine ise ümüt etmek kerek degildir.
"Birincide, Gitler, Stalin, Putin kibi diktatorlarnıñ pek yahşı telükesizilk sisteması bar. Ekincide, etrafı - episi bir-biri ile cinayetlernen bağlıdır. Faraziy fikir, olarnıñ Mudafaa naziri Putinni yoq etmek içün bir şey yapar, amma olar episi bir qaraman olmazlar, çünki olarnıñ cinayetleri çoq. Cinayetçiler olmağanlar ise Putinniñ etrafında yoq. Hastalığı aqqında, tezden özü de ölecegi, amma o bir dünyağa bu dünyanı da alıp ketmege istegenini aytalar... Amma bu alda, ihtimal ki, onıñ emrini yerine ketirmezler. Eger o özek raketalrnı uçurtmağa buyursa, onı atıp öldüre bileler. Böyle bir şey ola bile".
Martnıñ 29-nda İstanbulda keçirilgen aytışuvlar vaqtında Ukrayina Rusiyege kelecek añlaşmada Qırım meselesine dair memleketlerniñ noqta-i nazarını 15 yılğa qaldırmağa teklif etti. Mustafa Cemilev bildirdi ki, onıñ malümatına köre, Rusiye tarafı Qırım meselesini muzakere etmekten asla red etken. Ukrayina bu meseleni 2-3 yılğa, Rusiye ise 15 yılğa qaldırmağa teklif etti.
Esas maqsat Rusiye Qırım statusı aqqında laf etip başlaması edi
"Ukrayina içün farqı yoq edi 15 ya da 150 yıl. Esas maqsat Rusiye Qırım statusı aqqında laf etip başlaması edi. Bu ise olarnıñ acele etip Anayasasına kirsetkeni kibi Qırım artıq Rusiye toprağı olmağanı manasına kele. Eñ azdan davalı topraq, ya da bizim noqta-i nazarımızğa köre işğal etilgen topraq. Ve bu topraqnı işğal etilgen kibi tanısalar, 1949 senesi Jeneva şartnamesine binaen, anda Ukrayina qanunları quvette olacaq".
Mustafa Cemilev, 15 yıl qırımtatarlar arasında isyan tutuvlarına sebep olacağını tahmin ete edi.
"Soñki 30 yıl içinde öz adresime böyle keskin sözler eşitmegen edim. Doğrusını aytqanda, birinci olaraq tuvğanlarım açuvlanıp, yazıp başladılar. Tatam dedim: Sen kimsiñ, bizim daa 15 yıl işğal altında bulunacağımızğa qarar beresiñ? Men oña aytışuv esnasında iştirak etmegenimni, yalıñız vaziyetni biraz yımşata bilgenimni añlatam. Amma böyle qarşılıq oldı".
Son 30 ildə mənim ünvanıma belə ağır söz eşitməmişdim. Düzdür, ilk növbədə qohumlarım məni “qaçdılar”. Bacım dedi: nə təsəvvür edirsən ki, bizim üçün 15 il işğalda olmağı qərara alırsan. Mən ona başa salıram ki, mən ümumiyyətlə, danışıqlar prosesində iştirak etmirəm, ancaq vəziyyəti yumşalda bilərəm. Amma aldığım reaksiya budur.
Ukrayinağa qarşı Rusiye silâlı ücümi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.
Rusiye Ukrayinağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.
Aprelniñ başında Moskva Ukrayina şimalinde faal olğanını toqtattı, dep bildirdi. Tezden Ukrayina akimiyeti Kıyiv, Çerniğiv ve Sumı vilâyetinde Rusiye arbiyleri qalmadı, dep ayttı.
Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://d2ud65mnh9spru.cloudfront.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
