Oleksandr Turçınov – Milliy telükesizlik ve mudafaa şurasınıñ sabıq kâtibi (2014 senesi dekabr ayından 2019 senesi mayıs ayına qadar), 2014 senesi Yanukoviç qaçqan soñ Ukraina prezidentiniñ vazifelerini eda etti ve Ukraina Yuqarı Radasınıñ reisi oldı, – Azatlıq Radiosınıñ ricasına seslenip, Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıynıñ «barışıq tekliflerini» ve Teslimiyetke tirenüv areketi teklif etken «Ukrainanıñ telükesizlik ve barışıq doktrinasını» izaatladı.
– «Ukraina telükesizlik ve barışıq doktrinasınıñ» siyasiy ve ameliy qıymeti barmı?
– Şübhesiz. «Ukrainanıñ telükesizlik ve barışıq doktrinasını» professor Volodımır Vasılenko ve Teslimiyetke tirenüv areketine kirgen diger meşur Ukraina cemaat erbapları azırladı, bu mütehassıslar azırlağan keyfiyetli bir vesiqa ola.
Bundan ğayrı, bu doktrina Ukraina qanunlarına uya ve Donbasnı işğalden qurtaruv qanunınıñ mantıqlı devamı ola.
– Doktrina, «Ştaynmayyer formulası» ve «Zelenskıynıñ barışıq planınıñ» kerçek alternativası ola bilemi?
«Ştaynmayyer formulası» Rusiyeniñ 2016 senesinden berli menfaatlarını ileri sürmek içün qullanğan sahte bir vesika adı
– «Ştaynmayyer formulası» kibi bir vesiqa yoq. Rusiye onı 2016 senesinden berli menfaatlarını ileri sürmek, hususan Donbastaki işğalci memuriyetlerni qanunlaştırmaq içün qullanğan edi. Yani bu adını taşıycaq Ştaynmayyer (Almaniyanıñ sabıq Tış işler naziri Frank-Valter Ştaynmayyer; şimdi Almaniya prezidenti ola – muar.) imzalağan resmiy bir vesiqa yoq edi.
Em de 2019 senesi sentâbr ayında Ukraina tarafı bunıñ kibi teşebbüslerni baqmadı ve qoltutmadı.
«Zelenskıynıñ barışıq planını» aytsaq, onı talil etmek ister edim, amma böyle bir vesiqa körmedim
«Zelenskıynıñ barışıq planını» aytsaq, onı talil etmek ister edim, amma böyle bir vesiqa körmedim. Bu aqta bir MTMŞ ya da er angi prezident seneti aqqında eşitmedim.
O qadar müim meseleniñ talilini açıq beyanatlarnıñ ya da matbuat konferentsiyasınıñ parçaları esasında yapmaq doğru olğanını tüşünmeyim.
– Teslimiyetke tirenüv areketi teklif etken Doktrinanı Ğarp ile keçirilgen Rusiye istilâsını toqtatuv muzakerelerinde Ukraina yerini pekitmek içün delil olaraq qullanmaq mümkünmi?
– Şübhesiz, bu doktrina Ğarp ile muzakerelerde qullanıla bile, amma resmiy statusı olmalı.
– Rusiyege qarşı istilâcığa olaraq birleştirilgen iddia tizmeğe çare barmı? Bar olsa, emiyeti ne?
Rusiye yapqan cinayetleri, Donbas ve Qırım toprağınıñ zaptı içün cevap bermeli
– Çare bar – bunı yapmaq kerek, ve bu iş çoqtan başlatıldı. Adliye nazirligine ve diger devlet müessiselerine 2014 senesinden başlap vazife berilgen edi.
Rusiye Federatsiyası yapqan cinayetleri, Donbas ve Qırım toprağınıñ zaptı, biñlernen ukrainalınıñ qanı ve ayatı içün cevap bermeli.
Rusiye, Ukrainağa ketirgen çoq milliardlı zarardan, elbette, mesüliyetli ola. Topraqlar azat etilgen soñ bunı ivaz etmege mecbur olacaq.
– Prezident Zelenskıy «Teslimiyetke tirenüv areketiniñ» teklifine emiyet berip, Donbas ve Qırımnı işğalden qurtaruv meselesini bölmekten vazgeçse edi, muzakerege tesiri olur edimi?
Donbastan başlap, tek Rusiye ordusı çıqqan soñ Qırımnı işğalden qurtarmaq kerek
– Ne yazıq ki, bu meselelerni birden al etmek pek qıyın. Bu ceetten doktrina daa doğru olmalı.
Zapt etilgen topraqlarnıñ işğalden qurtarıluvını temin etmek içün tam areket algoritmi olmaq kerek. Donbastan başlap, tek Rusiye ordusı çıqqan soñ ve Ukrainanıñ şarqiy sıñırında kontrol ğayrıdan tiklengen soñ Qırımnı işğalden qurtarmaq kerek.
İryna Ştoğrin
Maqaleniñ aslı – Azatlıq Radiosınıñ saytında
